چون شوي آنچنان که ميبايي

شاعر : اوحدي مراغه اي

چون تو با خويشتن نمييي؟		چون شوي آنچنان که ميبايي
تا مگر خويش را بداني تو		نظري کن درين معاني تو
به چه زحمت به بارت آوردند؟		کز براي چه کارت آوردند؟
بکه اميد و التجا داري؟		کيستي؟ روي در کجا داري؟
باز کن بند نامه آهسته		نامه‌ي ايزدي تو، سر بسته
کرده با يکدگر به يک جا عقد		تا ببيني تو هر دو گيتي نقد
که نه ايزد درين صحيفه نگاشت		از کم و بيش نکته‌اي نگذاشت
باز دان از هزار آن صد را		اي کتاب مبين، ببين خود را
ورنه بس محتشم کسي، اي صدر		خويشتن را نمي‌شناسي قدر
نه به بازي شدي خليفه لقب		هم خلف نام و هم خليفه نسب
گنج تقديس را طلسمي تو		ذات حق را بهينه اسمي تو
به قوي مظهر صفات شدي		به بدن درج اسم ذات شدي
در پس قاف قالبت پنهان		هم چو سيمرغ رازهاي جهان
زانکه هستي دو کون بي کم کاست		سر موي ترا دو کون بهاست
جبروت آشيانه‌ي دل تو		ملکوتست جاي و منزل تو
قوتي چند روحي و ملکي		با تو همره ز طالع فلکي
ليک در جبه‌اي، نه آگاهي		قالبت قبه ايست اللهي
کرده خطهاي معقلي پيوند		بر تو کلک سپهر صورت بند
کايةالکرسيست و کنزالعرش		هيکل تست حرز قيم فرش
خط بي‌چون و بي‌چگونه تويي		صنع را برترين نمونه تويي
هم حروفت قلم نوشته‌ي اوست		هم خمير تنت سرشته‌ي اوست
« ما سوي الله» در شکنجه‌ي تو		نقش الله نقش پنجه‌ي تو
کرده نام محمدي حاصل		ز سر و دست و ناف و پاي تو دل
صاد و ضاد تو چشم‌ها بر رو		الف قامتست و را ابرو
ها دهان تو با لب خندان		طا و ظا انف و سين و شين دندان
اين بدان و در آن دگر ميکوش		ميم نافست و عين و غينت گوش
بر سه دندان شين شيطان خشم		ميکني ز آن سر و دهان و دو چشم
چون توان گفتنش؟ که بد کردست		صورتي کش به دست خود کردست
ورنه اين جا ز سجده عار نبود		ديو را نور عقل يار نبود
لايق مژده و نويد شدي		ايزدت خواست تا پديد شدي
مادري نفس، تا شدي والا		پدري کرد عقلت از بالا
ملکت يار و مالکت ياور		اخترانت برادر و خواهر
نفست از بارگاه شاه آمد		عقلت از عالم اله آمد
سوي ايشان نمي‌کني تو نگاه؟		دو ملک با تو اين چنين همراه
شب قدري،تو خويش را درياب		ملک و روح با تو و تو به خواب
خادمان تو با جواهر پنج		نه عرض گشته در سراي سپنج
سه مواليد جزوي از اسمت		چار عنصر خميره‌ي جسمت
باد فراش تست و دشتيها		آب حمال تست و کشتيها
افتابت به باغ رنگ رزيست		آتش از مطبخ تو آشپزيست
کز مرکب بترسي وز بسيط		بر تو حفظش چنان نگشت محيط
دد و دامت ز دم هراسان شد		مشکل عالم از تو آسان شد
آب و آهن يکي ز پيشه‌ي تست		سنگ چون موم زير تيشه‌ي تست
وز هوا در کشي عقاب و کلنگ		پوست بيرون کني ز شير و پلنگ
گردن شير نرکشي به طناب		در سر پيل بر زني قلاب
سر در افسار و در عنان تواند		ديگران زير باروران تواند
معدن آذين گوش و گردن تست		حيوان و نبات خوردن تست
جهل توفان و علم کشتي نوح		آفتابست عقل و ماهت روح
حس ده‌گانه گونه گونه سروش		آسمانت سرست و عرشت هوش
کرم و همتت بلند قصور		خلق نيکت بهشت و سيرت حور
قهر و ديوانگي شواظ و لهب		خلق بدد و زخست و نار غضب
دد و دام آز و شهوت موذي		ويل خشم و نعيم خشنودي
بيشه موي و درو چمنده نهان		بحرها آب چشم و گوش و دهان
دره و پشته عضوهاي دگر		کوهها گرده و سپر زو جگر
لحم و غضروف و جلد بر سر وي		ز رگ و استخوان و عضله و پي
درج کردند در تو، بلکه فزون		سه هزار آلت از درون و برون
با يکي زين هر آلتي ضم گشت		بعد از آن قوت نباتي هشت
کارفرماي و کار کن به شمار		حاصل ضرب بيست و چار هزار
تا بلندي گرفت ديوارت		شب و روز ايستاده در کارت
با کواکب و ليک در يک کنج		نه فلک در دل تو دارد گنج
وز حضور سپهر تنگ نشد		جان جهان را بگشت و لنک نشد
بروي تا به عرش و باز آيي		گر زماني به ترک تاز آيي
وز شهاب نجوم فوجا فوج		شد درين جسم هفت گردون موج
زحلت فهم و فکر صايب و راست		آسمانت سر و شهاب ذکاست
زهره تزيين شهوتست و طرب		با تو بهرام شوکتست و غضب
تير شعر و خط و حساب و شمار		مشتري زهد و علم و جاه و وقار
ماه هر حرفتي که ميخواهي		مهر حکم و سياست شاهي
آب پر زورق و سفينه‌ي تست		خاک پرگنج و پر دفينه‌ي تست
هم ترا خلعت صفا در بر		هم ترا تاج اصطفا بر سر
آدمي کي بود بدين سختي؟		گاه بردار و گاه بر تختي
وين «اناالحق» تو ميتواني گفت		«ليس في جبتي» تو داني گفت
چه عجب؟ چون غلام محمودي		گاه عبدي و گاه معبودي
همه کارش تو بنده ميسازي		خواجه فارغ شدست ازين بازي
بجز از موت و چاره کردن موت		در جهان چاره‌اي نشد ز تو فوت
خاک از افلاک در گذشت بتو		آفرينش تمام گشت بتو
از حقيقت به هم تو پيوستي		دو سر خط حلقه‌ي هستي
کان دويي را ز بين برداري		جهد آن مي‌کن، ار تو عياري
بنمايم هزار و يک نامت		نيک مستم و گرنه زين جامت
بشناس اينقدر که اين کافيست		بستان اين که شربتي صافيست
ترسمت برجهي که: « سبحاني»		بيش ازين گرد و حرف برخواني
وز پي آن زيادتي ميران		آنچه گفتم به نقد نيک بدان

چون شوي آنچنان که ميبايي

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته