3 مرداد 1389 / 13 شعبان 1431 / 25 جولای 2010

1) سوم مرداد ماه سال 1361هجري شمسي : دكتر حميد عنايت نويسنده و مترجم تواناي ايراني با زندگي وداع كرد . ايشان پس از اخذ درجه كارشناسي در ايران براي ادامه تحصيل به انگلستان سفر كرد و بعد از دريافت دكتري در رشته اقتصاد و علوم سياسي از دانشگاه لندن به وطن بازگشت . دكتر عنايت از آن پس به تدريس و تحقيق در دانشگاه تهران مشغول شد و در مدت عمر كوتاه خود كتابها و مقاله‏هاي متعدد در زمينه فلسفه و انديشه سياسي تأليف و ترجمه كرد . از اين استاد فرزانه آثار ارزشمندي چون سيري در انديشه سياسي غرب ؛ تاريخ طبيعي دين ؛ واسلام و سوسياليزم باقيمانده است .

2) 3مرداد ماه سال 1362هجري شمسي: استاد سيف اللهي يزداني هنر خوشنويسي بويژه خط نستعليق بدرود حيات گفت . استاد يزداني در زادگاهش دامغان و سپس به تهران به هنر آموزي پرداخت و سالها نزد استاد عل ياكبر كاوه شاگردي كرد . از جمله آثار استاد سيف الله يزداني كتابت قرآني زيبا و نفيس به خط نستعليق و كتابت آثار چون شمع ، جمع ، ديوان حافظ . شاهنامه بايسنقري و ترجيح بند هاتف را مي توان نام برد .

3) واگذاري امتياز بهره‏برداري از معادن ايران به رويتر انگليسي در زمان ناصرالدين شاه (1251 ش): يكي از مشهورترين امتيازاتي كه در زمان ناصرالدين شاه قاجار و با اصرار ميرزا حسين خان سپهسالار، صدر اعظم وقت به بيگانگان داده شد، امتياز رويتر بود. اين امتياز بين دولت ايران و يك فرد انگليسي به نام بارون جوليوس رويتر كه يك يهودي بود در 24 ماده به امضا رسيد. به موجب اين قرارداد، امتياز انحصاري ايجاد راه آهن و استخراج معادن ايران از قبيل ذغال سنگ، آهن، مس، سرب، نفت و به طور كلي هر معدن ديگري را كه قابل بهره برداري براي كمپاني باشد به مدت هفتاد سال به رويتر انگليسي واگذار شد. در اين قرارداد خفت بار، رويتر حق داشت به هر اسم و با هر شرايطي كه لازم بداند، يك يا چند شركت جهت انجام امور امتياز نامه تشكيل دهد؛ اراضي مورد نياز خود را به طور رايگان دريافت دارد؛ مصالح مورد استفاده‏اش را به طور مجاني تحويل گيرد و از پرداخت تمام حقوق و عوارض گمركي معاف باشد. اين قرارداد به علت تخلف در اجراي مفاد آن در زمان تعيين شده و همچنين دخالت روسيه، هرگز به مرحله اجرا نرسيد ولي بدنامي آن براي ميرزا حسين‏خان مشيرالدوله، معروف به سپهسالار، صدر اعظم ناصرالدين شاه ماند. البته دولت ايران بعدها، قرارداد ديگري به عنوان غرامت، با پسر رويتر منعقد كرد و از قِبَلِ آن، بانك شاهنشاهي و بانك صنايع و معادن ايران توسط وي تاسيس شد.

4) شهادت حجت‏الاسلام "سيد حسن بهشتي‏نژاد" نماينده مردم اصفهان (1360ش): حجت‏الاسلام سيد حسن بهشتي‏نژاد در سال 1332ش در اصفهان به دنيا آمد و پس از گذراندن تحصيلات مقدماتي براي فراگيري علوم اسلامي راهي قم شد. وي در قم از محضر استاداني همچون حضرات آيات: حسين نوري همداني، محمد فاضل لنكراني، يوسف صانعي و مرتضي حائري يزدي استفاده برد و سطوح عالي حوزه را طي كرد. اين شهيد گرانقدر، پس از پيروزي انقلاب اسلامي به تبليغ و تدريس در نهادهاي انقلابي همچون جهاد سازندگي و سپاه مشغول شد و در نهايت از طرف مردم اصفهان به نمايندگي مجلس شوراي اسلامي انتخاب گرديد. شهيد بهشتي‏نژاد سرانجام در سوم مرداد ماه سال 1360 ش برابر با روز شهادت امام علي(ع)، در 21 رمضان سال 1400 ق توسط تروريست‏هاي گروهك منافقين در خانه‏اش ترور شد و به شهادت رسيد.

5) عمليات كوچك شهيد چمران در منطقه جاده ماهشهر توسط سپاه (1360ش)

6) حمله منافقين و ارتش بعث عراق به مناطق كَرَند غرب و سرپل ذهاب در استان كرمانشاه (1367ش): در حالي كه چندين روز از قبول قطعنامه 598 شوراي امنيت توسط جمهوري اسلامي ايران مي‏گذشت، در بعدازظهر روز سوم مرداد 1367 ش، گروهك تروريستي منافقين به همراه ارتش بعث عراق، هجوم مشترك خود را از طريق سرپل ذهاب به طرف شهر كرند در استان كرمانشاه آغاز كرد. آنان كه عمليات خود را با هدف براندازي نظام اسلامي آغاز كرده بودند، وضعيت نظامي ايران را از هم پاشيده ارزيابي نموده، اوضاع داخلي كشور را آسيب‏پذير مي‏دانستند. از اين رو، منافقين مي‏پنداشتند با يك ضربه و شوك نهايي، نظام جمهوري اسلامي فرو خواهد ريخت و اين تنها فرصت آنها است. اين مزدوران كوردل چنان به وعده‏هاي دشمنان قسم خورده انقلاب اطمينان پيدا كرده بودند كه جمع‏بندي نهايي درباره نظام آتي ايران را به چند روز بعد در ميدانِ آزادي تهران موكول نمودند. اين عمليات كه فروغ جاويدان نام گرفته بود، با مقاومت دلاورمردانه بسيجيان و نيروهاي مردمي، به حماسه غرورآفرين مرصاد تبديل شد و طومار ننگين منافقين را درهم پيچيد.

7) درگذشت خانم دكتر "عصمت ستارزاده" محقق و مترجم معاصر (1372 ش): خانم دكتر عصمت ستارزاده در سال 1290 ش در تبريز زاده شد و در سال 1316 به عنوان معلم به وزارت فرهنگ پيوست. وي پس از مدتي، تحصيلات خود را ادامه داد تا اين كه در سال 1344ش موفق به اخذ دكتراي زبان و ادبيات فارسي گرديد. دكتر ستارزاده از همان آغاز به سبب تسلطي كه بر زبان تركي اسلامبولي داشت، تلاش خويش را صرف ترجمه آثاري كرد كه دوستداران فرهنگ پربار فارسي به زبان تركي نگاشته بودند، تا بدين طريق بتواند ارتباط كهن اين دو سرزمين را گسترش بخشد. ايشان در اين ميان كتب متعددي ترجمه نمود كه ترجمه شرح سودي بر حافظ در چهار جلد، ترجمه شرح كبير اَنغَرَوي بر مثنوي معنوي در پانزده جلد و نيز تفسير سودي بر گلستان از آن جمله‏اند. سرانجام خانم دكتر ستارزاده اين محقق و مترجم معاصر در سوم مرداد ماه 1372 در 82 سالگي در تهران درگذشت.

8) درگذشت "ابوالحسن فروغي" دانشمند ايراني(1379 ق) ابوالحسن فروغي فرزند محمدحسين اصفهاني (معروف به ذكاءُ الملك اول) در سال 1301 قمري در تهران به دنيا آمد. تحصيلات خود را در زادگاهش تهران در علوم جديد و معارف اسلامي به پايان رسانيد و به تدريس تاريخ و جغرافيا روي آورد. فروغي مدتي رياست مدرسه‏ي علوم سياسي را برعهده گرفت و مجله‏ي تربيت را نيز منتشر ساخت. او سفرهاي متعددي به اروپا كرد و در كنگره‏هاي علمي و ادبي شركت نمود. اين شخصيت علمي، مدتي نمايندگي ايران را در سوئيس و در جامعه‏ي ملل به عهده داشت و فعاليت سياسي مي‏كرد. ابوالحسن فروغي در سال 1316 ش، به استادي دانشگاه تهران در دانشكده‏ي معقول و منقول رسيد و به عضويت فرهنگستانِ ايران درآمد. وي داراي مؤلفاتي ارزنده است كه تاريخ ادبيات ايران، اوراق مَشوَّش، سرمايه‏ي سعادت و كتابي با نام تمدن و تركيب به زبان فرانسه از آن جمله‏اند. ابوالحسن فروغي در سال 1338 ش در 79 سالگي بدرود حيات گفت.

9) 25ژوئيه سال 1894 ميلادي : جنگ تاريخي و دامنه‏دار چين و ژاپن با حمله نيروهاي ژاپني به سواحل چين آغاز شد . به اين ترتيب آتش جنگ و كشتار در خاور دور شعله‏ور گرديد . ژاپن در آن زمان قصد تصرف اراضي وسيعي در شبه جزيره كره و شمال خاك چين را داشت و همين امر موجب بروز جنگ ميان ژاپن و چين را فراهم آورد . سرانجام اين تمايلات سبب جنگ بعدي ميان ژاپن در روسيه نيز شد . زيرا ژاپن با حمله به چين برخي از پايگاهها و مواضع روسيه را در اين كشور مورد حمله قرار داده بود .

10) 25ژوئيه سال 1957ميلادي : جنبش آزاديبخش ملي مردم تونس به پيروزي رسيد و رژيم سلطنتي در اين كشور بر افتاد . در همين روز حبيب بور بعنوان نخستين رئيس جمهور تونس اعلام شد . تونس در شمال آمريكا واقع است و از سال 1881 ميلادي تحت الحمايه فرانسه شد آما آزاديخواهان اين كشور مبارزات خود را با فرانسويان از همان زمان آغاز كردند تا سرانجام در چنين روزي استقلال سياسي كشورشان راباز پس گرفتند .

11) تولد "هارمنتس رامْبِراند" نقاش و هنرمند نامي هلندي (1606م): هارْمنْتْسْ فانْ ريم رامْبرانْدْ، نقاش معروف هلندي، در 25 ژوئيه 1606م در شهر ليد هلند به دنيا آمد. وي از كودكي به نقاشي علاقه داشت و از چهارده سالگي براي فراگيري اين هنر، نزد يكي از نقاشان معروف محلي به شاگردي پرداخت. پس از سه سال كارآموزي، نشانه‏هايى از نبوغ زودرس در رامبرانْد مشاهده گرديد و با ارائه آثار هنرمندانه خود، در 22 سالگي شهرت زيادي در اين زمينه كسب كرد. رامبراند در كارهاي نخستين خود از سوژه‏هاي مذهبي، تاريخي، اخلاقي، طبيعي و انساني الهام مي‏گرفت و به سبك كلاسيك و روش پيشينيان كار مي‏كرد. زمينه تابلوهاي رامبراند تيره است و در آن‏ها، هميشه يك كانون نور ديده مي‏شود كه از آن‏جا روشنايى ساطع است. وي در آثار خود به طبيعت، حيات مي‏بخشيد و در پديد آوردن سايه روشن، بيش از هر كس ديگري توفيق يافت. پديده سايه روشن، همواره گويا و بيانگر عمده احساسات هنري رامبراند بود و او با كمك اين نور و سايه، سوژه‏هاي دلخواه خود را تجسم مي‏داد. از اين رو، هيچ نقاشي مانند او، در سايه روشن و در به كار بردن نور و تاريكي، تامل، مطالعه و دقت نكرده است و هيچ نقاشي نتوانسته است مانند او به كمك چند حركت ساده قلم مو، در عين برانگيختن نورها و اشكال مناسب و دقيق، خصوصيات رواني و عواطف شخصيت‏هاي مورد نظر را با قدرت تمام آشكار كند. مجموعه كارهاي رامبراند، بزرگ‏ترين نمونه بيان حال يك فرد در قالب نقاشي به شمار آمده است. علت مقبوليت عمومي نقاشي‏هاي او، خاصيت انساني تابلوهاي اوست. رامبراند علاوه بر نقاشي و پديدآوري بيش از 350 اثر هنري در نقاشي، از حكّاكان بزرگ اروپا نيز به شمار مي‏رود كه تعداد بي‏شماري لوحه‏هاي حكاكي از او بر جاي مانده است. اين نابغه نقاشي سرانجام در 18 اكتبر 1669م در 63 سالگي در نهايت شهرت درگذشت.

12) اعدام "آندره شِنْيِه" شاعر فرانسوي در جريان انقلاب اين كشور (1794م): آندره شِنْيه، شاعر فرانسوي در 23 اوت 1763م در قُسطنطنيه (استانبول فعلي در تركيه)، به هنگامي كه پدرش كنسول فرانسه در اين شهر بود، زاده شد. وي با كمك مادر يوناني الاصلش، در ادبيات يونان باستان معلومات فراواني كسب كرد و پس از بازگشت به فرانسه و مدتي خدمت در نظام، با ادب دوستان به رفت و آمد پرداخت. شنيه پس از آن، در پاريس با شور و حرارت به كار ادبي مشغول شد و با جمع‏آوري مدارك بسيار و مراجعه به آثار شاعران يوناني و لاتيني و شرقي، از ادبيات ايتاليايى و انگليسي، معرفتي وسيع به دست آورد. در اين زمان، با آغاز انقلاب كبير فرانسه، وي نيز به جرگه انقلابيون پيوست، هرچند پس از مدتي به دليل مخالفت با به راه افتادن كشتار در فرانسه، از پاريس گريخت. با اين حال پس از چندي به زندان افتاد و بعد از محاكمه‏اي سريع، به اعدام محكوم شد و سرانجام در 25 ژوئيه 1794م، دو روز قبل از سقوط دوره ترور و وحشت، در 32 سالگي به تيغ گيوتين سپرده شد. آندره شنيه جز چند مقاله سياسي و چند قطعه شاعرانه، چيزي در زمان حيات منتشر نكرد، اما اولين بار، آثار وي 25 سال پس از مرگش به صورت ناقص منتشر شد و ديوان كامل او با تفسيرات و ديباچه، 145 سال بعد در سال 1940م انتشار يافت. شنيه عاشق اشعار عهد باستان بود و درك عميقي كه از شاعران اين عصر داشت، موجب خلق زيباترين و پرشورترين اشعار او گشت. هنر شاعري شنيه، به ويژه مورد علاقه شاعران رمانتيك فرانسه قرار گرفت. شنيه در شعر، به جاذبه و لطف سخن بيشتر از عظمت و شكوه آن توجه دارد. از خشكي و سردي مي‏پرهيزد و به احساس و هماهنگي در قالب شعر روي مي‏آورد و خوشاهنگي و دلنشيني و نرمي و لطفي كه در قرن هجدهم از شعر فرانسه دور شده بود، به آن باز مي‏گرداند. آندره شنيه را مي‏توان آخرين شاعر كلاسيك و اولين شاعر رمانتيك دانست. درباره او گفته‏اند: راست است كه شنيه مرده است، اما با مرگ او، شعري نو در دنياي ادب زاده شده است.

13) اختراع و آزمايش اولين لوكوموتيو باري جهان در انگلستان (1814م): به دنبال تلاش پيگير و مداوم جورج استيفنسون، مهندس و مخترع انگليسي در ساخت وسيله‏اي براي انتقال و جابجايى بار، اولين لوكوموتيو بخار در 25 ژوئيه 1814م اختراع شد و در چنين روزي در حضور عده‏اي از كارشناسان امور صنعتي انگلستان و ديگر كشورهاي اروپايى آزمايش گرديد. جورج استيفنسون اين لوكوموتيو را پس از 15 سال آزمايش درباره نيروي بخار ساخته بود. اساس اين لوكوموتيو، يك ماشين بخار و ديگ بخار بود. بخار تحت فشار از ديگ وارد استوانه‏ها مي‏شد و فشار آن، پيستون‏ها را به پيش مي‏راند. اين حركت با ميله‏هايى به چرخ‏هاي لوكوموتيو منتقل مي‏شد و آن‏ها را به گردش در مي‏آورد. علاوه بر اين دستگاه، استيفنسون، ريل راه آهن را طرح‏ريزي كرد و خط آهني بين دو شهر انگلستان داير نمود. پس از اين اختراع، ريل‏هاي چدني، جاي‏گزين ريل‏هاي چوبي شد و دامنه كاربرد اين وسيله را پس از چندي بسيار گسترده و وسيع نمود. با اين اختراع، تحول تازه‏اي در ارتباطات بازرگاني و حمل و نقل جهان پديد آمد و هم اكنون به يكي از شاهراه‏هاي اصلي ارتباط بدل شده است.

14) آغاز جنگ بين چين و ژاپن در جنوب شرقي آسيا (1894م): در سال 1894، ژاپن، پادشاه كره را به خودداري از پذيرش حاكميت چين برانگيخت و در جنگي كه به دنبال اين امر در 25 ژوئيه همان سال، بين چين و ژاپن در گرفت، چيني‏ها به سرعت مغلوب ژاپني‏ها كه پيشرفته‏تر و مجهزتر بودند، شدند. در پايان جنگ، پيماني ميان طرفين منعقد شد كه به موجب آن، كره ظاهراً مستقل شد ولي در واقع تحت الحمايه ژاپن بود و چينْ جزاير فُرمُز (تايوان)، پسكادور و شبه‏جزيره ليائوتونگ را به ژاپن واگذار كرد. چندي بعد، ژاپن مجبور شد بر اثر فشار دول غربي، شبه جزيره ليائوتونگ را به چين مسترد كند. جنگ چين و ژاپن زمينه ساز بروز جنگ ميان ژاپن و روسيه در اوايل قرن بيستم نيز شد. زيرا ژاپن با حمله به چين، برخي از پايگاه‏ها و مواضع روسيه را در اين كشور مورد حمله قرار داده بود.

15) اولين پرواز هواپيما بر فراز درياي مانْشْ (1909م): پس از آنكه برادران رايْتْ، اولين هواپيما را در 17 دسامبر 1903م در امريكا آزمايش كردند و اولين هواپيماي موتوري كه انسان با آن به پرواز درآمد، شكل گرفت، يك خلبان فرانسوي به نام لويى بِلِريو براي اولين بار از فراز درياي مانش عبور كرد. بلريو در روز 25 ژوئيه سال 1909م با يك هواپيماي يك باله كه به وسيله موتوري به قدرت 25 اسب بخار حركت مي‏كرد، فاصله 36 كيلومتري سواحل فرانسه وجزيره بريتانيا را در 36 دقيقه پيمود. با اين حال، صنعت هواپيماسازي در فاصله سال‏هاي 1910 تا 1914م با چنان سرعتي پيش رفت كه نخستين انواع هواپيماهاي جنگي، در سال‏هاي جنگ جهاني اول به كار گرفته شد. اين هواپيماها كه ظرفيت دو نفر را داشت، براي بمباران يا ماموريت‏هاي شناسايي و عكس‏برداري استفاده مي‏شد و داراي سرعتي در حدود 200 كيلومتر در ساعت بودند.

16) آغاز قيموميت انگلستان بر كشور اسلامي فلسطين (1921م): با پايان جنگ جهاني اول در سال 1918م و فروپاشي امپراتوري عثماني، بر طبق معاهده سايكس - پيكو، متصرفات اين امپراتوري بين فرانسه و انگليس تقسيم شد و سرزمين فلسطين نيز تحت قيموميت انگلستان قرار گرفت. بدين ترتيب از 25 ژوئيه 1925م و با آغاز قيموميت فلسطين دولت‏مردان انگلستان نسبت به تشكيل دولت صهيونيستي در اين منطقه اظهار تمايل كرده و پس از مدتي زمينه انتقال گسترده يهوديان را از نقاط مختلف جهان به سرزمين فلسطين آغاز نمودند. اين وضعيت تا اندك زماني پس از جنگ جهاني دوم، ادامه داشت و بالاخره به اعلام موجوديت رژيم غاصب صهيونيستي در 14 ماه مه 1948 انجاميد. (ر.ك: 13 مه)

17) سقوط حكومت "بنيتو موسوليني" ديكتاتور ايتاليا در جريان جنگ جهاني دوم (1943م): بنيتو موسوليني پس از آن كه در انتخابات حزب فاشيست ايتاليا به پيروزي رسيد، توانست با جلب رضايت ويكتورامانوئل سوم پادشاه وقت ايتاليا، به نخست‏وزيري آن كشور دست يابد. او در اندك زماني، مخالفان خود را سركوب كرد و كشور را تحت سلطه حزب فاشيست درآورد. با روي كار آمدن هيتلر در آلمان، موسوليني به آلمان نزديك شد و در سال 1939م حمايت رسمي خود را از هيتلر در جنگ جهاني دوم اعلام كرد. وي در سال 1940 آشكارا، ارتش ايتاليا را وارد صحنه‏هاي جنگ جهاني نمود، اما پس از يك رشته پيروزي‏ها و شكست‏ها، سرانجام ايتاليا در سال 1943م توسط متفقين اشغال شد. اين امر باعث شد تا پادشاه ايتاليا در 25 ژوئيه 1943م موسوليني را از نخست وزيري خلع كند. (ر.ك؛ 28 آوريل)

18) بمباران بي‏امان بندر هامبورگ آلمان توسط هواپيماهاي امريكا و انگليس (1944م): حملات هوايى آلمان و انگليس عليه يك‏ديگر از اوايل جنگ جهاني دوم آغاز شد و به تدريج گسترش يافت. به طوري كه تعداد كثيري از غير نظاميان دو كشور در اين بمباران‏ها كشته شدند. در يكي از اين بمباران‏ها، بندر هامبورگ در آلمان در 25 ژوئيه 1944م هدف حمله بود كه در جريان آن، علاوه بر انهدام تعدادي از تاسيسات نظامي و اقتصادي آلمان، ده‏ها هزار تن از مردم غيرنظامي اين كشور نيز به قتل رسيدند. اين بمباران زماني انجام شد كه نيروهاي متفقين حمله گسترده خود را به نيروهاي آلماني از سمت غرب اين كشور آغاز كرده بودند.

19) شروع مجدد حملات زميني، هوايي و دريايي رژيم صهيونيستي به جنوب لبنان (1993م)

/ن