ز هرچه زيب جهان است و هرکه ز اهل جهان

شاعر : خاقاني

مرا چو صفر تهي دار و چون الف تنها		ز هرچه زيب جهان است و هرکه ز اهل جهان
که عافنا و قنا شر ما قضيت لنا		قنوت من به نماز و نياز در اين است
فرو گشاي ز من طمطراق الشعرا		مرا به منزل الا الذين فرود آور
که علم توست شناساي ربنا ارنا		يقين من تو شناسي ز شک مختصران
که بر زناي زن زيد گشته‌اند گوا		مرا ز آفت مشتي زياد باز رهان
که مولع‌اند به نقش ريا و قلب ريا		خلاص ده سخنم را ز غارت گرهي
به گوش خاطر ايشان رسان که لابشري		به روز حشر که آواز لاتخف شنوند
چو کوزه پيش نهاده شکم ز استسقا		چو کاسه باز گشاده دهان ز جوع الکلب
که او زمين کثيف است و من سماي سنا		اگر خسيسي بر من گران سر است رواست
نشسته باد زمين و ستاده باد سما		گر او نشسته و من ايستاده‌ام شايد
که هم زمين بود آسوده و آسمان دروا		ور او به راحت و من در مشقتم چه عجب
که يادگار هم اسما نکوتر از اسما		سخن به است که ماند ز مادر فکرت
که عمر بيش‌بها دادمش به شيربها		عروس عافيت آنگه قبول کرد مرا
چو خوشه باز بريدم گلوي کام و هوا		چو کشت عافيتم خوشه در گلو آورد
که در شب امل من سپيده شد پيدا		خروس کنگره‌ي عقل پر بکوفت چو ديد
چو روز پانزده ساعت کمال يافت ضيا		چو ماه سي شبه ناچيز شد خيال غرور
که باژ گونه روي بود چون خط ترسا		مسيح وار پي راستي گرفت آن دل
که هم مسيح خبر دارد از مزاج گيا		ز مرغزار سلامت در مراست خبر
کز اين سواد بترس از حوادث سودا		مرا طبيب دل اندرز گونه‌اي کرده است
که نيشتر خوري ار بيشتر خوري حلوا		به تلخ و ترش رضا ده به خوان گيتي بر
زبون چارزباني مکن دو حور لقا		اسير طبع مخالف مدار جان و خرد
که مغز بي‌گنهان را دهد به اژدها		که پوست پاره‌اي آمد هلاک دولت آن
به شيب و مقرعه دعوت همي کند که بيا		مرا شهنشه وحدت ز داغ گاه خرد
به ارغوان ده رنگ و به ارغنون آوا		از اين سراچه‌ي آوا و رنگ دل بگسل
نه کودکي نه مقامر ز خاک چيست تو را؟		در اين رصد گه خاکي چه خاک مي‌بيزي
ز بام کعبه ند زدند مکيان ديبا		به دست آز مده دل که بهر فرش کنشت
کسي نبرد زنجير مسجد الاقصا		به بوي نفس مکن جان که بهر گردن خوک
تو بازمانده چو موسي به تيه خوف و رجا		ببين که کوکبه‌ي عمر خضر وار گذشت
از آن سوي عرفات است چشم بر فردا		پرير نوبت حج بود و مهد خواجه هنوز
به قصد فصد چه کوشي و ماه در جوزا		به چاه جاه چه افتي و عمر در نقصان
نشاط طفل نماز دگر بود عذرا		برفت روز و تو چون طفل خرمي آري
به صد خزينه تبذل به دانگي استقصا		چو عمر دادي دنيا بده که خوش نبود
پرند عمر تو را مي‌برند رنگ و بها		دو رنگي شب و روز سپهر بوقلمون
شب بنفشه وش و روز ياسمين سيما		دو چشمه‌اند يکي قير و ديگري سيماب
که گرد چشمه‌ي حيوان و کوثري به چرا		تو غرق چشمه‌ي سيماب و قير و پنداري
سپيد ناخنه دار تو سياه نابينا		جهان به چشمي ماند در او سياه و سپيد
چهار ميخ کند زير خيمه‌ي خضرا		ببر طناب هوس پيش از آنکه ايامت
به ناوک سحري بر شکن مصاف فضا		به صور نيم شبي درفکن رواق فلک
به هفت مهره‌ي زرين و حقه‌ي مينا		جهان به بوالعجبي تا کيت نمايد لعب
چو حقه بي‌دل و مغزي چو مهره بي سر و پا		تو را به مهره و حقه فريفتند ايراک
اجل چو گنبد گل برشکافدت عمدا		فريب گنبد نيلوفري مخور که کنون
که در تموز ندارد دليل برف هوا		ز خشک سال حوادث اميد امن مدار
چه روز باشه و صيد است دست پر نکبا		چه جاي راحت و امن است و دهر پر نکبت
ببين به پشه که زوبين زن است و نيست کيا		مگو که دهر کجا خون خورد که نيست دهانش
مخور کرفس که پر کژدم است بوم و سرا		مساز عيش که نامردم است طبع جهان
که حصرم از پس شش ماه مي‌شود صهبا		ز روزگار وفا هم به روزگار آيد
کجا روي که ز پيش آتش است و پس دريا		چه خوش بوي که درون وحشت است و بيرون غم
که از زکات ستانان زکات خواست عطا		خوشي طلب کني از دهر، ساده دل مردا
که بي زبان دفع زبانيه است آنجا		سلاح کار خود اينجا ز بي زباني ساز
که يک زبان چون ترازو بوي به روز جزا		چو خوشه چند شوي صد زبان نمي‌خواهي
چو ماهي است بريده زبان در آن ماوا		در اين مقام کسي کو چو مار شد دو زبان
زبان به صورت تيغ و دهان نيام آسا		خرد خطيب دل است و دماغ منبر او
براي نام بود در برش نه بهر وغا		درون کام نهان کن زبان که تيغ خطيب
که در ولايت قالوابلي رسي از لا		زبان به مهر کن و جز بگاه لا مگشاي
که رخت نفکني الا به منزل الا		دو اسبه بر اثر لا بران بدان شرطي
درم خريد رسول اللهت کند به بها		مگر معامله‌ي لا اله الا الله
که بارگير سليمان نکوتر است صبا		زبان ثناگر درگاه مصطفي خوشتر
عروس سخت شگرف است و حجله نا زيبا		ثناي او به دل ما فرو نيايد از آنک
سياه گشت به پيرانه سر، سر دنيا		سپيد روي ازل مصطفي است کز شرفش
زني است بر سر گهواره‌اي بمانده دوتا		فلک به دايگي دين او در اين مرکز
دلش خليفه‌ي کتاب علم الاسما		دمش خزينه‌گشاي مجاهز ارواج
به فرق حاجب بارش نثار بار خدا		به پيش کاتب وحيش دوات دار، خرد
هزار فضل ربيعش خريطه دار سخا		هزار فصل ربيعش جنيبه دار جمال
ميان چشمه‌ي خضر است ماهيي گويا		زبان در آن دهن پاک گوئيا که مگر
به هر کجا که اثر کرد اخرج المرعي		دو شاخ گيسوي او چون چهار بيخ حيات
که آب و گل را آبستني دهد ز نما		نه باد گيسوي او ز آتش بهار کم است
نداشت از غم امت به اين و آن پروا		عروس دهر و سرور جهان نخواست از آنک
وز اين اباي گلوگير ابا نمود ابا		از اين حريف گلو بر حذر گزيد حذر
نداشت ساعد دين ياره داشتن يارا		چهار يارش تا تاج اصفيا نشدند
خزينه خانه‌ي عشق است در به مهر رضا		الهي از دل خاقاني آگهي که در او
به رحمت اين جگر گرم را بساز دوا		از آن شراب که نامش مفرح کرم است

ز هرچه زيب جهان است و هرکه ز اهل جهان

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته