قیمت گذاری سهام در بازار بورس چگونه انجام می‌شود؟

یکی از بحث‌های داغ در سال‌های اخیر، بورس و سرمایه گذاری در آن بوده است. اما این بازار بزرگ سوالات زیادی را نیز در ذهن مخاطبان ایجاد کرده است. یکی از این دست سوالات نحوه قیمت گذاری سهام در بازار بورس است. می توان گفت این پرسش یکی از مهم‌ترین سوالاتی است که هر فرد در ابتدای آشنایی با بازار بورس از خود می‌پرسد و ما در این مقاله قصد داریم تا بطور کامل این موضوع را برای شما شرح دهیم.

در ابتدا به بیان کلی دیدگاه‌های قیمت گذاری سهام در بازار بورس می پردازیم.

1.ارزیابی بر اساس دارایی‌های شرکت

این روش ساده ترین روش ارزشیابی است. مبنای این روش دارایی های شرکت است. باتوجه به اینکه دارایی های شرکت به روش‌های مختلف ارزیابی می‌شود، برای سهام نیز ارزش‌های متفاوتی ایجاد خواهد شد(1)

ارزش اسمی سهام (Par Value)

ارزش اسمی سهام همان ارزش صوری یک برگه سهم است. بطور معمول این رقم در هنگام تاسیس و انتشار سهام، برای هر ورقه سهم تعیین شده و در اساسنامه نیز درج می‌شود. برای بدست آوردن ارزش اسمی سهام باید معادل سهام سرمایه را بر تعداد سهام‌ها تقسیم کرد. هدف اصلی این مفهوم این است که سرمایه گذاران آینده نگر می توانند اطمینان حاصل کنند که یک شرکت، سهام خود را با قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی عرضه نمی کند. (2)

ارزش دفتری سهام (BOOK Value)

همانطور که از اسم این ارزش مشخص است منظور از ارزش دفتری سهام، ارزش دفتری دارایی‌های شرکت منهای بدهی‌های آن است. بطور معمول در هنگام تاسیس شرکت ارزش اسمی و ارزش دفتری با یکدیگر برابرند؛ اما با گذشت زمان و تحت تاثیر عملکرد شرکت، بدلیل ایجاد و افزایش عواملی مانند اندوخته ها و سود انباشته (یا زیان انباشته) بین ارزش دفتری و اسمی تفاوت ایجاد می شود.(3)

ارزش بازار سهام (Market Value)

منظور از ارزش بازار سهام، ارزشی است که جامعه سرمایه گذاری به یک سهام یا تجارت اختصاص می دهد. ارزش بازار نیز معمولاً برای اشاره به سرمایه گذاری در یک شرکت با تجارت عمومی استفاده می شود و با ضرب تعداد سهام برجسته آن با قیمت فعلی سهام محاسبه می شود. (4)

ارزش جایگزینی سهام (Replacement Value)

ارزش جایگزینی عبارت است از مقدار پولی که یک تجارت در حال حاضر باید خرج کند تا بتواند یک دارایی اساسی مانند املاک و مستغلات، امنیت سرمایه گذاری، وثیقه یا کالای دیگر را جایگزین یکی از همان ارزش یا بالاتر کند. بسته به عواملی مانند ارزش بازار دارایی و هزینه های مربوط به تهیه دارایی برای استفاده، ممکن است هزینه جایگزینی نوسان کند. (5)

ارزش سهام بر مبنای خالص ارزش دارایی‌ها (Net Asset Value)

ارزش سهام بر مبنای خالص ارزش دارایی ها از تقسیم ارزش روز دارایی ها پس از کسر بدهی ها و سهام ممتاز، بر تعداد سهام بدست می آید. معمولا NAV در زمینه یک صندوق متقابل یا یک صندوق مبادله ارزی استفاده می‌شود. خرید واحدهای صندوق به معنای سهیم شدن در دارایی‌های صندوق است.

ارزش این دارایی‌ها نیز با توجه به شرایط بازار دائماً تغییر می‌کند. نکته دیگری که در این روش قیمت گذاری باید به آن اشاره کنیم این است که در این روش نیز مانند ارزش دفتری صورت کسر، در واقع حقوق صاحبان سهم به صورت عادی است با این تفاوت که در آن از ارزش جاری بازار برای تعیین ارزش استفاده می کنند.(6)

ارزش تصفیه‌ای (Liquidation Value)

ارزش تصفیه‌ای ارزش املاک و مستغلات، وسایل و تجهیزات شرکت است. در واقع ارزش تصفیه‌ای در صورت خارج شدن از مشاغل و دارایی های فروخته شده، ارزش کل دارایی های فیزیکی یک شرکت است. نکته‌ای که بیان آن خالی از لطف نیست این است که دارایی های نامشهود، از ارزش تصفیه ای شرکت مستثنی هستند.(7)

2.ارزیابی بر اساس سودآوری

بر اساس دیدگاه سودآوری، ارزش سهام بر مبنای هرگونه منافع آتی حاصل از عملکرد شرکت تعیین می‌شود. در این روش، دارایی ها به دلیل اینکه به خودی خود بازدهی ندارند نمی توانند ملاک ارزیابی قرار گیرند، بلکه استفاده موثر از آن، برای شرکت سود تولید می‌کند. ارزشی که به این ترتیب به دست می آید ارزش ذاتی سهام است. طبعًا این رقم ممکن است با قیمت معامالتی سهام در بازار که بر اساس عرضه و تقاضای آن شکل می گیرد تفاوت داشته باشد.

اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که «سرمایه گذاران چگونه فرصت سرمایه گذاری مطلوب را انتخاب می کنند؟» در واقع سرمایه گذاران بطور معمول ارزش ذاتی سهام و یا به عبارتی ارزش بدست آمده را با قیمت موجود در بازار مقایسه کرده، اگر قیمت بازار از ارزش ذاتی کمتر باشد و با امید به اینکه بازار در نهایت به قیمت نهایی و واقعی آن کالا یا خدمت برسد، از آن به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری مطلوب یاد کرده و برای خرید اقدام می کنند.(1و8)

3.ارزیابی بر اساس جریان‌های نقدی تنزیلی

در این روش ارزیابی تصمیماتی که مدیران اتخاذ و اولیت بندی می کنند بر اساس ارزشی است که این تصمیمات برای شرکت ایحاد می‌کنند. بنابراین تمام فرآیند‌ها و نظام‌های سیاسی به سمت ایجاد ارزش، جهت دهی می شوند. در مدل‌های مبتنی بر جریانات نقدی تنزیلی، ارزشی که در آینده قرار است برای شرکت ایجاد شود، با نرخ میانگین موزون هزینه سرمایه مورد تنزیل قرار گرفته و سپس با هزینه سرمایه مورد مقایسه قرار می‌گیرند.

از مهم‌ترین مدل‌هایی که در این روش قیمت گذاری سهام می توان به آن اشاره کرد، مدل روش افزوده اقتصادی (EVA) است. در این مدل، ارزش‌های اقتصادی بصورت ارزش افزوده دسته بندی شده و میزان، تفاوت ارزش فروش (ارزش معاملاتی) و ارزش خرید (ارزش کالا و یا خدمات) است. نکته جالی که در رابطه با این مدل می توان بیان کرد این است که طرفداران این روش قیمت گذاری ادعا می کنند این شاخص برترین معیار عملکرد محسوب می‌شود. (8)

4.ارزیابی بر اساس معیارهای مقایسه‌ای

اتفاقی که در ارزش دهی بر اساس معیارهای مقایسه‌ای می افتد این است که یک عامل مشترک بین شرکت مورد نظر و شرکت‌های مشابه انتخاب شده و بر اساس آن قیمت سهام تعیین و ارزش گذاری می‌شود. یکی از معروف‌ترین عوامل ارزیابی بر اساس معیار عامل ضریب P/E و یا به عبارتی قیمت به سود است.

عامل دیگری که می توان از آن بهره گرفت P/B است که نسبت قیمت سهام به ارزش دفتری در نظر گرفته شده است. نکته‌ای که می توان در اینجا به آن اشاره کرد این است که از این روش قیمت گذاری معمولا برای شرکت هایی که در کوتاه مدت در زیان هستند اما در بلند مدت از جریانات نقدی مناسبی برخوردار شده و سود آور هستند، استفاده می‌شود.(8)

پینوشتها