بیلارزیا یا تب حلزون چیست؟

بیلارزیا یا تب حلزون و یا schistosomiasis (شیستومیازیس) ، بیماری است که توسط کرم انگلی ایجاد می شود. کرم یا fluke دارای چندین گونه مختلف است. این بیماری ترجیحاً روی روده و سیستم ادراری تأثیر می گذارد، اما از آنجا که در رگ های خونی زندگی می کند، می تواند به قسمت های دیگر بدن نیز آسیب برساند.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) درتوصیف بیلارزیا که در حال حاضر بیشتر به عنوان شیستوزومیازیس شناخته شده است آن را به دو قسمت بیماری حاد و مزمن تقسیم می کند. علائم در هنگام واکنش بدن در برابر وجود انگل ظاهر می شوند، اما عوارض می توانند تا مدت طولانی ادامه داشته باشند.

این بیماری می تواند قسمت های مختلف بدن از جمله ریه ها، سیستم عصبی و مغز را تحت تأثیر قرار دهد. منطقه آسیب به گونه های انگلی بستگی خواهد داشت.

بیلارزیا معمولاً کشنده نیست، اما یک بیماری مزمن است که می تواند به اندام های داخلی آسیب جدی برساند. در کودکان، می تواند منجر به کاهش رشد و مشکلات رشد شناختی شود.

برخی از انواع بیلارزیا می تواند پرندگان و پستانداران مانند گاو میش را تحت تأثیر قرار دهد.1

نحوه شیوع بیماری شیستوزومیازیس؛ چگونه آن را دریافت می کنید؟

طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، این عفونت از زمانی شروع می شود که فرد با آب شیرینی در تماس مستقیم قرار دارد که در آنجا انواع خاصی از حلزون آبی، حامل کرم هستند.

انگل ها هنگامی که فرد در حال شنا، شستشو یا دست و پا زدن در آب آلوده است وارد بدن می شوند. آنها همچنین می توانند با نوشیدن آب یا خوردن غذای آلوده، عفونت را دریافت کنند.

بسته به نوع کرم، بیماری شیستوزومیازیس می تواند بر موارد زیر تأثیر بگذارد:

روده ها

سیستم ادراری؛ خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می دهد

کبد

طحال

ریه ها

نخاع

مغز.3

علت شیستوزومیازیس

• عامل این بیماری شیستوزوماها هستند. لاروها این ها از راه پوست انسان را آلوده می کنند. کرم هایی هستند که وارد جریان خون شده و در گردش خون زندگی می کنند. معمولا داخل سیاهرگ ها هستند ولی گاها در سرخرگ ها هم دیده می شوند.

• شیستوزوماها جز بیماری های منتقله از راه آب هستند. برخی از آنها زئونوس هستند یعنی هم انسان هم حیوان را آلوده می کنند. برخی هم اختصاصا انسان را آلوده می کنند.

• شیستوزوماها در جاهایی که گرمسیر هستند و در مکان های پر آب و جاهایی که سدهای توسعه یافته و آب های راکد دارند دیده می شود.2

علائم بیماری شیستوزومیازیس

تأثیر عفونت بستگی به نوع کرم و مرحله عفونت دارد. علائم هنگامی رخ می دهد که بدن به تخم های کرم واکنش نشان دهد.

مرحله حاد

براساس اعلام CDC، علائم ممکن است بین ۱۴ تا ۸۴ روز طول بکشد. تقریباً ۳ تا ۸ هفته پس از عفونت، فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

بثورات پوستی

تب

سردرد

درد بدن یا میالژی

مشکلات تنفسی

مرحله مزمن

بسیاری از افراد در مراحل اولیه علامتی نشان نمی دهند اما با پیشرفت بیماری ممکن است علائم دیده شوند. اگر انگل ها بر کبد یا روده ها اثر بگذارد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

اسهال و یبوست

خون در مدفوع

زخم روده

فیبروز کبد

فشار خون بالا در ورید پورت یا فشار خون بالا در دستگاه گوارش

اگر انگل ها بر سیستم ادراری تأثیر بگذارند، ممکن است موارد زیر دیده شود:

خون در ادرار

ادرار دردناک

خطر بالای سرطان مثانه

با گذشت زمان، کم خونی نیز می تواند ایجاد شود. در موارد نادر، انگل ممکن است بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارد.

براساس اعلام WHO، کودکان مبتلا ممکن است از عدم رشد کافی و کاهش مهارت یادگیری رنج ببرند.3

تشخیص بیلارزیا یا تب حلزون

اگر فردی علائمی دارد، یا فکر می کند با آب آلوده تماس داشته است، باید با پزشک مشورت کند. پزشک احتمال دارد وی را به یک متخصص بیماری عفونی یا طب گرمسیری ارجاع دهد.

بیما باید در موارد زیر به پزشک توضیح دهند:

اولین علائم

مکانی که آنها سفر کرده اند.

اینکه آیا آنها با آب آلوده در تماس بوده اند یا نه.

آیا بثورات خارش دار یا ادرار در خون داشته اند.

نمونه مدفوع یا ادرار نشان دهنده وجود انگل است. پزشک احتمال دارد آزمایش خون را تجویز کند. بلوغ کرم حدود 40 روز طول می کشد. یک نمونه خون می تواند حداقل 6 تا 8 هفته پس از قرار گرفتن در معرض آن ،نتایج معتبری را نشان ندهد. در صورت وجود علائم روده ای، حتی اگر آزمایشات ادرار و خون منفی باشد، احتمال دارد فرد به بیوپسی از راست روده و نمونه برداری از مثانه نیاز داشته باشد.

ایده خوبی است که شخص 3 ماه پس از بازگشت به خانه هم معاینه شود، حتی اگر علائمی نداشته باشد، زیرا احتمال دارد علائم دیرتر بروز پیدا کنند.1

درمان بیماری شیستوزومیازیس

هیچ واکسنی برای این بیماری در دسترس نیست اما درمان می تواند به کاهش تأثیر عفونت کمک کند.

اگر نتیجه آزمایش فرد مثبت باشد، تا زمانی که آسیب و عوارض قابل توجهی نداشته باشد، یک دوره کوتاه از دارویی به نام پرازیکوانتل معمولاً مؤثر است. این دارو حتی در مرحله پیشرفته نیز می تواند کمک کننده باشد اما از عفونت مجدد جلوگیری نمی کند.

افرادی که در منطقه پرخطر زندگی می کنند می توانند یک دوز خوراکی منفرد از پرازیکوانتل را مصرف کنند تا احتمال ابتلا به عفونت و عوارض را کاهش دهند. افراد ممکن است سالانه به مدت چندین سال به این درمان نیاز داشته باشند.3

پیشگیری از بیماری شیستوزومیازیس

با توجه به وجود بیماری در عراق و تردد اتباع عراقی به ایران جهت زیارت و بعضا درمان بیماریهای خویش همچنین تردد زوار ایرانی به عتبات عالیات، برای حفاظت فردی از این عفونت اساسا باید از تماس با آب آلوده اجتناب کرد. برای این کار باید یکسری اقدامات زیر را مدنظر قرار داد:

ο تهیه آب سالم جهت آشامیدن، استحمام و شستن لباسها

ο عدم استفاده از آب های آلوده جهت استحمام و شستشو

ο اجتناب از اجابت مزاج در درون یا نزدیکی آبهای سطحی جهت کم شدن احتمال آلودگی حلزونها

ο استفاده از توالتهای بهداشتی جهت اجابت مزاج

ο درمان بیماران برای قطع زنجیره انتقال

ο جلوگیری از بازی و شنای کودکان در کانالهای آبیاری که احتمال آلودگی وجود دارد.

ο ایجاد شبکه مناسب فاضلاب انسان و مبارزه با حلزونهای ناقل بیماری.2

عوارض بیماری شیستوزومیازیس

در صورتی که این بیماری درمان نشود ممکن است در نهایت منجر به سرطان مثانه گردد. در صورت مشاهده علائم بیماری شیستوزوما باید هر چه سریعتر به نزدیکترین خانه بهداشت یا مرکز بهداشتی درمانی مراجعه و نسبت به بررسی موضوع و انجام آزمایش مربوطه که یک آزمایش ساده ادرار است اقدام نماید.2

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.beytoote.com
3.www.cafepezeshki.ir