آشنایی با مفهوم EPS در بورس

سود پیش بینی شده یا (EPS) چیست؟

یکی از ابتدایی‌ترین مفاهیمی که در بازار بورس وجود دارد و انتظار می‌رود شما به عنوان یک سرمایه‌گذار بورسی به آن آگاهی داشته باشید، اطلاع از سود پیش بینی شده یا همان EPS سهام موجود در بازار است. اغلب شرکت‌ها در یک ماه پایانی هرسال مالی، بودجه سال آینده خود را منتشر می‌کنند. یکی از مهم‌ترین اطلاعات درج شده در بودجه شرکت‌ها، پیش‌بینی مقدار سود هر سهم آن‌ها است.

به‌عنوان‌ مثال، یک شرکت در اسفند ماه سال ۱۳۹۷ پیش‌بینی می‌کند که در پایان سال مالی ۱۳۹۸ به ازای هر سهم، ۱۰۰ تومان سود به سهامداران خود بپردازد. همچنین تحلیلگران و شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری نیز اقدام به پیش‌بینی سود شرکت‌ها کرده و بعضا گزارش‌هایی از سود پیش‌بینی اجماع تحلیلگران را منتشر می‌کنند. (1) نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید آن است که در ایران EPS دیگر از سمت شرکت‌ها ارائه نمی‌شود.

این تعریف نشان از اهمیت شناخت و آگاهی فعالان بورسی از EPS شرکتی است که می‌خواهند سهام آن را بخرند. در واقع شما می‌توانید با استفاده از شاخص EPS سود سال آینده شرکت مورد نظرتان را حدس بزنید و با آگاهی نسبت به تحلیل تحلیل کنندگان و اطلاعاتی که شرکت‌ها در اختیار شما می‌گذارند، نسبت به خرید و فروش سهام اقدام کنید. EPS یک شاخص جهانی است و این تعریف دقیقا در اکثر بازارهای بورسی دنیا، به شما اطلاعاتی از یک جنس را ارائه می‌کنند.

به‌عنوان مثال تامسون رویترز از سال ۱۹۷۶، شاخص پیش بینی سودآوری بیش از ۴۰ ‌هزار شرکت را ارائه می‌کند و یکی از پیشتازان این اقدام در سطح بین‌الملل محسوب می‌شود. در تهیه این گزارش بیش از ۳۰ هزار تحلیلگر از سه هزار شرکت، تامسون رویترز را همراهی و به هرچه دقیق‌تر شدن این آمار کمک می‌کنند.

شرکت Zacks نیز نمونه دیگر شرکت‌های پیش بینی کننده سود سهام است که از سال ۱۹۸۱ پیش‌بینی سود بیش از چهار هزار شرکت بورسی را با مشارکت بیش از دو هزار و ۶۰۰ تحلیلگر ارائه می‌کند. شرکت‌های فکت‌ست، اس‌اند‌پی کپیتال آی‌کیو و بلومبرگ نیز دیگر شرکت‌هایی هستند که به جمع‌آوری پیش‌بینی سود مورد اجماع کارشناسان می‌پردازند.(2)

تعدیل مثبت یا منفی سود

پس از آشنایی با مفهوم سود پیش بینی شده، نیاز است که شما را با مفهوم تعدیل مثبت یا منفی سود نیز آشنا بسازیم. شرکت‌های پذیرفته شده در بورس وظیفه دارند، به‌طور مستمر و در دوره‌های سه ‌ماهه، عملکرد واقعی خود را بررسی کرده و ضمن مقایسه عملکرد واقعی با بودجه پیش‌بینی شده، پیش‌بینی جدید خود از میزان سودآوری شرکت براساس عملکرد واقعی به بازار منعکس کنند. (3)

لازم به ذکر است در اوایل سال ۱۳۹۷ سازمان بورس و اوراق بهادار تصمیم گرفت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، به‌جای پیش‌بینی و اعلام سود سالیانه، فقط گزارش تفسیری منتشر کنند تا همانند سایر نقاط دنیا، ‌ ‍پیش‌بینی سود توسط شرکت‌های مشاوره سهام و تحلیلگران مستقل، در بازار بورس تهران نیز منتشر شود.

همچنین اخیرا برخی شرکت‌های تحلیلگری اقدام به انتشار ‍پیش‌بینی سود از نظر تحلیلگران کرده‌اند که می‌تواند مورد توجه سرمایه‌گذارانی قرار گیرد که می‌خواهند در بازار بورس تهران به فعالیت خود ادامه دهند.

باید به این نکته توجه داشته باشید که آگاهی از دو شاخص و مولفه مهم، یعنی سود پیش بینی شده و تعدیل مثبت یا منفی سود، به شما کمک می‌کند که ریسک سرمایه خود را کاهش دهید. در مورد مفهوم ریسک سرمایه در ادامه صحبت خواهیم کرد اما در این بخش لازم است بدانید که علاوه بر شناخت این دو شاخص، باید به طور مداوم در این زمینه تمرین داشته باشید و در فواصل زمانی متفاوت، این شاخص‌ها را برای چندین شرکت متفاوت مقایسه کنید.

نسبت قیمت به درآمد یا «ای‌پی‌اس» معمولا به عنوان یکی از مهمترین متغیرها در تعیین قیمت سهم در نظر گرفته می‌شود. EPS همچنین یک جزء اصلی در محاسبه ارزیابی سهام با توجه به قیمت آن است. یکی از جنبه‌های مهم EPS که معمولا در محاسبات نادیده گرفته می‌شود، میزان سرمایه موردنیاز برای ایجاد درآمد خالص است.

دو شرکت می‌توانند رقم EPS یکسانی داشته باشند، اما یکی از آن‌ها این رقم سود به ازای هر سهم EPS را با سرمایه‌گذاری کمتری بدست آورده است. ناگفته پیدا است شرکتی که با سرمایه کمتری بتواند سود بیشتری بسازد، کارآمدتر از دیگری است و اگر همه فاکتورهای دیگر مساوی باشد، معمولا شرکت بهتری برای سرمایه‌گذاری است. باید به این نکته توجه داشته باشید که اقدام به خرید و فروش سهام تنها با نگاه به شاخص EPS یک ریسک بسیار زیاد و ناشی از اطلاعات پایین نسبت به بازار بورس است.

ریسک سرمایه چیست؟

در بحث سرمایه گذاری، ریسک به شانس از بین رفتن ارزش یک دارایی اطلاق می‌شود. یعنی اینکه دارایی‌هایی که روی آن سرمایه گذاری کرده‌اید، ارزش خود را از دست بدهند و پولی که برای به دست آوردن آن دارایی پرداخت کرده بودید نیز از بین برود. برخی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری بر روی اوراق بهادار عبارت است از: اعلام نشدن سود سهام، پایین بودن میزان سود هرسهم، کاهش قیمت هرسهم.(4)

دانستن ریسک سرمایه‌گذاری در زمینه هر صنعت و فعالیتی، از اهمیت بالایی برخوردار است. اما به نظر شما علت این حرف چیست؟ باید توجه داشته باشید که فعالیت در هر صنعت و بازاری، تا اندازه‌ای ریسک دارد. اگرچه ممکن است ریسک فعالیت شما عدد بسیار پایینی باشد، باید نسبت به جوانب آن شناخت داشته باشید، حال آنکه بازار بورس به ویژه در ایران، ریسک زیادی دارد و باید با شناخت، در آن فعالیت کرد.

ریسک بازار، ریسک صنعت، ریسک نرخ بهره، ریسک سرمایه‌گذاری مجدد و ریسک نرخ ارز، از جمله مفاهیمی است که هنگام صحبت از ریسک سرمایه‌گذاری در بورس مطرح می‌شوند، باید نسبت آن‌ها نیز شناخت کافی داشت. ریسک بازار یا ریسک سیستماتیک که به آن بتا نیز گفته می‌شود، مربوط به سرمایه گذاری در همه دارایی‌ها است.

باید توجه داشته باشید که ریسک بازار قابل حذف نیست. ریسک صنعت نیز مربوط به بخش‌ها و صنایع خاصی از سرمایه گذاری ریسک صنعت گفته می‌شود. ریسک نرخ بهره به طور چشمگیری در سرمایه‌گذاری اوراق مشارکت قابل مشاهده است، جایی ‌که افزایش نرخ بهره بانکی منجر به کاهش قیمت اوراق مشارکت می‌شوند و به ارزش سرمایه گذاری‌های اوراق مشارکت، آسیب می‌رسانند. کاهش نرخ بهره و تغییر شرایط اقتصادی نیز ریسک سرمایه‌گذاری مجدد را دچار مشکل می‌کنند. در مورد ریسک ارز نیز باید بیان کرد که این نوع ریسک زمانی رخ می‌دهد که شما در بورس کشوری دیگر سرمایه گذاری می‌کنید. (5)

جمع بندی

آشنایی با مفاهیم مختلف در بورس، به شما کمک می‌کند که در بازار بورس، کاملا مطلع عمل کنید و ریسک سرمایه‌گذاری کمتری را متحمل شوید. آشنایی صرف با شاخص‌های بازار بورس، برای کار شما کافی نخواهد بود و شما نیاز دارید که هر یک از شاخصه‌ها را در بازار واقعی نیز بسنجید و اثرات هر کدام را پیش بینی کنید.

پینوشت