علائم مشکلات شنوایی میتواند کم، متوسط و یا وخیم باشد. افرادی که دارای مشکلات کم شنوایی هستند، خصوصاً در محیطهای پر سر و صدا قادر به درک گفتار باقی افراد نیستند. از طرفی دیگر گاهی مشکلات شنوایی آنقدر شدید میشود که فرد برای درک بهتر صداهای محیط باید از سمعک استفاده کند.
برخی دیگر ناشنوا هستند و برای درک سخنان دیگران و ارتباط برقرار کردن باید لبخوانی کرده و از زبان اشاره مخصوص ناشنوایان استفاده کنند. در ایالات متحدهی آمریکا 15 درصد افراد بالای 18 سال دارای مشکلات شنوایی در سطوح مختلف هستند.
علت ناشنوایی چیست؟
برخی بیماریها و شرایط باعث ایجاد ناشنوایی میشوند، این علائم شامل:* آبله مرغان
* سایتومگالوویروس
* اوریون
* مننژیت
* بیماری کم خونی داسی شکل
* سفلیس
* بیماری لایم
* کم کاری تیروئید
* برخی سرطانها
* نوجوانان در معرض دود سیگار
* دیابت
* از آنتیبیوتیک استرپتومایسین برای درمان بیماری سل استفاده میشود که گفته میشود یکی از عوامل خطرناک برای سیستم شنوایی است.
* روماتیسم
در گوش داخلی شکنندهترین و ظریفترین استخوانهای بدن وجود دارند. آسیب به پرده گوش یا گوش میانی میتواند باعث کم شنوایی و ناشنوایی شود.
سیستم شنوایی چگونه کار میکند
امواج صوتی وارد گوش میشود و در طول کانال شنوایی حرکت کرده و به پرده گوش اصابت میکند و امواج لغزشی تولید میکند. این امواج از پرده گوش به سه استخوان کوچک موجود در گوش میانی برخورد میکنند.این استخوانچههای گوش امواج لغزشی را تقویت کرده و سپس این امواج توسط سلولهای مو مانند درون حلزون شنوایی جمعآوری میشوند. اطلاعات حرکتی این سلولها را نورون شنوایی جمعآوری کرده و به مغز میفرستد. مغز این دادهها را پردازش کرده و در نهایت فرد موفق به شنیدن میشود.
انواع کاهش شنوایی
سه نوع مختلف از کاهش شنوایی وجود داردکاهش شنوایی انتقالی (Conductive hearing loss)
در این نوع عارضه امواج لغزشی از گوش خارجی به گوش داخلی مخصوصاً حلزون شنوایی منتقل نمیشوند. این عارضه به علتهای گوناگون رخ میدهد:* افزایش حجم موم گوش
* عفونت گوش به همراه التهاب و افزایش حجم مایعات گوش
* عملکرد نامناسب استخوانچههای گوش
* پرده گوش آسیب دیده
عفونت در گوش میتواند باعث ایجاد زخم در بافت گوش شود و در نهایت عملکرد پردهی گوش را مختل کند. استخوانچههای گوش هم در نتیجهی عفونت، تروما و عارضهای به نام آنکیلوسیز (ankylosis) دچار نقص خواهند شد.
کاهش شنوایی حسی – عصبی (Sensorineural Hearing Loss)
این عارضه در نتیجه مختل شدن عملکرد طبیعی گوش میانی، حلزون شنوایی و نورون شنوایی و یا حتی ضربه مغزی رخ میدهد. در این نوع عارضه سلولهای مویی درون حلزون شنوایی آسیب میبینند. با افزایش سن فرد برخی از این سلولها عملکرد خود را از دست داده و شنوایی دچار مشکل میشود.قرار گرفتن طولانیمدت در معرض سر و صدای بلند، دلیل دیگری برای آسیب سلولهای مویی حلزون شنوایی است. این سلولهای آسیب دیده دیگر قابل جایگزینی نیستند. امروزه پژوهشگران در تلاش هستند تا با استفاده از سلولهای بنیادی به رشد دوباره این سلولها کمک کنند.
کاهش شنوایی حسی – عصبی در نتیجه کاهش شنوایی انتقالی، عفونت گوش داخلی و یا ضربههای سنگین به سر رخ میدهد.
کاهش شنوایی آمیخته (Mixed hearing loss)
این عارضه ترکیبی از کاهش شنوایی حسی – عصبی و انتقالی است. اگر فرد در طولانیمدت به عفونت گوش مبتلا باشد، عفونت در نهایت باعث آسیب پرده گوش و استخوانچههای گوش خواهد شد. گاهی با انجام عملهای مخصوص جراحی تا حدودی میتوان شنوایی را بازگرداند، ولی این روش همیشه موثر نخواهد بود.ناشنوایی و گفتار
کم شنوایی با توجه به زمان بروز آن، توانایی گفتار را تحت تأثیر قرار میدهد.کم شنوایی قبل از زبانآموزی
عدم توانایی شنیدن کامل یا جزئی قبل از یادگیری گفتار و زبان است.فردی با کم شنوایی قبل از زبانآموزی با ناهنجاری مادرزادی متولد شده یا شنوایی را در دوران نوزادی از دست داده است. در بیشتر موارد، افراد مبتلا به کم شنوایی قبل از زبانآموزی دارای والدین و خواهر و برادر شنوا هستند. همچنین بسیاری از آنها در خانوادههایی متولد میشوند که از قبل زبان اشاره بلد نبودند. در نتیجه، آنها نیز تمایل به پیشرفت آهسته زبان دارند.
اگر قبل از 4 سالگی برای کودکان مبتلا به ناشنوایی قبل از زبانآموزی، کاشت حلزون انجام شود، میتوانند زبان شفاهی را با موفقیت یاد بگیرند.
زبان شفاهی و توانایی استفاده از نشانههای اجتماعی خیلی به هم مرتبط هستند. به همین دلیل است که کودکان مبتلا به کم شنوایی، بهویژه کسانی که کم شنوایی شدید دارند، نه تنها ممکن است رشد تاخیری زبان را تجربه کنند، بلکه رشد اجتماعی کندتر را نیز تجربه میکنند. در نتیجه، کودکانی که کم شنوایی قبل از زبانآموزی دارند، ممکن است از نظر اجتماعی منزوی شوند، مگر اینکه به موقع از سمعک یا دستگاه کاشت حلزون استفاده کنند و در کلاسهای توانبخشی شرکت کنند.
کم شنوایی پس از زبانآموزی
بیشتر افراد کم شنوا مبتلا به کم شنوایی پس از زبانآموزی هستند. آنها قبل از ابتلا به کم شنوایی، زبان گفتاری را یاد گرفتهاند. عوارض برخی از داروها (داروهای اتوتوکسیک)، ضربه، عفونت یا بیماری ممکن است باعث از دست رفتن حس شنوایی شود.در بیشتر افراد مبتلا به کم شنوایی پس از زبانآموزی، کم شنوایی به تدریج شروع میشود.
اعضای خانواده، دوستان و معلمان ممکن است قبل از دیگران متوجه مشکل شنوایی شوند. با تجه به شدت کم شنوایی، فرد ممکن است مجبور به استفاده از سمعک، دریافت کاشت حلزون یا یادگیری لب خوانی شود. افرادی که کم شنوایی را تجربه میکنند، با توجه به زمان بروز آن و مدت زمان پیشرفت آن با چالشهای مختلفی روبرو هستند. آنها ممکن است مجبور شوند از تجهیزات کمک شنوایی استفاده کنند، تحت عمل جراحی قرار بگیرند، زبان اشاره و لب خوانی را یاد بگیرند و از دستگاههای مختلف ارتباطی استفاده کنند. احساس انزوا یک مشکل شایع است که گاهیاوقات میتواند منجر به افسردگی و تنهایی شود. این وضعیت همچنین ممکن است برای اعضای خانواده، عزیزان و نزدیکان، که باید با کم شنوایی سازگاری داشته باشند، چالشهایی ایجاد کند. سوءتفاهم نیز ممکن است روی روابط فرد مبتلا به اختلال شنوایی و سایر دوستان و نزدیکان تاثیر گذارد.
کم شنوایی یکطرفه و دوطرفه
در کم شنوایی یکطرفه، فقط یک گوش دچاراختلال شنوایی است، در حالی که در موارد دوطرفه هر دو گوش دچار اختلال شنوایی است. چنانچه فرد مبتلا به اختلال شنوایی یکطرفه باشد، مشخص کردن منبع صدا ممکن است دشوارتر باشد، وقتی با کسانی که در هر دو گوش خوب میشنوند، مقایسه شود. همچنین درک آنچه دیگران میگویند وقتی سر و صدای زیادی در محیط هست، ممکن است سخت باشد.در محیطهای نسبتا ساکت، فرد مبتلا به کم شنوایی یکطرفه از نظر تواناییهای ارتباطی تقریبا با فردی که شنوایی طبیعی در هر دو گوش دارد، یکسان است.
نوزادانی که با کم شنوایی یکطرفه متولد میشوند دچار تأخیر در رشد گفتار میشوند. ممکن است در مدرسه تمرکز آنها کمتر باشد. در فعالیتهای اجتماعی نیز ممکن است چالش بیشتری نسبت به افراد دارای شنوایی طبیعی در هر دو گوش داشته باشند.
علائم
علائم اختلال شنوایی بستگی به علت آن دارد. برخی از افراد بدون توانایی شنیدن متولد میشوند، در حالی که برخی دیگر ناگهان به دلیل تصادف یا بیماری کم شنوا یا ناشنوا میشوند. در برخی از افراد، علائم کم شنوایی ممکن است به تدریج با گذشت زمان پیشرفت کند و همراه با وزوز گوش باشد.علائم ناشنوایی
علائم این عارضه به نوع مشکلی که فرد با آن درگیر است ارتباط دارد.علائم مشکلات شنوایی در نوزادان
* قبل از 4 ماهگی نوزاد در واکنش به صدا، سر خود را برنمیگرداند.* تا سن 12 ماهگی حتی یک آوا نمیتواند تولید کند.
* نوزاد در واکنش به صدای بلند وحشتزده نمیشود.
* نوزاد تنها در صورتی که شما را ببینید واکنش نشان میدهد، اگر دور از چشم نوزاد او را صدا بزنید، واکنش خاصی دریافت نخواهید کرد.
علائم مشکلات شنوایی در بچههای نو پا و کودکان
* کودک دیرتر از سایر کودکان همسن و سال خود ارتباط کلامی برقرار میکنند.* کودک مدام در حال ادای این جملات است، چی؟ ببخشید چی گفتی؟
* کودک با صدای بلند صحبت میکند و تمایل به ایجاد صداهای بلندتر از حد معمول دارد.
* زمانی که کودک صحبت میکند، آواهای قابل تشخیصی تولید نمیکند.
* کودک تنها به چند نمونه خاص از صداها واکنش نشان میدهد
تشخیص مشکلات شنوایی
افرادی که به وجود مشکلی در سیستم شنوایی خود مشکوک هستند، باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک بعد از طرح چندین سوال و بررسی علایم به انجام آزمایشهای لازم میپردازد.معاینه
پزشک با استفاده از اتوسکوپ، داخل مجرا و پرده گوش را معاینه میکند. موارد زیر ممکن است در طول معاینه تشخیص داده شود:* انسداد ناشی از یک شی خارجی
* تجمع جرم گوش
* عفونت در مجرای گوش
* عفونت در گوش میانی، در صورت وجود برآمدگی در پرده گوش.
* کلستاتوم، رشد پوست در پشت پرده گوش در گوش میانی.
* مایع در مجرای گوش
* پارگی پرده گوش
تست غربالگری عمومی
ممکن است پزشک از بیمار بخواهد یک گوش را بپوشاند و از او درباره چگونگی شنیدن کلمات گفته شده در شدتهای مختلف توضیح بخواهد، همچنین حساسیت به سایر صداها را بررسی کند.اگر پزشک به مشکل شنوایی مشکوک باشد، فرد را به شنواییشناس (ادیولوژیست) ارجاع میدهد.
آزمایشهای بعدی که انجام خواهد شد، عبارتند از:
تست دیاپازون:
آن همچنین به آزمایش رین (Rinne) معروف است. دیاپازون یک وسیله فلزی دو شاخه است که هنگام ضربه، صدا تولید میکند. تستهای ساده دیاپازون ممکن است به پزشک در تشخیص وجود کم شنوایی و اینکه مشکل از کجاست، کمک کند. دیاپازون مرتعششده را روی استخوان ماستوئید پشت گوش قرار میدهد. از بیمار خواسته میشود وقتی دیگر صدایی را نمیشنود، بگوید. سپس، دیاپازون که هنوز هم ارتعاش دارد را در 1 تا 2 سانتیمتری مجرای گوش قرار میدهد. از بیمار دوباره سؤال میشود که آیا او میتواند صدای دیاپازون را بشنود.
ازآنجاکه انتقال هوایی از انتقال استخوانی بیشتر است، بیمار باید بتواند ارتعاش دیاپازون را بشنود. اگر او در این مرحله نتواند آن را بشنود، بدان معنی است که انتقال استخوانی نسبت به انتقال هوایی برتری دارد.
این مسئله نشانگر مشکلی در رسیدن امواج صوتی از طریق مجرای گوش به حلزون است.
شنواییسنجی:
بیمار هدفون روی گوشهایش میگذارد و صدا به یک گوش ارسال میشود. طیفهای مختلفی از صداها با شدت و فرکانسهای مختلف به بیمار ارائه میشود. هر بار که صدا شنیده میشود، بیمار علامت میدهد.
هر صدا در شدتهای مختلف ارائه میشود، به این ترتیب شنواییشناس میتواند تشخیص دهد که در آن شدت، صدا در آن لحظه دیگر شنیده نمیشود. همین تست با کلمات نیز انجام میشود. شنواییشناس کلمات را در شدتهای مختلف (بر حسب دسیبل) بیان میکند تا جایی که فرد دیگر نشنود.
تست مرتعشکننده استخوانی: این مورد برای یافتن چگونگی عبورصدا از استخوانها استفاده میشود. مرتعشکننده استخوان روی ماستوئید قرار میگیرد. هدف این است که عملکرد عصبی که این سیگنالها را به مغز منتقل میکند، اندازهگیری شود.
چهار درجه کم شنوایی
فقدان شنوایی در هر فردی متفاوت است و به همین دلیل یک تست تخصصی برای تعیین میزان مشکل وارد شده لازم است . تست معمولی برای تعیین میزان کاهش شنوایی ، شامل گوش دادن به گستره ای از صدا های ارایه شده در هر گوش از طریق هدفون است که میزان بلندی صدا ها - طبق دسی بل (dB) - روی گرافی به نام آئودیوگرام ثبت می شوند.شاید جای تعجب باشد که کم شنوایی طبق درصدی کلی توصیف نمی شود زیرا ناتوانی در شنیدن طیف وسیعی از فرکانس های مختلف است و به همین دلیل است که هیچ دو فرد مبتلا به کم شنوایی تجربیات و نیاز های مشابهی ندارند و بسیار متفاوت هستند .
"فرکانس" یک اندازه گیری مهم در شنوایی است و صدا ها را از کمترین سرعت (مثل رعد و برق) تا بالاترین سرعت (مثل فشار یا سوت) بیان می کند. افراد غالباً در فرکانس های مختلف دچار کم شنوایی می شوند - بنابراین حتی وقتی افراد به صدای دقیقاً یکسانی گوش می دهند، آن ها را کاملا متفاوت می شنوند یا ممکن است اصلاً قادر به شنیدن بعضی از آن ها نباشند .
به منظور تعیین درجه کاهش شنوایی یک فرد، متخصص مراقبت شنوایی می تواند تست آستانه را انجام دهد تا پایین ترین سطح دسی بلی که فرد قادر به شنیدنش است را مشخص کند. پاسخ شما به این فرکانس های متفاوت، باعث تشخیص میزان شنوایی شخصی تان می شود .
چهار درجه کلی از کاهش شنوایی در آئودیوگرام وجود دارد :
کم شنوایی خفیف یا ملایم (26 تا 40 دسی بلی):
در کم شنوایی خفیف، شنیدن صداهای آهسته و یا تشخیص صداها در زمانی که نویز پس زمینه وجود دارد، دشوار است و این مسئله شنوندگان را در بسیاری از موقعیت های اجتماعی و کاری روزمره به خطر می اندازد .کم شنوایی متوسط (41 - 70 دسی بلی):
کاهش متوسط شنوایی، شنیدن گفتگو ها را مشکل می کند ، به خصوص زمانی که صدای پس زمینه وجود دارد و برای شنیدن صدای رادیو یا تلویزیون ممکن است نیاز باشد تا صدا زیاد شود و برای داشتن گفتگوهای طولانی تلاش بیشتری لازم است و می تواند فرد را به خصوص در پایان روز خسته کند .کم شنوایی شدید (71 - 90 دسی بلی):
با فقدان شدید شنوایی ، مکالمات عادی قابل شنیدن نیستند و شنیدن و یا درک آن، حتی با صدای بلند هم ممکن است مشکل باشد . افراد با فقدان شنوایی شدید تنها قادر به شنیدن صحبت هایی هستند که با صدای بلند ارائه می شوند مثلا فریاد ها یا بالا بردن میزان صدا یا می توانند با کمک وسایل شنوایی خاصشان خوب بشنوند . انزوای اجتماعی می تواند یک نگرانی واقعی برای این افراد باشد .کم شنوایی عمیق (91 دسیبل یا آستانه بالاتر):
افراد با کاهش شنوایی عمیق می توانند مشکلی در متوجه شدن سخنرانی هایی که حتی با صدای بلند انجام می شوند داشته باشند . آن ها ممکن است از حرف زدن اجتناب کنند و در موقعیت های شخصی و حرفه ای به شدت منزوی شوند که اگر مشکل و درمان بررسی نشود، این مسئله برای فرد می تواند مخرب باشد.آزمایش فیزیکی
پزشک برای مشاهده گوش از وسیلهای به نام اتوسکوپ استفاده میکند. این وسیله دارای نور در قسمت انتهایی خود است. پزشک با کمک این وسیله وجود گرفتگی احتمالی را در گوش بررسی میکند. گاهی پرده گوش دچار آسیب شده و گاهی موم یا واکس گوش تجمع پیدا کرده است. وجود عفونت در مجرای شنوایی و گوش میانی هم به کمک آزمایش فیزیکی قابل تشخیص است.عارضهای به نام کلستیاتوم (cholesteatoma) گاهی دلیل مشکلات شنوایی است، در این عارضه سلولهای پوستی به صورت غیر طبیعی و غیر سرطانی پشت پرده گوش در گوش میانی رشد میکنند.
انجام تستهای شنوایی
پزشک از بیمار میخواهد که یک گوش خود را پوشانده و تنها با یک گوش کیفیت صدای حروفی که میشنود را گزارش کند. اگر پزشک به وجود مشکل در سیستم شنوایی مشکوک شود، فرد را به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا یک متخصص شنواییسنجی ارجاع میدهد.انجام تستهای شنوایی کودکان
کودکان هنگام رفتن به مدرسه در سنین 6، 8 و ده سالگی، حداقل یکبار در سنین نوجوانی و در طول دوران دبیرستان باید تست شنوایی انجام دهند.درمان مشکلات ناشنوایی
افراد درگیر با مشکلات شنوایی میتوانند کمک دریافت کنند. درمان این مشکل به علت و البته شدت مشکل بستگی دارد.کاهش شنوایی از نوع حسی – عصبی قابل درمان نیست.
زمانی که یک سلول موئی درون حلزون شنوایی تخریب میشود، دیگر امکان ترمیم آن وجود ندارد. با این همه با کمک تکنولوژیهای فراوان میتوان تا حد زیادی کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
سمعکها
این دستگاهها به بهبود شنوایی کمک میکنند. انواع مختلفی از سمعک در اندازهها و قدرتهای مختلف وجود دارد. سمعکها درمانی برای ناشنوایی نیستند، تنها صداهای اطراف را تا حد زیادی تقویت میکنند.سمعکها از باتری، اسپیکر، تقویت کننده صدا و میکروفون تشکیل شدهاند. امروزه سمعکها در اندازههای بسیار کوچکی تهیه میشوند به طوری که حتی در صورت استفاده هم قابل تشخیص نیستند. متخصصان شنواییسنج با انجام آزمایشهای لازم بهترین نوع سمعک را برای فرد طراحی میکنند.
انواع سمعک:
* سمعک پشت گوشی
* سمعک نامرئی
* سمعک داخل مجرا
* سمعک داخل گوشی
* سمعک RIC یا RITE
کاشت حلزون شنوایی
اگر پرده گوش و گوش میانی مشکلی نداشته باشند، احتمالاً کاشت حلزون شنوایی به فرد کمک خواهد کرد. کاشت حلزون شنوایی به توانایی درک گفتار هم کمک بسیاری میکند. حلزون شنوایی کاشته شده شامل یک بخش داخلی و خارجی است، بخش خارجی آن شامل میکروفون برای جمع کردن صداهای محیطی، پردازندهی گفتاری برای اولویتبندی کردن صداها و ترانسمیترها است.برای بخش داخلی حلزون شنوایی جراح یک دریافتکننده و یک تحریککننده در استخوان زیر پوست کار میگذارد. این اجزا سیگنالها را به پالسهای الکترونیکی تبدیل میکنند.
کاشت حلزون شنوایی در هر دو گوش کودکان انجام میشود، ولی در افراد بالغ تنها یک حلزون شنوایی در یک گوش کاشته میشود.
جلوگیری از مشکلات شنوایی
اگر مشکلات شنوایی مادرزادی باشد یا در اثر بیماری به وجود بیاید، راهی بری جلوگیری از آن وجود ندارد. ولی با این همه میتوان اقداماتی در راستای کاهش خطر از دست دادن شنوایی انجام داد. ساختار گوش به روشهای مختلفی آسیب میبیند. اگر فرد به مدت طولانی در معرض صداهایی با طول موج 85 دسیبل و یا بالاتر باشد، در نهایت احتمالاً دچار مشکلات شنوایی خواهد شد.بنابراین توصیه میشود که خصوصاً کودکان با اسباب بازیهای پر سر و صدا بازی نکنند. بسیار مهم است که صدای تلویزیون، رادیو و دستگاههای پخش موسیقی در اندازه کم باقی بمانند. استفاده از هدفون برای ایزوله کردن صداهایی که میخواهید بشنوید و صداهایی که مایل به شنیدن آنها نیستید کمک میکند که فرد کمتر در معرض آسیب قرار داشته باشد.
افرادی که در محیطهای پر سر و صدا کار میکنند، بهتر است از پوششهای مختلف گوش که در انواع گوناگون در بازار وجود دارد، استفاده کنند. حس شنوایی با افزایش سن دستخوش تغییرات فراوانی خواهد شد، ولی با این همه انجام اقدامات پیشگیرانه تا حدود زیادی از خطر از دست دادن شنوایی میکاهد.
منبع: سایت دکتردکتر
سایت سمعک ساعی
سایت نمناک