بي‌اشتهايي و پراشتهايي عصبي *
بي‌اشتهايي و پراشتهايي عصبي چه تعريفي دارند؟
بي‌اشتهايي عصبي عبارت است از يک رفتار ارادي و هوشمندانه در جهت از دست دادن وزن، کاهش وزن، اشتغال ذهني با وزن بدن و غذا و ترس شديد از افزايش وزن. پراشتهايي عصبي يا پرخوري عصبي عبارت است از خوردن غذاي بيشتري از آنچه که افراد در شرايط و مدت مشابه مي‌خورند که البته با احساس قوي از دست دادن کنترل همراه است.
چه بيماري‌هايي در روان‌پزشکي بي‌اشتهايي يا پراشتهايي عصبي به وجود مي‌آورند؟
بي‌اشتهايي عصبي در 65 درصد موارد با افسردگي، 34 درصد با ترس‌هاي اجتماعي و 26 درصد نيز با اختلال وسواسي اجباري همراه است. پراشتهايي عصبي نيز در مبتلايان به اختلالات خلقي مانند افسردگي و اختلال کنترل تکانه بيشتر ديده مي‌شود. در اختلالات سوء مصرف مواد، اختلالات شخصيت و اختلالات اضطرابي نيز گزارش شده است.
علل بي‌اشتهايي يا پراشتهايي عصبي چيست؟
همانند ساير اختلالات روان‌پزشکي زمينه‌هاي زيستي، رواني و اجتماعي در بروز آنها نقش ويژه‌اي دارد. از نظر بيولوژيک دوپامين، سروتونين، نوراپي‌نفرين و آندورفين در اين بيماران تغيير مي‌يابد. از نظر روانشناختي، وابستگي شديد اين افراد به مادر و ارضانشدن حس استقلال طلبي در ايشان مشاهده مي‌شود. از نظر اجتماعي نيز تاکيد عمومي بر ورزش و تناسب اندام است، همچنين وجود فشارهاي اجتماعي و اخلاقي و زمينه‌هاي کاهش ارتباط اجتماعي را مي‌توان نام‌برد.
اين اختلالات به چه نسبت در زنان و مردان و کودکان ديده مي‌شود؟
بي‌اشتهايي عصبي 10 تا 20 برابر در زنان بيشتر است و شايع‌ترين سن شروع آن اواسط دهه دوم زندگي است (14 تا 18 سالگي). پراشتهايي عصبي شايع‌تر از نوع بي‌اشتهايي است و يک تا 3 درصد زن‌هاي جوان مبتلا هستند ولي سن شروع آن ديرتر از سن شروع بي‌اشتهايي عصبي است. ميزان بروز آن در مردان يک‌دهم زنان است.
افراد چاق يا لاغر چگونه بفهمند که دچار پراشتهايي يا کم‌اشتهايي عصبي هستند؟
زماني که فرد از حداقل وزن طبيعي امتناع مي‌کند و يا به شدت از افزايش وزن خود مي‌ترسد و به طرز عجيبي درباره بدن خود و شکل آن برداشت‌هاي اشتباه دارد و همچنين زماني که از فرط پرخوري دچار درد شکمي و يا حالت تهوع مي‌شود و يا عمدا استفراغ مي‌کند و يا از داروهاي مسهل يا مدر استفاده مي‌کند، دچار بي‌اشتهايي يا کم‌اشتهايي عصبي شده است.
خطرات جسماني بي‌اشتهايي يا پراشتهايي عصبي کدام‌اند؟
کاهش وزن شديد، کاهش آب بدن، لاغري مفرط و اختلالات گوارشي، اختلالات کليه و مجاري ادرار، بيماري‌هاي قلبي و در نهايت مرگ.
چه حالت‌هايي اشتها را افزايش يا کاهش مي‌دهد؟
ورزش افراطي يا بي‌تحرکي کامل، اضطراب، افسردگي، يادگيري فرزندان از والدين، تقليد کورکورانه از ديگران و انجام رژيم‌‌هاي غيراصولي تغذيه‌اي.
درمان اين بيماران چگونه انجام مي‌شود؟
درمان به صورت استفاده از داروهاي آرام‌بخش و ضد اضطراب، رژيم غذايي مناسب و برطرف کردن علل زمينه‌اي و تحرک کافي توصيه مي‌شود. با توجه به وضعيت وخيم اين بيماران، بايد آنها را در بيمارستان بستري کنند و از داروهاي روان‌پزشکي براي برطرف کردن زمينه‌هاي ايجادکننده بيماري استفاده کنند. روان‌درماني و رفتاردرماني نيز ديگر راه‌هاي درماني هستند.
چه موقع بايد به روانپزشک مراجعه کرد؟
زماني که فرد دچار لاغري مفرط بدون دليل مشخص شود و يا اگر افراد خانواده متوجه علايم بيماري دروني شدند، بايد درمان را شروع کرد.اکيدا توصيه مي‌شود بدون مراجعه به روانپزشک و تنها با توصيه اطرافيان و يا تبليغات نشريه‌ها و مجلات، از دارو براي لاغري استفاده نکنيد. به خصوص داروي فلوکسيتيني که به باور غلط مردم براي لاغري مفيد است.
پي نوشت ها :
*گفتگو با دکتر پرويز مظاهري
منبع:www.salamat.com
/خ
