توضیح این که بشر از قرن هجدهم تاکنون در عرصه تولید و فن آوری، پنج موج را سپری کرده است. موج نخست: انقلاب صنعتی (از حدود ۱۷۸۰ تا ۱۸۳۰) با مظاهر فن آوری زغال سنگ، ماشین های بافندگی، و موتورهای بخار و با جنبش فرهنگی و اجتماعی رمانتیسم در هنر و ادبیات. موج دوم: عصر سرمایه داری (۱۸۳۰ تا ۱۸۸۰) با مظاهری همچون: راه آهن، تلگراف، و فولاد و جنبش های پوپولیسم، کمونیسم و سوسیال دموکراسی. موج سوم: عصر امپریالیسم (۱۸۸۰ تا ۱۹۳۰) با مظاهر برق، اتومبیل، صنایع شیمیایی و هواپیما و با جنبش های ضد استعماری، فاشیسم، و مدرنیسم در هنر. موج چهارم :( ۱۹۳۰ تا ۱۹۸۰) با ظهور فن و دانش در عرصه انرژی اتمی، ژنتیک و کامپیوتر و با جنبش های حقوق مدنی، جنبش های مبارزه با فعالیتهای هسته ای، جنبش‌های طرفدار محیط زیست، فمینیسم، و پست مدرنیسم. موج پنجم: عصر اطلاعات (۱۹۸۰ به این سو) با فن آوریهای همگرا(نانو، بایو، اینفو و کاگنو) و با جنبش های سیاسی هویت گرا، دسترسی آزاد به اطلاعات، طراحی بر مبنای الهام گیری از اکولوژی، عدالت در مقیاس جهانی. یکپارچگی فن آوریهای چهارگانه بدین معناست که ابعاد کاربرد همه آنها در حال کوچک شدن و نزدیک شدن به تراز نانومتر است؛ به گونه ای که در قالب یک «ابر فن آوری» ظاهر خواهد شد و توانایی منحصر، استثنایی و بی نظیر را تحقق می بخشد. تکمیل ابر فن آوری به بشر اجازه می دهد به بازسازی طبیعت، ساختارها و ارگانیسم های زیستی اقدام کند.
واژه «فن آوری نانو» اولین بار توسط نوریو تاینگوچی، استاد دانشگاه علوم توکیو، در سال ۱۹۷۴ استفاده شد. او، این واژه را برای توصیف ساخت مواد وسایل دقیقی به کار برد، که تولرانس میزان عدم دقت در تعیین اندازه ابعادی آنها در حد نانومتر بود. فن آوری نانو از ابتدای هزاره جدید به نحو شتابناکی رشد کرده است. در سالهای اخیر، کشورهای گوناگون بودجه های تحقیقاتی گسترده ای برای توسعه این فن آوری اختصاص داده اند. مجموعه بودجه های تحقیقاتی در این حوزه، سالانه بیش از چهار میلیارد دلار است. عصر الکترونیک که هم اکنون در آن زندگی می کنیم از سال ۱۹۴۰ شروع شده است. در این دوره اولین رایانه پر سرعت دیجیتال که قادر بود برای محاسبه مسائل برنامه ریزی شود، به منظور استفاده ارتش آمریکا، ساخته شد. وزن این ماشین که اینیاک" نام داشت به حدود ۳۰ تن می رسید. در اینیاک از لوله های خط (لامپ) برای محاسبه استفاده شد، که نخستین مرحله از رشد عصر الکترونیک را مشخص می سازد. لامپها به زودی جای خود را به ترانزیستورها دادند و به جای کارت های پانچ شده، نوار کاست به کار گرفته شد. در این دوران زبانهای برنامه نویسی سطح بالا چون کوبل و فورترن" نیز به وجود آمدند. پیشرفت بعدی، جایگزینی ترانزیستورها با مدارهای مجتمع یکپارچه بود. به زودی سیستم های عامل برای هدایت رایانه ها به وجود آمدند، که از زبانهای برنامه نویسی پیشرفته ای چون بیسیک بهره می گرفتند. نسل چهارم فن آوری الکترونیک که در حال حاضر از آن بهره می گیریم از واحد پردازش مرکزی استفاده می کند که شامل حافظه، منطق و مدارهای کنترلی است، که همگی روی یک تراشه جای دارند. در چهارمین عصر تحولات فن آوری اطلاعات، با به وجود آمدن رایانه های شخصی و سیستم های پردازش موازی و شبکه اینترنت، مبادله اطلاعات به تراز تازه ای ارتقا پیدا کرده است که نمی توان برای آن نظیری در طول تاریخ بشر یافت.
فن آوری زیستی یا زیست فن آوری، نوعی فن شناسی است که بر زیست شناسی استوار است و در عرصه هایی مانند کشاورزی و پزشکی به کار می رود. تغییر در فرآیندهای زیستی و ارگانیسم ها، با هدف پاسخ گفتن به نیازهای انسانی نیز در زمره کارکردهای فن آوری زیستی است. اما تا پیش از سال ۱۹۷۱، این اصطلاح عمدتا در فرآوری غذا و کشاورزی استفاده می شد. از دهه ۱۹۷۰ به این سو، از این اصطلاح برای توصیف روش های آزمایشگاهی در تحقیقات زیستی نیز استفاده می شود. فن آوری زیستی جدید، ترکیب دانش - فن آوری هایی چون ژنتیک، زیست شناسی مولکولی، شیمی زیستی و زیست شناسی سلولی است که در ارتباط با فعالیت عملی، چون مهندسی شیمی، فن آوری اطلاعات و رباتیک زیستی، کارکردهای تازه ای ارائه می دهند. به صورت ستی، بیشترین کاربرد عملی فن آوری زیستی، کشت گیاهان، به منظور تولید غذای مناسب برای انسان یا تولید موادی بوده است که به نحوی با نیازهای غذایی بشر ارتباط داشته اند. کشاورزان از نخستین گروه هایی بوده اند که از فن آوری زیستی استفاده کرده اند. انتخاب و پیوند گونه های مقاوم و مناسب گیاهان، نمونه ای از این فعالیتهاست.
تمدن هایی چون مصر و هند باستان، فرآیند تخمیر آب جو (ماءالشعیر) را می شناختند، که نمونه بارز فن آوری زیستی است. روشی که در این تمدنها به کار گرفته می شد، هنوز هم برای ساخت آب جو مورد استفاده قرار می گیرد. بعدها تمدنهای دیگری نیز فرایند تخمیر اسید لاکتیک را شناسایی کردند. این روش برای نگهداری غذا و محصولات به کار می رود و هنوز از آن برای پخت نان هایی که خمیرشان در می آید، استفاده می شود. اگرچه کاربرد این فن آوری برای هزاران سال در میان بشر رواج داشته است، اما نخستین بار در سال ۱۸۵۷ لویی پاستور، دانشمند فرانسوی، موفق شد شناختی علمی از آن به دست آورد و تبیینی دقیق از آن ارائه کند. این نوع تأخیر زمانی دستیابی به شناخت علمی از پدیدارهای در قیاس با بهره گیری فن آورانه از تواناییهای علی آنها، مضمونی است که مکررا در تاریخ علم تکرار می شود.
اینک نیز با موارد متعددی از آن، در همه حوزه های فن آوری های همگرا، مواجه هستیم. از دیگر جلوه های فن آوری زیستی، ترکیب گیاهان و ارگانیسم های زنده برای مقاصد پزشکی و درمانی است. این نوع استفاده از فن آوری زیستی نیز در بسیاری از تمدن های کهن به عنوان شاخه ای از طب رواج داشته است. برای مثال، ایجاد ایمنی در مقابل عفونتها با استفاده از کاربرد میزان اندکی از همان عفونت، از حدود ۲۰۰ سال پیش از میلاد متداول بوده است. چند دهه قبل از آن که واکسن آبله، به وسیله ادوارد جنر انگلیسی در انگلستان رواج یابد، پزشکان مسلمان در عثمانی و سایر مناطق از همان شیوه تلقیح مقادیر کم ویروس آبله، برای ایمن سازی افراد و به خصوص کودکان، استفاده می کردند. بسیاری از این فرآیندها و روشها در پزشکی مدرن اصلاح شدند و در قالب انواع واکسن ها و آنتی بیوتیک ها مورد استفاده قرار گرفتند.
ادامه دارد..
منبع: کلام نوین اسلامی، عبدالحسین خسروپناه، انتشارات تعلیم و تربیت اسلامی، چاپ اول، قم 1390
