تأمین سعادت خانواده به شناختی جامع و فراگیر نیاز دارد تا بتوان در پرتو آن، عوامل سعادت آفرین خانواده را فراهم کرد. این عوامل در حقیقت زیربنای خوشبختی خانواده به شمار آمده، سلامت روحی و اخلاقی اعضای خانواده را تأمین می کنند و نبودن هر یک از آنها در سستی ارکان سعادت خانواده تأثیر می گذارد.

«احترام متقابل زن و شوهر»، «محبّت به یکدیگر»، «گذشت و بخشش»، «مسؤولیت پذیری»، «تفاهم با یکدیگر» از جمله این عوامل است که به توضیح هر یک می پردازیم.

احترام متقابل

احترام زن و شوهر به یکدیگر در سلامت روحی، افزایش محبّت و تحکیم خانواده تأثیر بسزایی دارد. دایره این احترام، شاملِ ارج نهادن به شخصیت یکدیگر، احترام به نظریات، افکار و سلیقه همدیگر شده، و تمام شؤون زندگی آنها را تحت تأثیر نیکوی خود قرار خواهد داد.

مرد باید به همسر خود احترام گذاشته، از اهانت، ناسزاگویی، سبک کردن و خُرد کردن شخصیت او بپرهیزد و هرگونه انتقادی را با رعایت احترام و ادب مطرح کرده، از فریاد زدن، ابراز خشونت و تحقیر او در نهان و آشکار خودداری کند. رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:
برادرم جبرئیل به من خبر می داد و همواره سفارش زنان را به من می کرد، تا آنجا که گمان کردم جایز نیست شوهر به زنش «اف» بگوید، ای محمد (ص)! در مورد زنان تقوای الهی پیشه کنید. .. با آنان مهربان باشید و رضایت خاطر آنها را فراهم کنید، تا در کنار شما باشند، آنان را بر کاری مجبور نکنید، برایشان خشم نگیرید و اموالی که به آنان داده اید- جز با رضایت و اجازه آنها- پس نگیرید.[1]

زنی که از همسر خود بی احترامی دیده و همواره مورد اهانت او قرار می گیرد، شخصیتش لطمه دیده و نشاط و شکوفایی خود را از دست می دهد و بتدریج باور می کند که نزد همسرش ارزشی ندارد و با چنین روحیه درهم شکسته ای نمی تواند فرزندان باشخصیت پرورش دهد.

امام صادق علیه السلام در مورد احترام به زن توصیه کرده، می فرماید:
«مَنِ اتَّخَذَ امْرَأَةً فَلْیکرِمْها، فَانَّمَا امْرأَةُ احَدِکمْ لُعْبَةٌ، فَمَنِ اتَّخَذَها فَلا یضَیعْها»[2]
هرکس زن بگیرد باید به او احترام بگذارد. همانا زن هر کدام از شماها دلبر و معشوق شماست، بنابراین هر کس زن می گیرد نباید او را ضایع سازد.

این مسأله از طرف زن نیز باید رعایت شود و نسبت به همسرش احترام کند؛ همان حضرت در این باره می فرماید:
«... سَعیدَةٌ سَعیدَةٌ امْرَأَةٌ تُکرِمُ زَوْجَها وَ لا تُؤْذیهِ وَ تُطیعُهُ فی جِمیعِ احْوالِهِ»[3]
بسیار سعادتمند است زنی که به شوهرش احترام گذارد، او را آزار ندهد و همواره از او اطاعت کند.

علل بی احترامی به زن

بی احترامی شوهر نسبت به همسر خویش معلول عواملی است که بعضی از آنها عبارتند از:

1- اندیشه برتری مرد بر زن

پندار برتری مرد بر زن و طفیلی دانستن وجود او، احساس تسلّط مطلق مرد را بر زن به وجود می آورد و موجب تقویت این باور غلط می شود که زن موجودی ناقص و انسانیت او ناتمام است. همین مسأله زمینه پیدایش بی احترامی به او را فراهم می کند، در حالی که تفاوتهای موجود میان زن و مرد، لازمه زندگی مشترک آنهاست و دلیلی بر کمبود شخصیت مرد یا زن نیست.

2- خوی استبدادی

به کاری گیری این شیوه نادرست در قالب خشونت و ایجاد ترس در همسر، موجب شکسته شدن حرمت و شخصیت زن می شود. افراد مستبدّ و خودرأی، بی احترامی به همسر را لازمه تسلّط خود بر زندگی می دانند. در مقابل، انتظار احترام از ناحیه همسر خویش دارند و سعی می کنند آن را از طریق استبداد و ابراز خشونت به دست آورند، در حالی که نمی دانند احترام ظاهری که منشأ آن ترس باشد، هیچ گونه ارزشی ندارد. چنین شوهرانی از بدترین انسانها شمرده می شوند. چنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
«شَرُّ النَّاسِ یوْمَ الْقِیامَةِ الَّذینَ یکرَمُونَ اتِّقاءَ شَرِّهِمْ»[4]
بدترین مردم در روز قیامت کسانی هستند که به جهت در امان بودن از شرّشان مورد احترام قرار می گیرند.

3- توقّع کار زیاد

توقّع بیجایی که بعضی از مردان نسبت به انجام تمامی کارهای خانه از زنان دارند، عامل دیگر بی احترامی به آنان است. چنین افرادی گمان می کنند که کار کردن زن در خانه تنها وظیفه اوست و به خود حقّ می دهند که در این زمینه او را مورد توبیخ و سرزنش قرار دهند، در حالی که زن چنین وظیفه ای ندارد و فقط علاقه او به همسر و امور خانه داری مشوّق او در این زمینه است و آنچه که در این باره بر عهده مرد است، تقدیر و تشکر است، نه توبیخ و بازخواست.

پی نوشت ها:
[1] - مستدرک الوسائل، حاجى نورى( ره)، ج 14، ص 252، آل البیت
[2] - بحارالانوار، ج 103، ص 224
[3] - مستدرک الوسائل، ج 14، ص 247
[4] - بحارالانوار، ج 75، ص 283

منبع: حوزه نت