در خیلی از جوامع از جمله ایران نارسایی کلیه جزء ۷ عامل اولیه مرگ و میر است. بیماری های کلیه و سمی شدن کلیه ها علت های مختلفی دارد. مثل ابتلای فرد به فشار خون و دیابت و بیماری های قلبی و عروقی که باعث نارسایی کلیه هم می شود.

کلیه ها در تمام مدت در حال کار هستند تا مواد سمی و زائد را از بدن خارج کنند. پس مهم است این که بدانیم چطور کوچک ترین تغییر را در آن ها تشخیص بدهیم تا به موقع کلیه ها را درمان کنیم و مانع از صدمه دیدن آن ها شویم.1

بوی ادرار

هرچند نوع غذا و فعالیت بدنی باعث تغییر در بوی ادرار می شود، ولی اگر ادرار بوی شیرین یا ماهی مانندی داشت به سمی شدن کلیه ها مشکوک شوید.1

رنگ ادرار

هنگام سلامت رنگ ادرار زرد کمرنگ است. اگر رنگ ادرار زرد پررنگ شود نشانه کم آبی است. در واقع هر چه آبرسانی بهتر باشد رنگ ادرار هم روشن تر می شود. اگر ادرار قهوه ای، سیاه، نارنجی، صورتی یا قرمز بود نشانه وجود سنگ در کلیه هاست. در این گونه موارد سریع باید به پزشک مراجعه کرد. چون مشکل جدی است.1

تکرر ادرار

هرچه قدر آب بنوشید مسلما ییشتر باید دستشویی بروید. ولی اگر بدون مصرف آب مرتب به دستشویی می روید و ادرار کم یا زیاد دارید حتما برای بررسی به پزشک مراجعه کنید. هر گونه تغییر غیرعادی در تکرار و حجم ادرار باید بررسی شود.1

عرق کردن، تهوع و تنگی نفس

اگر کلیه ها نتوانند کار خود یعنی دفع ادرار به درستی انجام دهند بدن از طریق تعریق، تهوع و نفس های کوتاه عکس العمل نشان می دهد.1

فشار خون بالا

سیستم گردش خون بدن و کلیه بشدت به همدیگر وابسته هستند و عملکرد هر کدام روی دیگری تاثیر مستقیم دارد. کلیه دارای نفرون هایی است که سموم و مایعات مضر خون را تصفیه می کنند. اگر رگ های خونی آسیب ببینند، نفرون هایی که وظیفه پاکسازی خون را دارند، اکسیژن و مواد غذایی کافی دریافت نخواهند کرد. به همین خاطر، فشار خون بالا ایجاد شده و بدنبال آن کلیه دچار مشکل می شود.2

کم آوردن نفس

رابطه بین بیماری های کلیوی و تنگی نفس، مخصوصا پس از انجام فعالیت های ساده و کوچک به دو فاکتور اصلی بستگی دارد. یک، وقتی کلیه درست کار نکند، مایعات زیادی از بدن روانه ریه ها می شود. دو، کم خونی باعث کم شدن اکسیژن در بدن می شود و این مساله به کمبود نفس و تنگی نفس منتهی می شود.

هشدار: تنگی نفس دلایل مختلفی دارد. از عملکرد ضعیف کلیه گرفته تا آسم و سرطان ریه یا مشکلات قلبی می تواند این مشکل را بوجود بیاورد. اگر احساس می کنید پس از یک فعالیت خیلی ساده و کم تحرک دچار تنگی نفس شده اید، سریعا نزد پزشک بروید.2

احتباس آب در بدن

به دلیل مشکلاتی که کلیه ها در هنگام عملکرد خود دارند، مایعات در بافت های بدن جمع می شوند و در قوزک پا، ساق پا، صورت و دست ها تورم ایجاد می کنند. همچنین احساس سنگینی و ورم شکمی نیز در بسیاری مواد احساس می شود.3

پوست خشک و خارش پوست

کلیه سالم همه مواد اضافی و بی ارزش را از جریان خون پاکسازی می کند و به این ترتیب به تولید هر چه بیشتر سلول های قرمز خون کمک می کند. نتیجه این امر باقی ماندن مواد معدنی کافی در بدن است. پوست خشکی که خارش زیادی هم بدنبال دارد، یکی از نشانه های عملکرد نادرست کلیه است. وقتی تعادل مواد معدنی و مغذی از بین می رود، بیماری های کلیوی و استخوانی ظهور می یابند.

هشدار: اگر پوست خشکی دارید که دایما می خارد، سعی کنید آب بیشتری بنوشید. به یاد داشته باشید بدون تجویز پزشک داروی ضد خارش مصرف نکنید. برخی از مواد تشکیل دهنده دارو ها می توانند عملکرد کلیه را بدتر از آنچه که هست بکند.2

مشکل خواب

وقتی کلیه بدرستی کار نمی کند یعنی سموم نمی توانند از طریق ادرار از بدن دفع شوند و در نتیجه در جریان خون باقی می مانند. وقتی سم در بدن زیاد می شود، خوابیدن برای فرد دشوار خواهد شد. به همین خاطر است که وقتی کمبود خواب شدید پیدا می کنید، احتمال بروز مشکلات کلیوی افزایش می یابد.

هشدار: افرادی که به بیماری های مزمن کلیوی مبتلا هستند، اغلب دچار اپنه خواب می شوند.آپنه خواب نوعی اختلال است که وقفه های واحد یا چند تایی نفس در خواب را ایجاد می کند. این وقفه ها ممکن است بین چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه پیدا کنند. پس از هر مکث تنفسی، فرد با یک صدای خرناس بلند دوباره به صورت عادی نفس می کشد.

خروپف های سنگین و ممتد نشانه این هستند که باید حتما در سریع ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.2

سردرد، خستگی و ضعف عمومی بدن

کلیه که سالم و درست وظایف خود را انجام می دهد، باید ویتامین D. بدن را به استخوان های قوی و مستحکم تبدیل کند و هورمونی به نام Erythropoietin تولید کند. این هورمون نقش مهمی در تولید سلول های قرمز خون ایفا می کند.

اما وقتی کلیه درست کار نکند، EPO کمتری تولید می شود و در نتیجه سلول قرمز خون کمتری هم ساخته خواهد شد (سلول هایی که نقش حمل اکسیژن را به عهده دارند) و در نهایت فرد خیلی سریع در مغز و بدن خود احساس خستگی می کند.

هشدار: افرادی که مشکلات کلیوی دارد اغلب به کم خونی نیز دچار می شوند. کم خونی زمانی شکل می گیرد که بدن بیمار از ۲۰ تا ۵۰ درصد قابلیت های کلیه خود استفاده کند. اگر به اندازه کافی می خوابید و استراحت می کنید، اما همچنان احساس خستگی و بی حالی دارید حتما به پزشک مراجعه کنید.2

تغییر در درک مزه ها و بوی بد دهان

تجمع مواد زائد در خون، درک مزه مواد غذایی را تغییر می دهد. در این صورت، فرد طعمی شبیه به فلز را به خصوص هنگان خوردن گوشت احساس می کند. به علاوه، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری از بوی بد دهان رنج می برند که به سختی برطرف می شود. در نتیجه تمایل فرد به غذا خوردن نیز کاهش می یابد زیرا لذتی به همراه ندارد.3

درد پشت

درد پشت یکی از رایج ترین مشکلات سلامتی است که نحوه بد نشستن، فعالیت های خیلی سنگین و استرس از جمله علل آن هستند. با این حال، نباید از بیماری های کلیوی نیز غافل شد به خصوص اگر درد در قسمت پایین پشت یا پهلوها احساس شود.

به خاطر داشته باشید که همه این علائم باید جدی گرفته شود به خصوص اگر دو مورد به طور مداوم بروز کند و به رغم درمان های دیگر بهبودی نیابد. توصیه می شود هر چه زودتر به پزشک مراجعه گردد.3

پی نوشت:
1.www.jadidtarin.com
2.www.irankf.com
3.www.qudsonline.ir