عربي‌وار دلم برد يکي ماه عرب

شاعر : سنايي غزنوي

آب صفوت پسري چه زنخي شکر لب		عربي‌وار دلم برد يکي ماه عرب
مژه بر نرگس او راست چو بر خار رطب		کله بر گلبن او راست چو بر لاله سواد
يا فراز طبق سيم يکي خوشه عنب		ناصيت راست چو بر تخته‌ي کافورين مشک
يا شود متصل روز يکي گوشه ز شب		يا بود منکسف از عقده يکي پاره ز شمس
کله و طلعت او راست چو مه در عقرب		ابر و جبهت او راست چو شمس اندر قوس
مي‌خرامد عربي‌وار بپوشيده سلب		عجمي‌وار نشينم چو ببينم کز دور
ز آسمان و ز قمرش خوبتر آن روي و قصب		آسمان‌گون قصبي بسته بر افراز قمر
چو مهش چهره و زيرش چو هلالي غبغب		چو کمان ابرو و زيرش چو سنانها غمزه
همچو خورشيد که با سايه در آيد به طرب		گه گه آيد بر من طنز کنان آن رعنا
عربي‌وار جوابم دهد آن ماه عرب		هر چه پرسمش ز رعنايي و بر ساختگي
روستايي که عرابي نبود نيست عجب		مي نيفتم بيکي زان سخن اي خواجه چه شد
انا بحر و سعير انت کملح و خشب		گفتم: از عشق تو ناچيز شدم گفت: نعم
انت في مائي و ناري کتراب و حطب		گفتم: از عشق تو هرگز نرهم گفت که: لا
ادفع الدرهم خذمنه عناقيد رطب		گفتم: آن زلف تو کي گيرم در دست بگفت:
ان ترد فصتنا هات ذهب هات ذهب		گفتم: آن سيم بناگوش تو کي بوسم گفت:
لن تنالوالطرب الدائم من غير کرب		گفتم: اين وصل تو بي رنج نمي‌يابم گفت:
يا ابي جوهر روح نتجت ام تعب		گفتم: اي جان پدر رنج همي بينم گفت:
هبة الشيخ من‌الفقر غناء و سيب		گفتم او را: چو فقيرم چکنم گفت: لنا
از بقاء محلش سعد و معالي به طرب		خواجه مسعود علي بن براهيم که هست
بابها را ز چنو پور ببريد نسب		آنکه تازاد بپيوست به اوصاف وجود
ز زني که چنويي زايد شد چرخ عزب		آنکه باشد بر جودش همه آفاق عيال
تربيت يافت سخاي کفش از رحمت رب		ساکني يافت بقاي دلش از گردش چرخ
راي او از خرد و قول حکيمان اصوب		قدر او از محل و قدر فلکها اعلا
وي که از آب ذکاء تو نما يافت ادب		اي که از آتش طبع تو جهان ديد ضياء
همچو انگور سيه بر همه گردون کوکب		راي چون شمس تو تا بر فلک افتاد نمود
گر بدو در شود از آتش خشم تو لهب		خشک گردد ز تف صاعقه درياي محيط
گردد از هيبت تو شير سپهر اندر تب		گر فتد ذره‌اي از خشم تو بر اوج سپهر
از زمين بر نزند جز اثر حب تو حب		حبه‌ي مهر تو گر ابر بگيرد پس از آن
گر زني بر نقط دايره مسمار غضب		چنبر دايره بگشايد در وقت از بيم
هر که از بر کند از وصف و ثناي تو خطب		از بر عرش کند خطبه‌ي آن جاه و محل
يابد از سعي تو چون بدر ز گردون مرکب		هر که خم کرد بر خدمت تو قد چو هلال
اين عجب‌تر که به خود هيچ نگردي معجب		نه عجب کز فلک و بحر سخاي تو گذشت
نيست در شاعري من نه ريا و نه ريب		اي فلک قدر يقين دان که بر مدحت تو
مدح خوانيم و ادب خوان شده در هر مکتب		شعر گوييم و عطا ده شده در هر مجلس
سبب از فاصله و فاصله دانم ز سبب		وتد از دايره و دايره دانم ز وتد
نردبازي و شفطرنج بدانم ز ندب		کعبتين از رخ و از پيل بدانم بصفت
عمر نا من قبل الفضة کالريح ذهب		ليک در مدح چنين خاک سرشتان از حرص
حلبه را باز نداند گه خواندن ز حلب		زان که آنراست درين شهر قبولي که ز جهل
شاعران از پي دراعه نيابند سلب		فاجران را قصبي بر سر و توزي در بر
بر در خانه و بر خوان چو سگ و گربه شغب		شير طبعم نکند همچو دگر گرسنگان
کز خردمندي ام دارد و از خاطر اب		دختري دارم دوشيزه ولي مدحت زا
که کند صحبت اين دختر دوشيزه طلب		نيست يک مرد که او مرد بود با کايين
مصطفا سيرت و حيدر دل و نعمان مذهب		دختر خود به تو شه دادم زيرا که تويي
جز هبا هبه نبينم چو روم سوي مهب		جز گهر صله نيابم چو روم سوي بحار
بسته بر دامن خود دختر من دامن شب		روز را چون شه سياره گريبان بگشاد
نگشايم ز غلاميت ميان را چو قصب		گر ببندي قصبي بر سرم از روي مهي
قصه‌ي خويش بخواندم صدق‌الله کتب		اينک از پسش تو اي مهتر و استاد سخن
تا بود مرد هنر را محل از فضل و حسب		تا بود شاه فلک را ذنب و راس کمر
کمر فضل و محل تو شده راس و ذنب		باد بي‌نحس همه ساله به گردون شرف
باد بر گردن اعدات گريبان ز کنب		باد بر پاي عنا خواه تو از دامن بند
باد چونين دو هزارت مه نوروز و رجب		باد فرخندت نوروز و رجب اندر عز
وز جان من يکبارگي برده غم جانان طرب		يارب چه بود آن تيرگي و آن راه دور و نيمشب
گيتي چو روي دلبران پوشيده از عنبر سلب		گردون چو روي عاشقان در لولو مکنون نهان
آسوده طبع روزگار از شورش و جنگ حلب		روي سما گوهر نگار آفاق را چهره چو قار
پيدا سهيل و مشتري خورشيد روشن محتجب		اجرام چرخ چنبري چون لعبتان بربري
اين راجع و آن مستقيم اين ثابت و آن منقلب		اين اختران در وي مقيم از لمع چون در يتيم
بسپرده ره شبرنگ من گاهي سريع و گه خبب		محکم عنان در چنگ من سوي نگار آهنگ من
صحرا و دريا پيش او چون مهره پيش بوالعجب		باد بهاري خويش او ناورد و جولان کيش او
وز هنگ او آگه زمين وز طبع او خالي غضب		از نعل او پر مه زمين و ز گام او کوته زمين
خارا دل و سندان جگر رويين سم و آهن عصب		آهو سرين ضرغام بر کيوان منش خورشيد فر
آمخته جولان در عجم خورده ربيع اندر عرب		در راه چو شبرنگ جم با شير بوده در اجم
تن همچو اندر آب ني دل همچو بر آتش قصب		در منزل «سلما» و «مي » گشتم همي ناخورده مي
کايزد تعالي را بخوان در قعر قاع مرتهب		آمد به گوشم هر زمان آواز خضر از هر مکان
چون گفتمي با ديده من «انا صببنا الماء صب»		خسته دل من در حزن گفتي مر الاتعجلن
از صبر تخمي کاشتم آمد ببر بعدالتعب		راهي چنان بگذاشتم باغ ارم پنداشتم
از خيمه‌ي جانان من آمد به گوش من شغب		روز آمده درمان من آسوده از غم جان من
وصل آمد و هجران پريد آمد نشاط و شد کرب		آواز اسب من شنيد آن ماهپيش من دويد
از عشق او من گشته مست او مست بذر آب عنب		باوي نشستم مي به دست او بت بدو من بت پرست
هم خوف ديدم هم رجا هم خار ديدم هم رطب		هم ناز ديدم هم بلا هم درد ديدم هم دوا
گه نرد بازيدم همي يک بوسه بود و يک ندب		گه دست يازيدم همي زلفش ترازيدم همي
بر خوان مديح او کجا المدح فيه قد وجب		بر من همي کرد او ثنا خندان همي گفت او مرا

عربي‌وار دلم برد يکي ماه عرب

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته