تحقیقات بسیاری در خصوص تأثیر تلویزیون بر زندگی کودکان انجام شده است. اولین قدم در تصمیم گیری، حقیقت یابی است. از آنجا که تقریباً همه ما دست کم دارای یک یا دو دستگاه تلویزیون در خانه های خود هستیم و به این دلیل که اکثر ما تقریباً هر روز چند ساعتی را به تماشای تلویزیون مشغول می باشیم، حتماً دلمان نمی خواهد از حقایق نه چندان خوشایند بدست آمده از این تحقیقات مطلع شویم و به آنها گوش فرادهیم، اما والدین خواه دوست داشته باشند و یا خیر بایستی از این حقایق اطلاع یابند.
* تصور بعضی از کارشناسان بر آن است که نوزادان کمتر از دو سال تلویزیون را به عنوان مجموعه ای از رنگها، تصاویر و صداهای گیج کننده در نظر می گیرند. آنها از محتوای این برنامه ها چندان سردرنمی آورند. از آنجا که هر صحنه از تلویزیون به طور متوسط تنها پنج تا هشت ثانیه به طول می انجامد، نوزاد یا کودک نوپای شما وقت کافی برای هضم آنچه اتفاق می افتد را ندارد.
* برنامه های انیمیشن یا کارتونی و بسیاری از نمایش های مخصوص کودکان مملو از تصاویر خشونت آمیز است. اگر باور این موضوع برایتان سخت است، صبح یکی از روزهای تعطیل در تلویزیون به جستجو بپردازید. واقع گرایی که در کارتون های امروزی از جمله کارتون باگز بانی (Bugs Bunny) به تصویر کشیده شده است به نوعی ترویج خشونت می باشد. بسیاری از برنامه های کودکانه تقریباً نسخه انیمیشن از فیلم های اکشن بزرگسالان هستند. تحقیقات صورت گرفته نشان می دهند که قرار دادن کودک در معرض این نوع برنامه ها خطر بروز رفتار پرخاشگرانه را افزایش داده و حساسیت کودک نسبت به خشونت را کاهش می دهد.
تحقیقات انجام شده نشان می دهند که بسیاری از خردسالان بر این باورند که شخصیت های تلویزیونی در واقع درون دستگاه تلویزیون زندگی می کنند* نوزادان و کودکان نوپا دید کاملاً واقعی نسبت به جهان دارند. آنها هنوز نمی توانند میان محتوای واقعی و ساختگی تمایز قائل شوند و آنچه از تلویزیون می بینند را واقعی فرض می کنند. تحقیقات انجام شده نشان می دهند که بسیاری از خردسالان بر این باورند که شخصیت های تلویزیونی در واقع درون دستگاه تلویزیون زندگی می کنند. این امر می تواند موجب سردرگمی خردسالان از درک دنیا شده و بدین ترتیب نمی توانند درست را از غلط تشخیص دهند. همچنین می تواند تصویری از یک جهان ترسناک، ناپایدار و گمراه کننده را ترسیم کند در حالی که کوچولوی شما هنوز از توانایی لازم برای قرار دادن آنچه می بیند در یک چشم انداز مناسب برخوردار نشده است.
* تماشای تلویزیون می تواند اعتیاد آور باشد. هر اندازه کودک بیشتر به تماشای تلویزیون مشغول شود، به همان اندازه نیز بیشتر دوست خواهد داشت وقت خود را در مقابل آن سپری کند. حتی کودکان نوپا می توانند غرق برنامه های تلویزیونی شوند. در صورتی که کودک به تماشای تلویزیون اعتیاد پیدا کند، خاموش کردن آن می تواند به یک کشمکش روزانه تبدیل شود. کودکانی که بیش از حد تلویزیون تماشا می کنند اغلب بی حال و غیر فعال شده و خلاقیت طبیعی خود را از دست می دهند. و در نهایت به سختی می توانند خود را مشغول نگاه دارند و وقت با ارزشی که باید به «بازی» اختصاص دهند را از دست می دهند. بازی که همان زیربنای دوران سالم کودکی و راه اصلی یادگیری است.
* والدین گاهی اوقات ناخواسته شروع به استفاده بیشتر و بیشتر از تلویزیون به عنوان وسیله ای جهت شاد و ساکت نگاه داشتن فرزندان خود می کنند. آنها باید عزم و اراده قوی داشته باشند تا بتوانند از چنین راه آسانی که به وسیله این پرستار بچه رایگان و راحت و در عین حال گاهی اوقات خطرناک در اختیارشان است بگذرند و از آن استفاده نکنند.
* کودکان در سالهای اولیه زندگی خود، رشد جسمی، روحی و عاطفی بی نظیری را تجربه می کنند. زمانی که صرف تماشای تلویزیون می شود زمانی است که از فعالیتهای سالم تری که رشد و تکامل آنها را پرورش می دهد کاسته می شود.
* کودکانی که زمان زیادی را در سالهای اولیه زندگی خود به تماشای تلویزیون می گذرانند، در معرض ابتلاء به چاقی دوران کودکی، رشد اجتماعی پایین و رفتارهای پرخاشگرانه قرار می گیرند. آنها اغلب در سازگاری خود با محیط پیش دبستانی یا مهد کودک دچار مشکل هستند. بر اساس مطالعات صورت گرفته، معلمان، کودکانی که بیش از حد تلویزیون تماشا می کنند را این گونه توصیف می کنند: «آنها کودکانی با همکاری و مشارکت کمتر، تخیل پایین تر، اشتیاق کمتر نسبت به یادگیری و شادی و نشاط کمتر از همسالانی هستند که اصلاً تلویزیون تماشا نمی کنند یا کمتر مبادرت به این کار می کنند».
شاید متوجه شده باشید که تمام این نکات جنبه های منفی تماشای تلویزیون توسط نوزادان و کودکان نوپا را نشان می دهند و شاید این سؤال برایتان پیش آید که آیا در این کار نکته مثبتی نیز وجود دارد یا خیر؟ بایستی بگوییم که چند مورد جنبه مثبت نیز در این کار وجود دارد اما اگر بخواهیم صادقانه بگوییم در جمع آوری این فهرست مجبور بودیم خلاقیت بسیاری به خرج دهیم به این دلیل که در تحقیقات منتشر شده، بسیاری از جنبه های مثبت استفاده کودک از تلویزیون نشان داده نشده است. اما لازم است واقع بین باشیم و تصدیق کنیم که اکثر ما قرار نیست تلویزیون خود را تا زمانی که تمام فرزندانمان شروع به مدرسه رفتن بکنند درون کمد بگذاریم. در این بخش چند جنبه مثبتی که تلویزیون برای کودکان به همراه دارد را معرفی می کنیم:
جنبه های مثبت تماشای تلویزیون برای کودک
* برنامه های کیفی تولید شده برای کودکان می توانند به فرزند شما مهارت های تحصیلی مهمی مانند آموزش الفبا، ریاضی، اصول علمی، مهارتهای زبانی پایه، طرز رفتار و حتی مهارت های خواندن زود هنگام را بیاموزند.* فرزند شما می تواند مواردی را مشاهده کند که دیدن آنها در زندگی روزمره ممکن نمی باشد که از آن جمله می توان به حیوانات عجیب و غریب، سرزمینهای دور، آلات موسیقی، مکان های تاریخی و سبک های مختلف زندگی اشاره کرد. کودک می تواند از این طریق دنیای خارج از خانه و همسایگی خود را بشناسد.
* فرزندتان می تواند مهارتهای اجتماعی اولیه را از طریق تماشای برنامه های مفیدی همچون نحوه بازی با کودکان دیگر و نحوه بکارگیری اخلاق و رفتار پسندیده بیاموزد.
* استفاده اندک از تلویزیون با انتخاب مناسب و اعمال محدودیت های فوق العاده دقیق می تواند برای والدین کمی وقت مورد نیاز جهت استراحت یا انجام وظائفی که نیاز به توجه بزرگسالان دارند را ایجاد نماید.
نکات مورد نیاز والدین در خصوص تماشای تلویزیون توسط نوزادان و کودکان خردسال
نکاتی که در زیر آمده است می تواند به شما در به حداقل رساندن اثرات منفی و به حداکثر رساندن اثرات مثبت تماشای تلویزیون برای کوچولوی تان کمک کند.* تا آنجا که امکان دارد معرفی تلویزیون و حتی فیلم های ویدئویی را برای فرزند خود به تعویق بیندازید. چنانچه تا دومین سالگرد تولد او صبر کنید، کوچولوی شما فرصت لازم جهت انجام تعاملات مورد نیاز در زندگی واقعی که برای رشد او بسیار اهمیت دارند را بدست می آورد و در این صورت می توانید خود را فوق العاده موفق بدانید. اگر تصمیم دارید پیش از دو سالگی فرزندتان به او اجازه تماشای تلویزیون را بدهید، برنامه ها را با دقت انتخاب کنید، زمان تماشای تلویزیون را محدود سازید و در صورت امکان سعی کنید در بعضی از روزها از تلویزیون استفاده نشود. (تماشای روزانه تلویزیون به راحتی می تواند به یک عادت تبدیل شود). هر اندازه زمان تماشای تلویزیون کمتر باشد، بهتر است! هدفی را برای این کار تعیین کنید به عنوان مثال زمان تماشا را بیشتر از 30 دقیقه یا یک ساعت در روز قرار ندهید یا تنها یکی از برنامه های مورد علاقه تماشا شود و بدین ترتیب وسوسه نخواهید شد به طور مرتب تلویزیون را روشن کنید.
* قبل از آنکه به فرزند نوزاد یا کودک نوپایتان اجازه تماشای برنامه ای را بدهید، خود از قبل آن را تماشا کنید. تنها به این دلیل که شبکه ای یکی از برنامه های خود را مخصوص کودکان قرار داده است به این معنا نخواهد بود که باورهای اخلاقی و ارزش های خانواده شما را در برنامه خود لحاظ کرده است. حتماً شگفت زده خواهید شد که متوجه شوید بسیاری از برنامه هایی که برای کودکان هدف گذاری شده اند حاوی محتوای خشونت آمیز یا موضوعاتی هستند که برای فرزند شما مناسب نمی باشند. فکر نکنید فرزندتان می تواند نکته اخلاقی را از برنامه ای که حاوی صحنه های خشونت آمیز است و نیز در تضاد با درسهای مهم زندگی است متوجه شود.
* حواستان به پیام های بازرگانی باشد، گاهی حتی برنامه های کودکانه عالی نیز تبلیغاتی را به نمایش می گذارند که حاوی محتوایی هستند که شاید دلتان نخواهد فرزندتان آنها را ببیند.
* برنامه های متناسب با روند رشدی کودک انتخاب کنید. چنین برنامه هایی از نظر شما ممکن است روند آهسته، خسته کننده و احتمالاً به نوعی مضحک برسند. اما آنها را از دید فرزندتان و نه خودتان انتخاب کنید.
* مجموعه ای از فیلم های ویدئویی مناسب و آموزشی را برای فرزند خود تهیه کنید به طوری که وقتی آماده اجازه دادن تماشای برنامه ای به کودک خود می شوید، مجبور نباشید با زمان بندی برنامه های شبکه در کشمش باشید.
* هر زمان که می توانید خود نیز با فرزندتان به تماشای برنامه های تلویزیونی بنشینید تا بدین ترتیب بتوانید عکس العمل های او را در حین تماشا مورد بررسی قرار دهید. سؤالات و مباحثی را در خصوص آنچه تماشا می کنید مطرح سازید تا بتوانید متوجه آنچه فرزندتان از برنامه دریافت کرده است بشوید.
* زمانی که کسی در حال تماشای تلویزیون نیست از روشن نگاه داشتن آن خودداری کنید. بسیاری از افراد این کار را انجام می دهند و به صدای پس زمینه ای که تلویزیون تولید می کند عادت می کنند اما فرزندتان احتمالاً و به طور قطع در معرض تماشای برنامه ای قرار خواهد گرفت که مناسب او نمی باشد.
* در خصوص نحوه استفاده از تلویزیون در خانواده خود به طور آگاهانه تصمیم گیری کنید. آن را به طور تصادفی تماشا نکنید.
این مقاله گزیده ای از کتاب Gentle Baby Care اثر الیزابت پنتلی (Elizabeth Pantley) بوده است.
سلب مسئولیت: اطلاعات موجود در این برنامه یا مقاله با کمک از کارشناسان و اطلاعات موجود در اینترنت بدست آمده است. داده های موجود در این مقاله ممکن است با داده های مربوط به کودک شما مطابقت نداشته باشد. اکیداً توصیه می شود رهنمودها و توصیه های موجود در این برنامه را بدون مشورت با پزشک خود اعمال نکنید.
منبع: اپلیکیشن ردیاب کودک (Baby Tracker)
