-compressed.jpg "به دنبال احترام")
راه کارهایی برای افزایش عزت نفس
عزت نفس یعنی احساس مثبتی که در آن خودمان را افرادی شایسته و خوب می شماریم. این احساس ارزشمند، مقدمه ی بسیاری از موفقیت های اکنون و آینده ی ماست. ممکن است بر اثر بی احتیاطی هایی که انجام می دهیم، میزان ارزشمندی را در خود کاهش دهیم و خودمان را در معرض شکست های بزرگی مانند ترک تحصیل و مانند آن قرار دهیم، ازاین رو، برای مراقبت از چنین حالتی لازم است به چند نکته توجه داشته باشید:
اول) ریشه های عزت نفس پایین خود را بیابید
در گام اول لازم است ریشه های این احساس منفی را شناسایی کنید. معمولاً دو ریشه ی اصلی برای این مشکل وجود دارد: افکار نادرست و تصور بد از خود.
برخی از قوانین و افکاری که برای خود تعیین می کنیم، ممکن است ما را دچار مشکل کند. روان شناسان معتقدند باور به چند قانون نادرست، سبب دائمی شدن کمبود عزت نفس در انسان می شود:
1. انسان باید کامل و بی عیب باشد؛ براساس این قانون نادرست، اگر کسی کوچک ترین اشتباهی در محاسبه و رفتارش داشته باشد، باید خودش را سرزنش کند.
2. در هر شرایط باید به دیگران کمک کنم. کمک به دیگران، رفتاری پسندیده و نیک است؛ ولی معنایش این نیست که بیش تر از توان خودت انتظار داشته باشید؛ مانند کسی که شنا بلد نیست و بخواهد براساس این قانون در یک دریای مواج به کمک غریق برود.
3. همیشه حق با دیگران است. کسانی که به این قانون باور دارند، هیچ جایگاهی برای ایده ها و حرف های خود قائل نیستند و جرئت مخالفت و انتقاد را، هرچند درست و به جا باشد، ندارند.
4.من به قدر کافی شایسته نیستم و مهارت کافی ندارم. پذیرفتن این قانون، سبب احساس خودکم بینی می شود. هریک از ما، به اندازه ی شرایطی که داشته ایم و میزان استعدادهای خودمان، توانایی هایی داریم که توجه به آن ها باعث می شود انگیزه ی بیش تری برای به دست آوردن نداشته های خود ایجاد کنیم.
5. اگر صددرصد کارم خوب نباشد، اصلاً آدم خوبی نیستم. یک دانش آموز با این قانون، به نمره ای غیر از بیست، موفقیت نمی گوید و اگر چنانچه درصد پایینی از نمره را به دلیل یک حواس پرتی از دست بدهد، مدت ها خود را سرزنش می کند.
6. اگر اشتباه کنم هرگز خودم را نمی بخشم. بعضی ها باورشان این است که اشتباه موجب نابودی آن ها می شود، هرچند اشتباه کوچکی باشد. زندگی با چنین فکری کلافه کننده است!
7. نباید با مسائل خود، دیگران را به زحمت انداخت. من حق ندارم از دیگران کمک بگیرم و مشکلات خودم را حل کنم. این فکر اشتباه باعث می شود به تنهایی زیر یک وزنه ی بسیار سنگین برویم و نه تنها سه چراغ سفید نگیریم بلکه سلامتی خودمان را هم از دست بدهیم.
نکته ی مهم دیگری که می تواند میزان علاقه ی ما را به خودمان تحت تأثیر قرار دهد، تصوری است که از خودمان داریم. این تصور معمولاً ریشه در گذشته، نوع برخورد دیگران با ما، تلقین های دیگران و حتی برچسب های آنان دارد. تصور کنید اگر شما در بازی های کودکانه به عنوان نفر آخر انتخاب می شدید، این فکر در شما نفوذ کرده که تو از بقیه ضعیف تری و دیگران از تو زرنگ ترند یا اگر در خانواده ای بزرگ شده اید که مرتب درباره شما قضاوت می کردند و پس از هربار اظهار نظر، برچسب هایی مانند: تنبل، شلخته، نادان و بی عرضه به شما می زدند، حق دارید که الان نسبت به توانایی خودتان تردید کنید.
برخی از قوانین و افکاری که برای خود تعیین می کنیم، ممکن است ما را دچار مشکل کند. روان شناسان معتقدند باور به چند قانون نادرست، سبب دائمی شدن کمبود عزت نفس در انسان می شود:
1. انسان باید کامل و بی عیب باشد؛ براساس این قانون نادرست، اگر کسی کوچک ترین اشتباهی در محاسبه و رفتارش داشته باشد، باید خودش را سرزنش کند.
2. در هر شرایط باید به دیگران کمک کنم. کمک به دیگران، رفتاری پسندیده و نیک است؛ ولی معنایش این نیست که بیش تر از توان خودت انتظار داشته باشید؛ مانند کسی که شنا بلد نیست و بخواهد براساس این قانون در یک دریای مواج به کمک غریق برود.
3. همیشه حق با دیگران است. کسانی که به این قانون باور دارند، هیچ جایگاهی برای ایده ها و حرف های خود قائل نیستند و جرئت مخالفت و انتقاد را، هرچند درست و به جا باشد، ندارند.
4.من به قدر کافی شایسته نیستم و مهارت کافی ندارم. پذیرفتن این قانون، سبب احساس خودکم بینی می شود. هریک از ما، به اندازه ی شرایطی که داشته ایم و میزان استعدادهای خودمان، توانایی هایی داریم که توجه به آن ها باعث می شود انگیزه ی بیش تری برای به دست آوردن نداشته های خود ایجاد کنیم.
5. اگر صددرصد کارم خوب نباشد، اصلاً آدم خوبی نیستم. یک دانش آموز با این قانون، به نمره ای غیر از بیست، موفقیت نمی گوید و اگر چنانچه درصد پایینی از نمره را به دلیل یک حواس پرتی از دست بدهد، مدت ها خود را سرزنش می کند.
6. اگر اشتباه کنم هرگز خودم را نمی بخشم. بعضی ها باورشان این است که اشتباه موجب نابودی آن ها می شود، هرچند اشتباه کوچکی باشد. زندگی با چنین فکری کلافه کننده است!
7. نباید با مسائل خود، دیگران را به زحمت انداخت. من حق ندارم از دیگران کمک بگیرم و مشکلات خودم را حل کنم. این فکر اشتباه باعث می شود به تنهایی زیر یک وزنه ی بسیار سنگین برویم و نه تنها سه چراغ سفید نگیریم بلکه سلامتی خودمان را هم از دست بدهیم.
نکته ی مهم دیگری که می تواند میزان علاقه ی ما را به خودمان تحت تأثیر قرار دهد، تصوری است که از خودمان داریم. این تصور معمولاً ریشه در گذشته، نوع برخورد دیگران با ما، تلقین های دیگران و حتی برچسب های آنان دارد. تصور کنید اگر شما در بازی های کودکانه به عنوان نفر آخر انتخاب می شدید، این فکر در شما نفوذ کرده که تو از بقیه ضعیف تری و دیگران از تو زرنگ ترند یا اگر در خانواده ای بزرگ شده اید که مرتب درباره شما قضاوت می کردند و پس از هربار اظهار نظر، برچسب هایی مانند: تنبل، شلخته، نادان و بی عرضه به شما می زدند، حق دارید که الان نسبت به توانایی خودتان تردید کنید.
دوم) با راه های ارتقای عزت نفس آشنا شوید
برای ارتقای عزت نفس، کافی است چند فرمول را اجرا کنید:
1. میزان عزت نفس قابل کم و زیاد شدن است و شما به هیچ وجه محکوم به عزت نفس پایین برای همیشه نیستید. می توانید با روش های نو و قابل اجرا، درصد عزت نفس خود را افزایش دهید و در این برنامه نمره ی بالاتری کسب کنید.
2. شما محکوم گذشته نیستید. اگر تجربه ی کاپیتان شدن در یک تیم ورزشی را ندارید، الان می توانید این تجربه را در زمینه های دیگر به دست آورید. ممکن است شما در کارهای علمی موفق باشید و با سرگروهی علمی به این نیاز پاسخ درستی بدهید.
3. همیشه برگه ی ارزیابی روزانه را در دست داشته باشید. معنایش این است که اگر خواستید در مورد خودتان قضاوت کنید ، درباره ی امروزتان و شرایط کنونی نظر بدهید. منصف باشید و از تعریف های دیگران درباره ی خودتان غافل نشوید.
4. به جای این که خود را با دیگران مقایسه کنید، میزان پیشرفت خود را در سال های مختلف و حتی ماه ها و روزها بررسی نمایید؛ درواقع با خودتان مقایسه شوید نه با دیگران.
5. برنامه هایی طراحی کنید که زودبازده باشند و احساس سودمندی شما را افزایش دهند. با رسیدن به این اهداف کوتاه مدت، نظرتان درباره ی خودتان افزایش می یابد.
6. سرچشمه ی عزت به خداوند می رسد. اوست که هرکس را بخواهد عزیز و دوست داشتنی می کند. حساب و کتاب هم دارد. آدم هایی که دنبال کارهای خداپسندانه می روند، از این امتیاز عزت برخوردار می شوند. ترک گناه و دست برداشتن از کارهایی که خداوند اجازه اش را نداده، یکی از کوتاه ترین و مطمئن ترین مسیرهای رسیدن به عزت است. هرقدر ارتباط شما با خداوند قوی تر باشد، ایمنی شما از گناه بیش تر شده، جایگاه بهتری خواهید یافت.
7. سرزنش کردن راه مناسبی برای روبه رو شدن با شکست ها نیست. بهتر است پس از هر ناکامی، دلایل آن را بررسی و تلاش کنید از آن به عنوان یک تجربه و عبرت استفاده کنید نه یک مایه ی تأسف و سرزنش. یادتان باشد ارتکاب گناه به صورت خودکار در ما احساس گناه و سرزنش ایجاد می کند؛ پس با یاری خداوند از گناهان کوچک و بزرگ دوری کنید.
نویسنده: ابراهیم اخوی
