هرآنچه که باید راجع به گوژپشتی بدانیم

گوژپشتی

گوژپشتی قوس بیش از حد کمر به سمت جلو است که می تواند در هر سن و سالی بروز پیدا کند. با این حال میزان شیوع گوژپشتی در زنان مسن بسیار بیشتر از افراد دیگر است. گوژپشتی یا کیفوز مربوط به سن اغلب اوقات به علت ضعف در استخوان های ستون فقرات به وجود می آید.

این ضعف باعث فشرده شدن استخوان ها یا ترک خوردن استخوان های ناحیه کمر و افزایش قوس این قسمت خواهد شد. گوژپشتی خفیف مشکلات کمی را به دنبال خواهد داشت اما از طرف دیگر گوژپشتی شدید باعث درد و تغییر فرم کامل بدن فرد مبتلا خواهد شد. انتخاب بهترین شیوه درمان گوژپشتی بستگی به سن، علت و تأثیر انحنای به وجود آمده بستگی خواهد داشت.1

انوع قوز پشتی (گوژ پشتی)

قوز پشتی انواع مختلف دارد. شایع‌ترین گونه‌هایی که کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند، عبارت است از:

گوژپشتی وضعیتی

گوژپشتی شوئرمن

قوز مادرزادی

گوژپشتی وضعیتی

شایع‌ترین نوع گوژپشتی، کیفوز وضعیتی، معمولاً در دوران نوجوانی و با حالت اندامی نامناسب یا قوز کردن مشخص می‌شود و ارتباطی با ناهنجاری‌های شدید ساختاری ستون فقرات ندارد. انحنا ناشی از گوژپشتی وضعیتی معمولاً گرد و هموار است و غالباً برای درمان قوز کمر هنگامی که از بیمار خواسته می‌شود تا صاف بنشیند یا بایستد و “قوز نکند”، برطرف می‌شود.

قوز پشتی (گوژپشتی) وضعیتی در میان دختران شیوع بالاتری دارد. این عارضه به ندرت دردناک است و چون پیشرفت نمی‌کند، معمولاً مشکلی را در بزرگسالی به وجود نمی‌آورد.

گوژپشتی شوئرمن

قوز پشتی (گوژپشتی) شوئرمن غالباً در دوران نوجوانی مشخص می‌شود و در مقایسه با گونه وضعیتی با بدشکلی شدیدتری، به ویژه در بیماران لاغر، همراه است. گوژپشتی شوئرمن از ناهنجاری ساختاری ستون فقرات نشأت می‌گیرد.

این شکل غیرطبیعی باعث می‌شود مهره‌ها در جلوی ستون فقرات به یکدیگر نزدیک و در عقب از هم جدا شود. به این ترتیب فضای معمول دیسک کم می‌شود و تحدب غیرطبیعی در بالای پشت بدن ایجاد می‌شود.

گوژپشتی مادرزادی

قوز پشتی (گوژپشتی) مادرزادی زمانی رخ می‌دهد که ستون فقرات جنین در رحم مادر به طور طبیعی رشد نکند و استخوان‌ها چنان که باید شکل نگیرد یا چند مهره به یکدیگر جوش بخورد و بچسبد. گوژپشتی مادرزادی معمولاً به موازات رشد کودک تشدید می‌شود.2

علت گوژپشتی

استخوان های ستون مهره های هر فرد تشکیل دهنده ستون فقرات بوده و این مهره ها همانند استوانه هایی هستند که به صورت ستونی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. گوژپشتی زمانی اتفاق می افتد که مهره ها در قسمت بالایی کمر قوس بیشتری به خود گرفته و تغییر انحنا می دهند.

ظاهر غیر طبیعی مهره ها می تواند در اثر یکی از موارد زیر به وجود بیاید:

شکستگی

مهره های شکسته یا خرد شده (شکستگی های ناشی از فشار) می تواند منجر به انحنای بیش از حد ستون فقرات شود. البته دقت داشته باشید که شکستگی های ناشی از فشار خفیف اغلب نمی تواند باعث بروز علائم و نشانه های قابل توجهی در فرد شود.

پوکی استخوان

این اختلال که باعث نازک شدن استخوان ها می شود، می تواند باعث انحنای بیش از حد ستون فقرات شود. علی الخصوص اگر مهره های ضعیف شده منجر به شکستگی های ضعیف شدن مهره های کمر به خاطر از شکستگی های ناشی از فشار اتفاق افتاده باشد، احتمال بروز گوژپشتی افزایش خواهد یافت. بیماری پوکی استخوان بیشتر در زنان مسن و افرادی که مدت طولانی از مصرف کورتون استفاده کرده اند شایع است.

دژنراسیون دیسک

دیسک های دایره ای و نرم قرار گرفته در بین مهره های کمر همانند محافظی برای جلوگیری از سایش و آسیب دیدگی مهره ها عمل می کنند. اما با افزایش سن، این دیسک ها به مرور زمان خشک و کوچک شده و همین باعث شدت گرفتن عارضه گوژپشتی در سنین بالا خواهد شد.

بیماری شویرمان

این بیماری که به آن گوژپشتی شویرمان نیز گفته می شود معمولاً در حین در طول رشد سنین بلوغ شروع شده و با افزایش سن شدت می یابد. احتمال شیوع بیماری شویرمان در پسران بیشتر از دختران است.

نقائص هنگام تولد

استخوان های ستون فقراتی که پیش از تولد به درستی رشد نکرده باشند از جمله عواملی هستند که می توانند باعث بروز گوژپشتی در کودک شوند.

سندرم

گوژپشتی در کودکان می تواند با سندرم های خاصی مانند سندرم اِلرز-دانلوس و سندرم مارفان همراه باشد.

سرطان و درمان سرطان

سرطان ستون فقرات می تواند باعث ضعیف شدن مهره های کمر شده و احتمال شکستگی های ناشی از فشار در این قسمت های بدن را بیشتر کند. علاوه بر سرطان انواع درمان های سرطان مثل شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز می تواند باعث ضعیف تر شدن مهره های ستون فقرات شود.1

علائم و نشانه‌ها

نشانه‌ها و علائم گوژپشتی متغیر است و به علل و شدت بروز آن بستگی دارد. علائم زیر متداول است:

گرد شدن شانه‌ها

قوز قابل مشاهده روی پشت بدن

درد ملایم پشت بدن

خستگی

سفتی و خشکی ستون فقرات

گرفتگی عضله‌های همسترینگ (عضله‌های پشت ران).2

درمان گوژپشتی

هدف از درمان جلوگیری از تشدید خمیدگی و پیشگیری از تغییر شکل ستون مهره‌هاست. پزشک برای درمان کیفوز چندین عامل را در نظر می‌گیرد که شامل:

سن کودک و وضعیت کلی سلامتی

سال‌های باقی مانده از سن رشد

نوع کیفوز ستون فقرات

شدت خمیدگی

درمان غیر جراحی قوز پشت
درمان غیر جراحی برای بیماران مبتلا به کیفوز وضعیتی پیشنهاد می‌شود. همچنین اگر میزان خمیدگی در بیماران کیفوز شرمن کم‌تر از ۷۵ درجه باشد، می‌توان از درمان‌های غیر جراحی استفاده کرد.

بررسی دقیق وضعیت و زیر نظر داشتن بیمار

پزشک وضعیت بیمار را به صورت مرتب بررسی می‌کند تا مطمئن شود که خمیدگی بدتر نخواهد شد. کودک باید مرتب توسط پزشک متخصص اطفال معاینه شده و تا زمانی که به سن بلوغ برسد باید به صورت مرتب تصویر برداری اشعه ایکس از وضعیت او گرفته شود. تا زمانی که وضعیت قوز پشت بدتر نشده و دردناک نباشد، نیاز به درمان خاصی وجود ندارد.

فیزیوتراپی

انجام یک سری تمرین‌های ورزشی به فرد کمک می‌کند تا کمر درد کم‌تر شده و با قوی شدن ماهیچه‌های شکم و کمر ساختار قامتی بهبود پیدا کند. از طرفی دیگر انجام ورزش‌هایی خاص به کشیدگی ماهیچه‌ی همسترینگ (hamstrings) در قسمت پشتی ران و تقویت نقاطی از بدن که ممکن است تحت تاثیر اختلالات ستون فقرات قرار بگیرند، کمک بسیار زیادی می‌کند.

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی

داروهایی همچون ایبوپروفن (ibuprofen)، آسپرین (aspirin) و ناپروکسن (naproxen) به بهبود درد کمر کمک می‌کنند.

استفاده از بریس

بریس معمولاً برای بیماران مبتلا به کیفوز شرمن که هنوز در سن رشد هستند، استفاده می‌شود. اینکه فرد باید از چه نوع بریسی استفاده کند و چه مقدار ساعتی باید آن را بپوشد به شدت خمیدگی مهره‌ها بستگی دارد. معمولاً تا زمانی که رشد استخوانی کودک کامل شود باید از آن استفاده کرد.

چپ – بیماری با خمیدگی ۶۵ درجه در مهره‌های سینه‌ای

راست – با وجود اینکه در عکس رادیولوژی اشعه ایکس مشخص نیست، بیمار اکنون یک بریس کمر پوشیده که به کاهش میزان خمیدگی کمک کرده است.

درمان جراحی قوز پشت

جراحی برای بیماران مبتلا به کیفوز ساختاری توصیه می‌شود. جراحی همچنین در این موارد هم ممکن است که توصیه شود:

بیماران مبتلا به کیفوز شرمن با خمیدگی و انحراف بیش‌تر از ۷۵ درجه

بیماران مبتلا به درد شدید کمر که با روش‌هایی غیر جراحی درمان نشده است

جوش دادن مهره‌ها یا اسپینال فیوژن (Spinal fusion) برای درمان کیفوز بسیار رایج است.3

عوارض ابتلا به گوژپشتی

علاوه بر بروز علائمی مثل کمر درد، گوژپشتی می تواند باعث بروز موارد زیر شود:

مشکلات تنفسی

گوژپشتی شدید ممکن است با وارد کردن فشار به شش ها باعث بروز مشکلات تنفسی در فرد مبتلا شود.

محدودیت فیزیکی

در نتیجه ابتلا به گوژپشتی معمولاً ماهیچه و عضلات قسمت کمر فرد ضعیف شده و در انجام فعالیت های روزمره مثل راه رفتن و حتی بلند شدن از روی صندلی دچار مشکل خواهد شد. این انحنای بیش از حد ستون فقرات ممکن است نگاه کردن به سمت بالا، رانندگی را با مشکل مواجه کند.

مشکلات هاضمه

گوژپشتی شدید می تواند با وارد کردن به مسیر غذایی و سیستم گوارشی بدن باعث بروز مشکلاتی مثل رفلاکس و مشکل در بلع غذا شود.

نارضایتی از ظاهر

افراد مبتلا به گوژپشتی به ویژه نوجوانان ممکن است به خاطر قوس بیش از حد کمر یا لزوم استفاده از بریس برای تغییر فرم بدنی رضایت نداشته باشند. البته این موضوع در افراد مسن نیز می تواند باعث انزوا و گوشه گیری فرد مبتلا شود.1

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.scoliose.ir
3.www.drdr.ir