ویژگیهای تبارشناسی فوکویی
دیدگاه رایج در تبیین عمل گرایانه، نگرش هدف وسیله ای است که در آن، علائق عمل گرایانه به جای هدف، و شواهد به جای وسیله می نشینند.
شنبه، 4 آبان 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
در مقابل، دیدگاه رایج در تبیین عمل گرایانه، نگرش هدف وسیله ای است که در آن، علائق عمل گرایانه به جای هدف، و شواهد به جای وسیله می نشینند. از همین روست که شواهد، استقلال نسبی خویش را از دست میدهند و به طور کامل در خدمت هدف قرار می گیرند. یکی از نشانه های تبیینهای عمل گرایانه، از دست رفتن نقش شواهد تجربی در نفی تبیینهای احتمالی است. بدین گونه است که شواهد، قدرت نفی- یا حتی تعدیل - تبیین را از دست می دهند و همواره در نقش مثبت عمل می کنند. دریفوس و رابینو (ترجمه بشیریه، ۱۳۷۶، ص ۳۴۱) با نظر به عمل گرایانه بودن تبیینهای فوکویی، از نقش شواهد در آنها، اعتبار این تحلیل ها و نسبت آنها با حقیقت می پرسند: «آیا هر تحلیلی که برخاسته از علائق عمل گرایانه است به یک میزان معتبر است و یا این که معیارهای دیگری برای اعتبار وجود دارد؟ رابطه تجزیه و تحلیل و حقیقت از چه قرار است؟ نقش تایید تجربی و نفی تجربی چیست؟».
هنگامی که فوکو از تغییر راهبردها سخن می گوید، قدرت مسلط را فعال و سوژهها را منفعل در نظر می گیرد. در این میان، این تصور القا می شود که سوژهها- مردم - در هر حال محکوم به انفعال در مقابل قدرت مسلط هستند. این امر در حالی است که چنانچه زاویه نگاه عمل گرایانه را به کناری نهیم و فارغ از تاکید بر حتمیت سلطه به ماجرا نظر افکنیم، تبیینهای دیگری فرصت ظهور خواهند یافت که تا حدودی واقع گرایانه تر به نظر می رسند. برای نمونه، هنگامی که فوکو از حذف نمایش مجازات سخن می گوید، آن را به گونهای عمل گرایانه تبیین می کند و تلاش دارد تا قدرت مسلط را در آن همچنان فعال و شهروندان را همچنان منفعل معرفی می کند. فوکو (ترجمه سرخوش و جهاندیده، ۱۳۸۷ب، ص ۱۸) مینویسد: «به تدریج نمایش دادن تنبیه متوقف شد. از آن پس، هر آن چه از جلوه های نمایشی تنبیه باقی مانده بود، دارای نشانی منفی شد؛ گویی کارکردهای مراسم کیفری به تدریج درک نمیشد و این ظن وجود داشت که این آیین که به جرم "پایان می بخشید"، خود خویشاوندی مشکوکی با جرم داشته باشد. پس تمایل بر آن بود که تنبیه و مجازات به پنهانی ترین بخش فرایند کیفری بدل شود....». واژه هایی که فوکو به کار می برد، ناشی از آن است که هنوز قدرت مسلط در جایگاه برتر و فعال است و این تغییر استراتژی از روی محاسبه نتایج و برآورد آنها صورت می پذیرد. در حالی که در بسیاری از موقفهای تاریخی شاهد شورشهای مردمی، فشارهای اجتماعی برای تغییر رویه ها هستیم. خود فوکو در ابتدای بحث از توقف به نمایش نهادن صحنه های دلخراش مجازات، به تبیینهای انسان دوستانه از آنها اشاره می کند اما مشخص نیست که چگونه از فعالیتهای مدنی معطوف به این توقف، به سادگی عبور می کند و همچنان با به کارگیری افعالی مبهم، این تغییر استراتژی را به قدرت مسلط نسبت می دهد.
در مجموع به نظر می رسد گاه تبیینهای فوکویی- به دلایل پیش گفته - از واقعیت دور می شوند و حالت اعلامیه های سیاسی به خویش می گیرند. این بریدگی از واقعیت را می توان از طریق مقایسه تبیینهای ارائه شده با اسناد و مدارک و تلاش برای ارزیابی دوباره آنها در جهت احراز واقعیت برطرف کرد. در این تلاش برای احراز واقعیت، علائق عمل گرایانه باید تا اندازه ای به حاشیه رانده شوند و استقلال نسبی اسناد و مدارک به رسمیت شناخته شود. بازگشت دوباره به اسناد و مدارک تاریخی و تلاش جهت توضیح موارد نقض با تبیین مورد نظر و اصلاح تبیین در راستای همخوانی با اکثریت اسناد می تواند تبیینها را از اعتبار بیشتری برخوردار سازد و آنها را به واقعیت نزدیکتر کند.
منبع: تبارشناسی و تعلیم و تربیت، نرگس سجادیه، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، 1394
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
۱۰ تجربهی منحصربهفرد در کیش که هرگز فراموش نخواهید کرد
تبلیغات تلویزیونی
انتقام مظلومان از ظالمان از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام)
مشاوره سئو چیست
وعده صادق الهی از منظر رهبر انقلاب امام خامنه ای(حفطه الله)
آشنایی با انواع زیورآلات با ورق طلا 24 عیار
ثامن تجارت؛ سامانه خرید و قیمت روز آهن آلات
نکاتی برای نگهداری بهتر از پیراهن های مردانه در منزل
وعده های صادق خداوند در قرآن کدامند؟
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
خرافات قدیمی در باره انقباض چشم چپ
نحوه خواندن نماز والدین
آیا داغی دست و پای کودک طبیعی است؟
موارد بیشتر برای شما
حکمت | برای کوچکترین نعمت ها شکر کنید ! / استاد عزیزی
حکمت | خجالت بکش، چیو قبول داری؟ / استاد رفیعی
حکمت | ای که گفتی فمن یمت یرنی / استاد رفیعی
حکمت | بقیه از من بهترن / استاد قاسمیان
حکمت | در هر مصیبتی جایگزینی هست / استاد قاسمیان
رئیسی: بانکها حق بنگاهداری ندارند
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
جزئیات مهم از تسلیحات استفاده شده سپاه در حمله به اسرائیل
حضور باشکوه مردم سمنان پیش از سخنرانی رئیسجمهور
لحظه عجیب برخورد مهدی طارمی با عکاسان کنار زمین
مهدی طارمی باز هم گل زد
بازتاب عملیات تنبیهی سپاه و شوخیهای مجازی
خلاصه دیدار سپاهان 1-0 ذوب آهن
شکارچیان گنبد آهنین
تصاویری از قبرستان بقیع پیش از تخریب