نام ماکو نامی باستانی است و به دوران ماد می‌رسد. ایرانیان ماد از زمان پادشاهی ایشتوویگو در این منطقه ساکن شدند و آن را مادکوه (کوه مادها) نامیدند. این نام بعداً به صورت ماکو درآمد. با این تفسیر می‌توان به تاریخ کهن و پربار این خطه از کشورمان پی برد. سرزمینی پر از مردمان غیور که لهجه زیبای ترکی آن‌ها از خاطر هر مسافری پاک نخواهد شد.
۱. عمارت کلاه فرنگی ماکو
عمارتی که در آخرین سالهای سلطنت قاجار ساخته شد و تا به امروز هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است. این ساختمان در دو طبقه ساخته شده است و با وجود فضای کم و بام شیروانی، طرح عمارت هم هشت ضلعی است و هر طبقه یک بالکن با بیست ستون چوبی دارد. تزئینات گچبری و آینه کاری فوق العاده زیبا و شیشه های رنگی ارسی های این عمارت شما را به یاد اتاق آینه کاخ گلستان می اندازد. این عمارت در کنار ساختمان تاریخی شیر خورشید جنب محوطه بیمارستان ماکو قرار دارد.
۲. کلیسای مریم مقدس ماکو (کلیسای زور زور)
کلیسای مریم مقدس یکی از کلیساهای تاریخی ایران است که در فهرست جهانی یونسکو هم ثبت شده است. این کلیسا با اسم زور زور هم شناخته می‌شود و مثل کلیساهای تاریخی دیگر با سنگهای تراشیده‌شده ساخته شده و البته ظاهری ساده دارد. وقتی می‌خواستند سد بارون را احداث کنند احتمال داشت که این کلیسا زیر آب برود. از آنجایی که کلیسای زور زور یکی از بناهای باارزش تاریخی بود سازمان میراث فرهنگی تصمیم گرفت کلیسا را به مکان امنی انتقال بدهد و به این ترتیب کلیسای مریم مقدس تنها بنای تاریخی است که در ایران جابه‌جا شده است.
۳. قلعه قبان ماکو
"قابان"، (قپان، کاپان، قابان) به قلعه ای در بخش تاریخی شهر ماکو، زیر بزرگترین کلاهک سنگی جهان (دژکلاه، کوه قایا) می گویند. این قلعه که تاریخ ساخت آن دقیقا مشخص نیست، در بافت قدیمی این شهر با دیوارها و برجها و باروهای بلندش دارای بخشهای شاه نشین، حمام و زندان است.چشمه معروف حاجی بولاغی نیز به همراه دیگر چشمه ها دراین بافت قراردارد. در منابع تاریخی، اهمیت نظامی و استراتژیکی قلعه قپان به کرار در دوره های تاریخی تیموریان، سلجوقیان، قره قویونلوها، صفویان و قاجاریان ذکر شده است. از حاکمان تاریخی ماکو در دوره های حکومت ارامنه، عثمانی، صفویان و قاجاری که در این قلعه حکومت می کردند، می توان نورالدین بیگ آتسرونی، عوض بیگ محمودی، مصطفی سلطان محمودی، خانعلی سلطان ایروانی، مصطفی بیگ بیات و تیمور پاشا خان را نام برد.
اما به نظر می رسد که این قلعه در فرهنگ اساطیری ایران و آذربایجان قدمت دیرینه ای دارد که متون روضه الصفا و گرشاسب نامه موید این است. داستان محلی اژدهای سنگ شده که آب را به روی مردم می بست و حکومت زنگی دندان گراز (قابان) که با گرشاسب نبرد کرد، از نشانه های اساطیری این قلعه است (نام زنگی مار شاید اشاره به زنگی باشد.) قلعه حکومتی منطقه طبق نظریات تاریخی (سفرنامه ها و تاریخ های صفویه) از دو قسمت قلعه بالایی (قابان) و قلعه پایینی تشکیل شده بود.
۴. منطقه آغگل
منطقه آغگل طبیعتی زیبا و گونه‌های گیاهی و جانوری متنوعی دارد. البته در سالهای اخیر این گونه‌ها کم‌تر شده بودند و به همین دلیل این منطقه را شکار ممنوع اعلام کردند و برای احیای حیات جانوری چند رأس قوچ و میش از مناطق دیگر به این منطقه منتقل شدند و اگر به این ناحیه بروید شانس دیدنشان را خواهید داشت. چشمه‌های آب‌معدنی این منطقه هم آهکی هستند و رسوبات آهکی‌شان را در کنار جاده می‌توانید ببینید و از منظره زیبایی که درست کرده‌اند لذت ببرید.
۵. کلیسای گئورگ مقدس
کلیسای گئورگ مقدس در نزدیکی روستای مرگن (مرکان) بین ماکو و قره ضیا الدین، در جنوب شرقی روستای شوط در استان آذربایجان غربی واقع است. این کلیسا در قرن ۱۶ میلادی با سنگهای خوش تراش ساخته شده است. اطراف این کلیسا سنگ صلیبهای حجاری شده و قبرستان ارامنه گسترده است و کمی دورتر از آن ویرانه های خانه های بسیاری که زمانی محل سکونت ارامنه بوده و حکایت ازوجود روستایی پر جمعیت و آباد دارد قرار گرفته است که بعلت مهاجرت ارامنه از این مکان در سال ۱۸۳۰ میلادی به این شکل متروکه مانده است.کلیسا که بنایی به سبک بازیلیک مستطیلی در جهت شرق به غرب است، دارای یک گنبد هشت وجهی است که بر روی هر یک از وجوه ساق گنبد یک نورگیرتعبیه شده است، گنبد و سقف کلیسا بر روی چهار ستون با برش صلیبی شکل که هر یک از ستونها در چهار جهت با قوسهایی با یکدیگر و با دیوارهای جانبی متصل میباشند تکیه دارد. بر روی هر یک از چهار دیوار کلیسا سه نورگیر قرار داشته و ورودیهای کلیسا در سمت غربی و شمالی بنا قرار دارد. محراب کلیسا که در سمت شرق کلیسا قرار دارد دارای قاب بندیهایی است و در دو سمت محراب اطاقکهای چهار گوشی ساخته شده اند.
۶. دخمه سنگی فرهاد
دخمه سنگی فرهاد که بام فرهاد نیز نامیده می‌شود در ۷ کیلومتری غرب شهر ماکو در نزدیکی روستای سنگر واقع شده است و از آثار مربوط به اقوام اورارتو (قرن هشتم پیش از میلاد) بوده است. دخمه فرهاد دو اتاق تو در تو است که در دل کوه و درون صخره‌ای بزرگ تراشیده شده است و با راه پله‌ای سنگی به کوه متصل می‌شود. درِ ورودی آن ۱.۵*۲ متر و اتاق‌ها یکی ۳*۴ و دیگری ۲*۲ متر است که با دری به یکدیگر متصل می‌شوند.بر روی دیوارها طاقچه‌هایی تراشیده شده است و برای روشنایی گویا از مشعل استفاده می‌شده است. دیواره‌های سنگی دخمه فرهاد به نحو اعجاب‌انگیزی صاف و صیقلی است به نحوی که تراشیدن چنین دیوارهای صافی در دل صخره‌های سخت کوه حتی در زمان حال نیز مشکل به نظر می‌رسد. داخل دخمه کاملاً تاریک است و هیچ منبع نوری وجود ندارد. در فصل تابستان اطراف دهانه دخمه فرهاد به وسیله برگ درختان مخفی شده و در صورت نداشتن راهنما، یافتن این مکان بسیار مشکل خواهد بود.
منبع: سایت ستاره
.jpg "5 ابزار ضروری برای زنده ماندن در صعودهای زمستانی")
