بهترین نحوه مصرف مکمل های ویتامین و املاح در دوران بارداری و شیردهی

بهترین مولتی ویتامین ها و مکمل های ضروری دوران بارداری

داشتن فرزند شاید یکی از مهم ترین تصمیمات زندگی یک زوج باشد. پیش از اقدام برای حاملگی بهتر است که آمادگی های لازم را بدانید و فراهم آورید. معمولا بهترین زمان جهت اقدام به بارداری ۶ ماه قبل از بارداری می باشد. قبل از اقدام به بارداری جهت انجام معاینات پیش از بارداری مراجعه به یک متخصص زنان و زایمان الزامی می باشد. در این معاینات مادر از نظر جسمی به خصوص وضعیت ویتامین های ضروری مورد بررسی قرار می گیرد و در صورت نیاز به او مکمل های ضروری دوران بارداری داده می شود.

در طول بارداری نیز پزشک زنان ممکن است انواع مختلف آزمایش های بارداری را توصیه کند. این آزمایش های بارداری برای کسب اطلاعات در مورد سلامت جنین طراحی شده اند و به پزشک در بهینه سازی مراقبت و رشد قبل از تولد کمک می کنند.

بارداری از مهم ترین اتفاقات زندگی است. پس با آگاهی از مکمل های ضروری دوران بارداری و مشاوره با پزشک زنان، این دوره را به بهترین حالت بگذرانید.

مکمل های دوران بارداری شامل آهن، کلسیم، ویتامین دی، فولیک اسید و ید می باشد.

لزوم مصرف قرص مولتی ویتامین بارداری

احتمال زایمان پیش ازموعد در زنان بارداری که مکمل مولتی ویتامین بارداری مصرف می کنند، کاهش می یابد. همچنین محققین می گویند: مصرف قرص مولتی ویتامین بارداری به طور آشکاری از خطر کم وزنی هنگام تولد و کوچک بودن نوزاد به نسبت سن بارداری تا ۲۳ درصد می‌کاهد. دانشمندان با بررسی تعدادی زن باردار متوجه شدند، احتمال ابتلا به عارضه مسمومیت حاملگی در زنانی که پیش از لقاح مولتی ویتامین مصرف می کنند 17 درصد کمتر و این احتمال در افرادی که پس از لقاح تا 12 هفته مولتی ویتامین مصرف می کنند، 22 درصد کمتر از زنانی است که مکمل مولتی ویتامینی مصرف نمی کنند. همچنین زنانی که پیرامون زمان لقاح از مکمل های مولتی ویتامین استفاده می کنند، کمتر از دیگران در خطر ابتلا به عارضه مسمومیت حاملگی قرار دارند.

انواع مکمل های ضروری بارداری

بهترین ویتامین های بارداری و مکمل های ضروری دوران بارداری کدامند؟
ویتامین ها به گروهی از ترکیبات آلی مغذی اطلاق می گردد که جهت فراهم آمدن انرژی یا ساخت بافت و ترکیبات بافتی، می توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم موثر باشند. این ترکیبات همچنین به مقدار جزئی برای رشد، تولید مثل و بقای طبیعی بدن حائز اهمیت می باشند. امروزه مصرف بهترین ویتامین ها و مکمل ها در دوران بارداری مشخص است دغدغه بسیاری از زنان باردار است، به یک نیاز مبرم تبدیل شده است. و نشان می دهد که مصرف بهترین ویتامین های بارداری، ناهنجاری های جنینی و نیز عوارض دوران بارداری را کاهش می دهد.

مکمل های ضروری دوران بارداری شامل آهن، کلسیم، ویتامین دی، فولیک اسید و ید می باشد. ویتامینها و مواد معدنی دیگر در رده های بعدی قرار دارند.

مکمل آهن

آهن از مکمل های ضروری دوران بارداری است. نیاز به مکمل آهن در دوران بارداری تا دو برابر قبل از بارداری افزایش می یابد. میزان دریافت معمول روزانه که از طریق مواد غذایی تامین می گردد به تنهایی جوابگوی نیاز مادر و جنین نخواهد بود. این افزایش نیاز به آهن برای رشد و نمو مغزی جنین و همچنین جفت و پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن برای مادر بسیار حیاتی می باشد. همچنین عنوان شده که برای رشد عصبی جنین، تصحیح میزان آهن مادر بسیار با اهمیت می باشد.

نحوه مصرف

آهن برای توسعه و رشد جنین و جفت و افزایش حجم گلبولهای قرمز مادر مورد نیاز است. دو فرم آهن تغذیه ای وجود دارد که به آهن هم و غیر هم معروف است.

آهن هم در گوشت قرمز، ماکیان و ماهی یافت می شود.

آهن غیر هم شامل ۶۰ درصد آهن در غذاهای حیوانی و تمام آهن موجود در غذاهای گیاهی مانند غلات غنی شده می باشد. این نوع آهن فراهمی زیستی کمتری برای بدن دارد. جذب آهن غیر هم در حضور ویتامین C افزایش می یابد و مصرف لبنیات و فراورده های حاوی کافئین مانند چای، قهوه و کاکائو جذب آن را کم می کند.

مصرف آهن به صورت خوراکی و در قالب دوز صحیح روزانه برای تصحیح و بهبود آن در بدن و رفع نیازهای ضروری مرتبط در مادر و جنین کافی و موثر می باشد.

میزان مصرف

کارشناسان بر این باورند که مصرف آهن از ۱۵ تا ۳۰ میلی گرم در روز در طول حاملگی از کم خونی فقر آهن و عوارض نامطلوبی که بر رشد و تکامل جنین و سلامت مادر (از جمله مرگ و میر مادران، زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و افزایش خطر مرگ و میر جنین) اثر دارد، جلوگیری می کند.

مرکز پیشگیری از بیماریهای امریکا توصیه می نماید که تمام خانم های باردار می بایست ۳۰ میلی گرم در روز آهن را با اولین ویزیت بارداری شروع نمایند.

چنانچه مادر بارداری که دچار کم خونی فقر آهن شده و با افت میزان هموگلوبین به زیر ۱۱ گرم بر دسی لیتر برای سه ماهه اول و سوم و ۴/۱۰ گرم بر دسی لیتر برای سه ماهه دوم همراه باشد، و از سوی دیگر میزان فریتین سرم او نیز کمتر از ۴۰ نانوگرم بر میلی لیتر باشد، باید میزان اضافی آهن را به میزان ۳۰ تا ۱۲۰ میلی گرم روزانه دریافت نماید تا کم خونی او تصحیح گردد.

نکته مهم در مصرف آهن اینکه جذب این عنصر در دوزهای بالا کاهش می یابد و بهتر است آن را به صورت منقسم در طول روز مصرف نمود.

چنانچه خانم باردار دچار کم خونی شدید باشد در آن صورت، میزان دوز درمانی برابر با ۵-۴ میلی گرم به ازاء کیلوگرم وزن بدن خواهد بود. و این دوز درمانی باید به مدت ۲ تا ۳ ماه ادامه یابد تا ذخایر آهن بدن اصلاح گردد.

در درمان کم خونی اصلاح هموگلوبین که معمولا چند روز پس از مصرف مکمل آهن ایجاد می شود کافی نخواهد بود. و باید ذخیره فریتین سرم نیز به مقدار طبیعی برسد. پس از کنترل کم خونی، مکمل آهن با دوز پیشگیری کننده (یک قرص در روز) باید تا ۳ ماه پس از زایمان ادامه یابد.

عوارض دارویی

مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، استفراغ، درد معده، دلپیچه، اسهال و یا یبوست به دنبال داشته باشد. به همین دلیل توصیه می شود قرص آهن بعد از غذا میل شود تا عوارض جانبی به حداقل برسد. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن شب قبل از خواب می باشد.

توصیه های مصرف

در هر حال خانم باردار باید بداند هیچگاه نباید مصرف قرص آهن را قطع کند. زیرا بعد از گذشت چند روز معمولا این عوارض قابل تحمل شده و یا به طور کلی برطرف خواهند شد.

توصیه می شود از مصرف همزمان شیر و فرآورده های لبنی، چای و قهوه و قرص آهن خودداری شود. زیرا کلسیم موجود در لبنیات و تانن موجود در چای و قهوه در جذب آهن اختلال ایجاد می کند.

علائم اوردوز و مسمومیت با آهن

موارد زیر از عوارض مسمومیت با آهن می باشد.

* سرگیجه
* تپش قلب
* طعم فلز در دهان
* بثورات پوستی
* تشنج
* تنگی نفس
* مدفوع سبز یا تیره سیاه.

توصیه می شود قرص آهن بعد از غذا میل شود تا عوارض جانبی به حداقل برسد. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن شب قبل از خواب می باشد.

مکمل کلسیم

کلسیم از مکمل های ضروری دوران بارداری است که باید مصرف شود. رشد اسکلتی جنین نیازمند تقریبا ۳۰ گرم کلسیم در طول حاملگی خصوصا سه ماهه سوم است. این مقدار درصد کمی از کلسیم بدن مادر بوده که به بدن جنین انتقال پیدا می کند.

نحوه مصرف و دوز مصرفی

دوز توصیه شده کلسیم المنتال، ۱۰۰۰ میلی گرم در روز برای خانمهای باردار و شیرده می باشد. این دوز در مادران ۱۴ تا ۱۸ ساله به ۱۳۰۰ میلی گرم می رسد.
در خانمهایی که میزان پایه کلسیم رژیم غذایی آنها اندک است، دوزهای بالای مکمل کلسیم باعث کاهش ریسک بروز اختلالات مرتبط با فشار خون می گردد.
بهترین زمان مصرف کلسیم در زنان باردار، ترجیحا این دارو چنانچه به فرم کربنات باشد، بعد از ناهار مصرف گردد. فرم سیترات کلسیم نسبت به زمان مصرف منعطف بوده و در هر زمان از روز قابل استفاده است.

تداخلات دارویی

کلسیم با گروههای دارویی تتراسایکلین ها، کینولون ها (مانند سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین)، تیازیدها (مانند هیدروکلرتیازید)، فنی توئین، و مخصوصا آهن و مکملهای آهن تداخل دارد.

عوارض دارویی

از عوارض گزارش شده مکمل کلسیم موارد زیر است:

* یبوست
* تهوع
* استفراغ
* نفخ
* بی اشتهایی
* خشکی دهان

موارد احتیاط و منع مصرف

عمدتا در موارد بروز حساسیتهای احتمالی به کلسیم می باید شرایط مریض بطور مداوم پایش گردد.
تزریق زیر پوستی یا عضلانی این دارو ممنوع می باشد.
مواردی مانند آریتمی های قلبی و افرادی که در حال مصرف داروهای حساس قلبی مانند دیگوکسین هستند نباید کلسیم مصرف نمایند.

علائم اوردوز

مهمترین علائم مربوطه شامل موارد زیر است:

* دردهای شکمی
* دردهای استخوانی
* یبوست
* اسهال
* گیجی
* کما.

ویتامین D

ویتامین دی از بهترین ویتامین های بارداری است و به گروهی از مجموعه سکواستروییدهای محلول در چربی بوده که برای تقویت سیستم ایمنی، سلامت استخوان ها و تکثیر سالم سلول ها با اهمیت می باشد. این ویتامین همچنین برای تقویت جذب کلسیم، منیزیم، فسفر و روی از دستگاه گوارش با اهمیت می باشد.

نحوه و میزان مصرف

میزان مصرف این ویتامین در بارداری، ۶۰۰ واحد بین المللی یا ۱۵ میکروگرم در روز می باشد. بهترین زمان مصرف ویتامین دی؛ به دلیل محلول در چربی بودن این ویتامین، همراه با وعده های غذایی چرب است.

تداخلات

ویتامین دی با داروهای ضدتشنج، آنتی اسیدها، کورتیکواستروییدها، تیازیدها، گلیکوزیدهای قلبی مانند دیگوکسین، پارافین مایع، و کلستیرامین تداخل دارد.

موارد احتیاط و منع مصرف

این ویتامین در بیماری های قلبی، نارسایی کلیوی و در موارد بروز سنگهای کلیوی، بروز عدم تعادل در الکترولیت های بدن، و تصلب شرایین می بایست با احتیاط مصرف گردد.

ویتامین دی در موارد بالا بودن میزان کلسیم خون و بالا بودن ویتامین دی منع مصرف داشته و تزریق آن به صورت وریدی ممنوع می باشد.

علائم اور دوز

علائم اوردوز با ویتامین دی بسیار نادر است، اما مواردی مانند موارد زیر از علائم اور دوز می باشند:

* بی اشتهایی
* تهوع
* درد عضلانی
* اسهال
* یبوست
* افسردگی
* کم خونی.

مکمل اسید فولیک

نیاز به اسید فولیک در دوران بارداری افزایش می یابد. به دلیل نقش اسید فولیک در پیشگیری از نقص مادر زادی لوله عصبی این ویتامین ضروری است . فولیک اسید در شیر ترشح می شود و هیچ خطری برای نوزاد ندارد.

میزان و نحوه مصرف

مصرف این مکمل از سه ماه یا حداقل یک ماه قبل از بارداری شروع شود و برای خانم های بارداری که از قبل تصمیم به بارداری نداشته اند، به محض اطلاع از بارداری مصرف روزانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم از این مکمل توصیه می شود.

عوارض دارویی

عوارض گوارشی بشکل نادر از این مکمل دیده شده که شامل بی اشتهایی تهوع و مزه تلخ در دهان است.
برخی عوارض عصبی مانند اختلالات خواب، مشکلات تمرکز، تحریک پذیری، اضطراب و بعضا افسردگی گذرا با این مکمل گزارش شده است.

تداخلات دارویی

این مکمل با داروهایی مانند آسپیرین، کلوپیدوگرل، مونته لوکاست، لووتیروکسین، کلسیم دی، فورزوماید، آتورواستاتین، روغن ماهی، اس- امپرازول و الپرازولام تداخل دارد.

مکمل ید

ید یکی از ریز مغذی های مهم در بارداری میباشد که کمبود ان منجر به کم کاری تیرویید در مادر و جنین می شود

میزان و نحوه مصرف
بر طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، ۲۵۰ میکروگرم ید به صورت خوراکی در طول بارداری و زمان شیردهی توصیه می شود. از سوی دیگر میزان مصرف ید در بارداری و شیردهی از سوی آکادمی پزشکی جهان، به ترتیب ۲۲۰ و ۲۹۰ میکروگرم در روز توصیه شده است. بهترین زمان مصرف ید؛ همراه با غذا است.

تداخلات دارویی

از مجموعه تداخلات احتمالی ید با دیگر داروها، به داروهایی مانند آمیلوراید، یدوکینول، لیتیم، متی مازول، اسپیرنولاکتون، تریامترن اچ و پروپیل تیواوراسیل می توان اشاره کرد.

عوارض مصرف

* سردرد
* تب
* اسهال
* آنژیوادم
* کهیر
* سرکوب تیرویید
* آکنه.

احتیاطات و موارد منع مصرف

چنانچه این مکمل بیش از اندازه مصرف شود، ممکن است باعث کم کاری تیروئید با مکانیسم فیدبک مهاری روی هورمون های تیروئیدی گردد.

اوردوز

اوردوز با ید می تواند منجر یه بروز گواتر در جنین شود.
مصرف ۲۵۰ میکروگرم ید به صورت خوراکی در طول بارداری و زمان شیردهی توصیه می شود.

روی:

سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و به ساخت پروتئین در بدن کمک می کند. سلول ها را تقسیم کرده و DNA را برای ساخت سلول های جدید ترکیب می کند.

ویتامین B12:

این ویتامین برای ساخت گلبول های قرمز خون و سلول های عصبی که سلول های خاص موجود در نخاع و مغز هستند، به بدن کمک می کند. همچنین ویتامین B12 به این سلول ها کمک می کند تا به درستی کار کنند.

ویتامین A:

به رشد و تمایز سلول ها کمک می کند. این ویتامین در رشد بینایی و بسیاری از ارگانهای حیاتی مشارکت می کند.

ویتامین B6:

ویتامین B6 نقش مهمی در رشد شناختی، متابولیسم گلوکز، عملکرد سیستم ایمنی و تشکیل خون بازی می کند. همچنین می تواند به کاهش حالت تهوع در دوران بارداری کمک کند.

ویتامین های E و C

به طور معمول تولیدکنندگان، ویتامین های E و C را در مولتی ویتامین های بارداری قرار می دهند. همچنین ویتامین C می تواند به ساخت کلاژن و متابولیزه شدن فولات و آهن کمک کند. پیشنهاد می شود که زنان باردار در هنگام بارداری 85 – 80 میلی گرم و در زمان شیردهی 120 -115 ویتامین C مصرف کنند. همچنین مصرف 19 -15 میلی گرم ویتامین E را برای خانمی (باردار یا شیرده) توصیه می شود.

با این حال، سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر می گوید که مصرف مکمل ویتامین E و C به همراه هم، تأثیر کمی بر زنان باردار یا رشد جنین داشته و حتی ممکن است خطر پارگی کیسه آب را افزایش دهد. به همین دلیل در مورد مصرف این ویتامینها حتما با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف امگا 3 در بارداری

اغلب ویتامین های دوران بارداری حاوی امگا 3 هستند، زیرا اغلب زنان این ماده را به اندازه کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند. اسیدهای چرب امگا 3 ترکیباتی هستند که به ایجاد ساختار غشای سلولی، به ویژه سلول هایی که در مغز و شبکیه قرار دارند، کمک می کنند. اگرچه وجود این ماده در ویتامین های دوران بارداری ضرری ندارد، بهرحال آن گونه که زمانی تصور می شد ضروری نیست.

اسیدهای چرب امگا 3 معمولاً در ویتامین های دوران بارداری وجود دارند، زیرا برخی از زنان ممکن است مقدار کافی آن را از رژیم غذایی خود دریافت نکنند. ماهی و غذاهای دریایی منابع اصلی امگا 3 می باشند، اما بسیاری از گونه های دریایی حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند که تحقیقات نشان می دهند مرتبط با بسیاری از ناهنجاری های هنگام تولد است.

ویتامین های دوران بارداری که حاوی ماهی یا غذاهای دریایی هستند، معمولاً باید فقط شامل گونه هایی باشند که مقدار جیوه کمی دارند؛ مانند:
* گربه ماهی
* ماهی سالمون
* ماهی پالاک
* میگو

گونه های دریایی که در زمان بارداری و شیردهی باید از مصرف آن ها اجتناب کرد، در زیر آمده است:
* اره ماهی
* کوسه
* شاه ماهی
* ماهی مارین
* ماهی سفید

اگر فردی در خصوص مصرف اسیدهای چرب امگا 3 از طریق ماهی و غذاهای دریایی نگران است، می تواند به جای آن از طریق غذاها و مکمل های گیاهی، امگا 3 را دریافت کند. برخی از منابع گیاهی اسیدهای چرب امگا 3 عبارتند از گردو و لوبیای سویا.

راهنمای مراجعه به متخصص زنان و زایمان

بارداری می تواند زیباترین دوران زندگی شما باشد، اگر که کودکی سالم داشته باشد. با هدایت متخصص زنان و زایمان می توانید در زمان های مناسب مکمل های لازم را انجام بدهید.

ویتامین ها و مواد معدنی

در دوران بارداری نیاز به ویتامین ها و املاح معدنی افزایش می یابد و باید اطمینان حاصل شود که برنامه غذایی روزانه، مواد مغذی مورد نیاز خانم باردار را تا حد زیادی تامین می کند. خصوصا در شرایطی که ترکیب برنامه غذایی روزانـــه خانم باردار از تعادل و تنوع کافی برخوردار نیست و یا خانم باردار بعلت حاملگی های مکرر و به ویژه با فاصله کم، ذخایر بدنی کافی ندارد باید مصرف قرص مولتی ویتامین بارداری توصیه شود. معمولا در کشورهای در حال توسعه به دلیل وضعیت نامطلوب اقتصادی و یا فرهنگی ممکن است خانم باردار دریافت کافی مواد مغذی از رژیم غذایی روزانه نداشته باشد در این صـــورت مکمل یاری مولتی ویتامین باید انجام شود. سیاست گزاری های مرتبط با مکمل یاری توسط مسئولین بهداشتی هر کشور با توجه به وضعیت موجود صورت می گیرد و رعایت دستورالعمل های کشوری الزامی است.

در کشور ما بر اساس دستورالعمل کشوری، کلیه خانم های باردار از پایان ماه چهارم (هفته 16) تا سه ماه بعد از زایمان باید روزانه یک عدد کپسول مولتی ویتامین ساده یا مینرال مصرف نمایند.

منبع: سایت دکترتو
سایت پوراطب
سایت فردا مارکت