علل و علائم افسردگی بعد از زایمان

نوعی از افسردگی که گاهی ممکن است بعد از تولد نوزاد در برخی مادرها به وجود بیاید، افسردگی پس از زایمان نامیده می‌شود. احتمال ابتلا به این افسردگی در ایران زیاد نیست و آمار آن در حدود ۱۵ درصد از زایمان‌‌هاست. این افسردگی معمولاً در طول چند ماه ابتدایی بعد از تولد نوزاد ایجاد می‌شود و درصورتی‌‌که درمان نشود می‌تواند بیشتر از یک سال ادامه داشته باشد، اما در صورت تشخیص و درمان به موقع، بهبود شما سریع‌تر خواهد بود.

دلایل افسردگی بعد از زایمان

با توجه به تحقیقات انجام‌شده، افسردگی پس از زایمان با تغییرات هورمونی منحصربه‌فردی که پس از زایمان رخ می‌دهد در ارتباط است و محققان بر این باورند که تغییرات ناگهانی در سطح هورمون‌ها پس از زایمان، می‌تواند به افسردگی در زنانی که به تغییرات در سطوح استروژن و پروژسترون حساس‌تر هستند منجر شود.

به‌طورکلی، افسردگی پس از زایمان ناشی از ترکیب عوامل هورمونی، زیست‌محیطی، عاطفی و ژنتیکی است که برخی از آنها خارج از کنترل شما هستند. برخی از زنان ممکن است به نوعی احساس کنند که مسئول ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند، اما افسردگی به دلیل انجام دادن یا انجام ندادن کاری رخ نمی‌دهد. همچنین اگر در دوران بارداری افسردگی یا اضطراب داشتید یا اگر دچار گرفتگی خلق پس از زایمان بوده‌اید، ممکن است احتمال بیشتری برای افسردگی پس از زایمان داشته باشید. عوامل دیگری که به زیاد شدن احتمال افسردگی پس از زایمان کمک می‌کند شامل خستگی جسمی پس از زایمان، تلاش برای تطبیق عاطفی خودتان با مادر شدن و محرومیت از خواب و بی‌خوابی‌های مداوم است.

علائم افسردگی بعد از زایمان

اگر از علائم زیر، پنج مورد یا بیشتر را تقریباً هر روز و در بیشتر طول روز، به مدت حداقل دو هفتۀ متوالی تجربه کردید، ممکن است مبتلا به افسردگی پس از زایمان شده باشید:

احساس غم و اندوه شدید، پوچی یا ناامیدی

احساس برانگیختگی و خشم

گریه کردن مداوم یا بیشتر وقت‌ها قرار داشتن در آستانۀ گریه

بی‌علاقگی یا لذت نبردن از فعالیت‌ها و سرگرمی‌های معمول خود

دشواری در به خواب رفتن در آغاز شب یا مشکل در بیدار ماندن طی روز

از دست دادن اشتها یا خوردن بیش از حد

احساس گناه شدید

حس بی‌ارزش بودن زندگی

احساس ناتوانی در کنار آمدن با مسائل

داشتن افکار منفی در مورد خودتان

ترس از تنها ماندن با کودکتان

حس ترس بی‌‌دلیل و غیرقابل کنترل

وسواس بیش از حد

حواس‌‌پرتی

داشتن رویاهایی در مورد آسیب دیدن کودکتان

مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری

کناره‌گیری از دوستان و خانواده

بی‌علاقگی به کودک

ناتوانی در مراقبت از کودک

احساس خستگی شدید و رخوت

عوامل خطر افسردگی بعد از زایمان

هر مادر جدید می تواند افسردگی پس از زایمان در هر کودکش را تجربه کند. با این حال, در این شرایط ریسک بالاتری خواهید داشت اگر:

اگر سابقه افسردگی دارید، چه در دوران بارداری و چه در زمان های دیگر

اختلال دو قطبی دارید

پس از بارداری قبلیتان، افسردگی پس از زایمان داشتید

خانواده ای دارید که افسردگی و یا اختلالات روحی دیگری دارند

رویدادهای استرس زا در طول سال گذشته را تجربه کرده اید، مانند مشکلات بارداری، بیماری و یا از دست دادن شغل

کودکتان دارای مشکلات سلامتی و یا نیازهای خاص دیگر است

شما دوقلوها، سه قلو یا چند تولد دیگر دارید

برای تغذیه با پستانتان مشکل دارید

مشکلاتی در رابطه با همسرتان دارید

یک سیستم حمایتی ضعیف دارید

مشکلات مالی دارید

بارداریتان بدون برنامه ریزی و یا ناخواسته بوده است

تشخیص علائم افسردگی بعد از زایمان

پزشک‌ معمولا با شما درباره احساسات، افکار و سلامت روان صحبت می‌کنند تا بین مورد کوتاه مدت بیبی بلوز پس از زایمان و وضعیت شدیدتر آن یعنی افسردگی پس از زایمان، تمایز قائل شود. خجالت نکشید، افسردگی پس از زایمان یک اختلال شایع است. علائم بیماری خود را با پزشک در میان بگذارید تا بتواند درمان مناسبی را برای شما درنظر بگیرد.

به عنوان بخشی از روال معاینات خود، پزشک شما ممکن است کارهای زیر را انجام دهد:

• غربالگری افسردگی را انجام دهد و شامل پرسش‌نامه‌ای است که شما باید آن را پر کنید.

• برای تعیین اینکه مبتلا به کم‌کاری تیروئید هست یا نه آزمایش خون دهید، کم‌کاری تیروئید بر علائم و نشانه‌ها تاثیر دارد.

• در صورت لزوم برای رد سایر عوامل ایجاد کننده دیگر آزمایش‌ها را نیز انجام دهید.

روش درمان افسردگی بعد از زایمان

زمان درمان افسردگی پس از زایمان با توجه به شدت افسردگی و نیازهای شما متفاوت است. اگر کم‌کاری غده تیروئید دارید یا به بیماری حاد دیگری مبتلا هستید، پزشک شما ممکن است این بیماری‌ها را درمان کرده و شما را به متخصصان ویژه‌ای ارجاع دهد. همچنین پزشک ممکن است شما را به متخصص بهداشت روان ارجاع دهد تا پیش از درمان افسردگی پس از زایمان، این موارد را درمان کند.

اگر علائم افسردگی پس از زایمان دارید، با پزشک خود یا متخصص بهداشت روان صحبت کنید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که بطور منظم به مشاور مراجعه کرده و یا داروهای ضدافسردگی مصرف کنید. اغلب هر دو درمان توصیه می‌شوند. اگرچه اختلال افسردگی پس از زایمان، در برخی موارد خودبخود رفع می‌شود، ولی علائم با کمک دارو و گفتار درمانی خیلی سریع از بین می‌روند.

درمان افسردگی پس از زایمان اغلب با روان‌درمانی (که همچنین گفتار درمانی یا مشاوره بهداشت روان نیز نامیده می‌شود) و یا دارو درمانی و یا هر دو راهکار، انجام می‌شود.

• روان‌درمانی: صحبت با روان‌پزشک، روان‌شناس یا سایر متخصصان بهداشت روان درباره نگرانی‌ها اغلب روشی مناسب برای درمان افسردگی پس از زایمان است. به کمک تراپی برای مقابله با احساسات می‌توانید راه‌های بهتری پیدا کنید، مشکلات خود را حل‌وفصل کرده، اهداف واقع‌بینانه‌ای برای خود تعیین کرده و به روشی مثبت به شرایط پاسخ دهید. برخی اوقات خانواده ‌درمانی یا رابطه درمانی نیز کمک‌کننده است.

• داروهای ضدافسردگی: پزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی را به شما پیشنهاد دهد. اگر کودک خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، هر دارویی که مصرف کنید وارد شیر می‌شود. با این وجود می‌توانید طی دوران شیردهی، بیشتر از داروهای ضدافسردگی با خطر عوارض جانبی کمتر برای کودک استفاده کنید. برای سنجش خطرات بالقوه و مزایایی داروهای ضدافسردگی با پزشک خود مشورت کنید.

درمان افسردگی پس از زایمان با روش‌های مناسب، اغلب اوقات به سرعت انجام می‌شود. در برخی موارد، افسردگی پس از زایمان ممکن است ادامه پیدا کند و به افسردگی مزمن تبدیل شود. برای رسیدن به احساسات بهتر، تداوم درمان افسردگی پس از زایمان ، بسیار مهم است. متوقف کردن بیماری زودهنگام منجر به عود بیماری می‌شود.

تغییرات سبک زندگی نیز برای درمان افسردگی پس از زایمان مفید است. استراتژی‌های زیر ممکن است برای مدیریت استرس شما و در نهایت درمان افسردگی پس از زایمان مفید باشند:

• داشتن خواب کافی

• اختصاصی زمانی برای ورزش کردن

• اطراف خود را با شبکه پشتیبان از خانواده و دوستان احاطه کنید.

• وعده‌های غذایی مقوی و بطور منظم بخورید.

• از دیگران بخواهید از کودک‌تان مراقبت کنند تا بتوانید مدتی بیشتری استراحت کنید.

• سبک‌های زندگی سالم را انتخاب کنید. فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی به همراه کودک‌تان و سایر تمرینات ورزشی را در برنامه روزانه خود جای دهید. سعی کنید استراحت کافی داشته باشید. غذاهای سالم بخورید.

• انتظارات واقع‌بینانه‌ای را تعیین کنید. برای انجام تمام و کمال کارها به خود فشار وارد نکنید. توقعات خود برای اینکه خانواده‌ای کامل و تمام عیار باشید کاهش دهید. آنچه را که می‌توانید انجام دهید و مابقی کارها را رها کنید.

• زمانی را به خودتان اختصاص دهید. زمانی را صرف خود کرده و از خانه بیرون بزنید. ممکن است این بدان معنا باشد تا از همسرتان بخواهید از کودک مراقبت کرده و یا از پرستار کودک کمک بگیرید. کاری را انجام دهید که از آن لذت می‌برید (مانند سرگرمی‌ها با برخی انواع تفریحات). همچنین ممکن است زمانی را برای تنها بودن (بدون کودک) با همسر و دوستان اختصاص دهید.

• از منزوی بودن و گوشه‌گیری اجتناب کنید. با همسر، خانواده و دوستان خود درباره اینکه چه احساساتی دارید صحبت کنید. از سایر مادران درباره تجربیات‌‌شان بپرسید. از بین بردن انزوای می‌تواند به شما کمک کرده تا دوباره مهربانی را احساس کنید.

• درخواست کمک نمائید. سعی کنید افرادی که به شما نزدیک می‌شوند را بپذیرید و راجع به اینکه به کمک نیاز دارید آنها را در جریان بگذارید. اگر کسانی پیشنهاد مراقبت از کودک را به شما می‌دهند، اجازه این کار را به آنها بدهید. اگر می‌توانید بخوابید، خواب نیمروز داشته باشید، ممکن است بتوانید به سینما بروید یا دوستان‌تان را برای صرف قهوه ملاقات کنید. همچنین می‌توانید برای بهبود خواب کودک و آرام کردن او از مهارت‌های والدین از جمله تکنیک‌های مراقبتی بهره ببرید.

به یاد داشته باشید مراقبت از کودک‌تان مستلزم مراقبت از خودتان است. بعلاوه بسیاری از بیمارستان‌ها گروه‌های پشتیبان برای تازه‌ مادران را ارائه می‌دهند. مرکز تخصصی بهداشت زنان (جایی که می‌توانید احساسات خود را به طور امنی در میان بگذارید) محل پشتیبانی توسط دیگر زنانی است که شرایط و وضعیت فعلی شما را درک می‌کنند.

پی نوشت:
1.www.madarsho.com
2.www.namnak.com
3.www.draleyasin.com