شهرهای شبکه ای و ارتباطات فرا ملی (1)
نويسنده:دواین وینسک
چکیده:
در بخش دیگری از این مقاله ، موضوع سازمان تجارت جهانی(3) و خصوصی سازی در عرصه ارتباطات مطرح شده است؛ به طوریکه بین سال های 1984 تا 1990 بیش از 110 شرکت ارتباطات از راه دور خصوصی(5) و سنگاپور تله کام(6)« مالزیا تله کام » (4) به طورکامل و برخی دیگر همچون« بریتیش تله کام» شده اند. برخی از آ نها نظیر بخش هایی از فعالیت شرکت خود را به بخش خصوصی واگذار کرده اند. البته این خصوصی سازی به تأثیرات اقتصادی متفاوت و نوعی نابرابری در دسترسی به اطلاعات در کشورهای آفریقایی ، آسیایی و امریکای لاتین منجر گردیده است؛ برای مثال در پایان سال 1999 تنها 3درصد از مردم جهان به اینترنت دسترسی داشتند و در 23 کشور اساسا امکان دسترسی به اینترنت وجود نداشت؛ همچنین در پنجاه و هشت کشور جهان کم تر از یک هزار کاربَر اینترنتی وجود داشت. در قالب یک مقیاس جهانی می توان اذعان داشت که 45 درصد کل کاربران اینترنت مقیم امریکای شمالی، 35 درصد دیگر مقیم اروپا و 11 درصد ساکن کشور ژاپن می باشند. به واقع تنها در برخی از کشورها ، روند خصوصی سازی ارتباطات انجام شده و توانسته جایگزین انحصارات دولتی شود و دسترسی یکسانی را برای همگان به ارمغان آورده است. پیامد چنین روندی یز بروز شکاف میان کشورهای توسعه یافته و کشورهای درحال توسعه در خصوص دسترسی به خدمات ارتباطات از راه دور را افزایش داده است.
تاریخچه ی مختصری از رسانه های جهانی
تا اواخر قرن 19 دولت های بریتانیا و ایالات متحده امریکا به پذیرش تجارت جهانی درخصوص آزادی کابل ها مبادرت نموده و به نحو تجاوزکاران های از این چنین سیاستهایی جهت گسترش دسترسی به بازارهای خارجی از طریق شرکتهایی نظیر شبکه های کابلی امریکایی ، کمپانی های تلگراف انگلیسی آمریکایی، شرکت های تلگراف انگلیسی و شرکت توسعه شرقی تلگراف وستریونیون بهره برده اند. از این چنین سیاست هایی همچنین در پشتیبانی از کارتل های کابلی و اهرم های قدرت جهت دسترسی به بازارهای داخلی به منظور بهر هبرداری دو طرفه شرکت های ارتباطی خارجی ایالات متحده و انگلستان بهره برداری شده است. پس ازجنگ جهانی اول در رسانه های جهانی شکافی به وجود آمد و تحقیقات در این رشته تا حدود زیادی به مطالعه درخصوص تبلیغات و توانایی مردم در دریافت اخبار خارجی محدود گردید.
ایده ی رسانه های جهانی با توافقات بین المللی، دامنه عملکرد تکنولوژ یهای رسانه ای جدید(رادیو ، تلویزیون ، ماهواره ها و نظایرآن) را به داخل مرزهای ملی محدود می نمود.
طی ده های 1970 و 1980 کشورهای توسعه یافته در یونسکو و اتحادیه جهانی مخابرات( 7)به تصویب سیاست های جدیدی در راستای دستیابی به تخصیص عادلان های از منابع ارتباطات مبادرت نمودند. اتخاذ چنین سیاست هایی نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات و دسترسی بیشتر به اخبار و رسانه های قدیمی همچنین تنوع بیش تر جریان اطلاعات در تمامی کشورها و توزیع عادلانه ی اطلاعات را می طلبید.
در اصل سازمان یونسکو و اتحادیه ی جهانی مخابرات به ترتیب تحت مطالعات اصلی کمیسیون مک براید و ماتیلز به این نتیجه رسیدند که به انجام نوآوری هایی در این خصوص مبادرت نمایند.از این رو تلاش هایی جهت نیل به آزادی و تعادل جریان اطلاعات،گسترش مشارکت کشورهای توسعه یافته در هر دوسازمان،تخصیص بیش تر منابع به صورت عادلانه برای عموم(امواج رادیویی و مکان های مداری برای ماهواره های ثابت)و افزودن زیرساختهای ارتباطی برای ایجاد برنامه های بین المللی توسعه ارتباطات و فراهم کردن حمایت های فنی و مالی برای اخبار محلی و آژانس های رادیو و تلویزیونی ورت گرفت.با این حال اهداف نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات به صورت منحرف شده ای محقق گردید و این در حالی بود که چنین کوشش هایی متمایل به سیستم جهانی شد که بتواند نیازهای کشورها را بهتر از آنچه که دنباله روی کورکورانه از تسلط اروپا و امریکای شمالی ایجاب می نمود،منعکس کند.در این اثنا نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات با انتقام کشورهای مواجه گردید که از ایده نظم نوین ارتباطات جهانی براساس برابری و توزیع مجدد قدرت و منابع متضرر گردیدند.
کشورهای امریکا انگلستان و سنگاپور،سازمان یونسکو را ترک و تهدید کردند که در صورت عدم اعمال تغییرات فراگیر داخلی،اتحادیه جهانی مخابرات نیز به سرنوشت مشابه دچار خواهد شد.آن ها طالب اولویت رقابت و خصوصی سازی به همان صورتی بودند که درتوافق نامه جهانی تجارت و گمرک( 8) لحاظ گردیده بود،در نتیجه تجارت آزاد و ارتباطات مجددا احیا شد و اقتدار سازمان یونسکو و اتحادیه جهانی مخابرات باز تعریف شد و بحث درخصوص نظم نوین جهانی ارتباطات و اطلاعات کم رنگ شد.بدین ترتیب سازمان یونسکو به پذیرش مجدد جریان آزاد اطلاعات تن در داده و در نتیجه دولت های انگلستان،امریکا و سنگاپور بازگشتند.سازمان تجارت جهانی نیز مجدداً براساس دکترینی که اساس آن، نظام سیاسی ارتباطات جهانی درحال تکوین بود برای کلیه اعضای خود مجوز مبادله اطلاعاتی بدون هیچ محدودیتی در میان مرزها را صادر نمود.
با از میان رفتن نظم نوین جهانی ارتباطات،نظم جدید داخلی و خط مشی بنیادین برای بخ شهای خصوصی اتحادیه جهانی مخابرات،سازمان همکاری مؤسسه اقتصادی( 9)و سازمان تجارت جهانی شکل گرفت.
آژانسهای مذکور چند نقش جدید را به منظور تلاش در راستای ایجاد بازارهای ارتباطی جدید و چارچوب سیاسی پذیرفتند:
• تحقیقاتی که روش اصلی و دسترسی به منابع ارتباطی را در مناطق مختلف جهان با حمایت از خصوصی سازی، رقابت و توسعه قال بهای خود تظیمی جدید در بعضی از کشورها پوشش می دادند.
• نقش مکمل حمایتی به طور مثال توسعه مراکز دوربرد( 10 )به عنوان منابع اجتماعی که برای مردم در کشورهای توسعه یافته با دسترسی بی شتر به خدمات ارتباطات از راه دور تهیه می شوند.
• تهیه منابع مالی برای حمایت های قانونی و ظرفی تهای سیاستگذاری در کشورهای توسعه یافته و ترجیحاً شبکه ها و خدمات اطلاعاتی که امروزه در بازارهای اختصاصی هستند.
تغییر شکل و خصوصی شدن سیاست های ارتباطات جهانی
سازمان همکاری های مؤسسه اقتصادی و طی سال 1999 در ایالات متحده)سهیم بودند.عامل این چنین نشانه گذاری هایی بانک جهانی و ساختارهای آن بود که به اعمال سیاست انحصاری خود مبادرت می نمود که قابل پذیرش در ساختار ادارات و روند خصوصی سازی بود.
سازمان تجارت جهانی و سیاست های جدید ارتباطات از راه دور و رسانه های نوین تعدادی از موافقتنامه های سازمان تجارت جهانی،ارتباطات از راه دور و سرویس های اطلاعاتی را تحت پوشش قرارداده اند.این موافقت نامه ها که گاهی ادعا می گردید که اساس نظام حکومتی جدید رادیکال به شمار می آید تضمین کرده اند که کشورها قادر به نقض این مرحله و پیشرفت بدون رقابت و خصوصی سازی متناسب با نقش های سازمانتجارت جهانی در آینده نخواهند بود.از این رو این سازمان بر ارتباطات از راه دور و رسانه های جدید در قالب موافقت نامه سال 1994 به منظور افزایش خدمات،توافقنامه سال 1996 سنگاپور جهت حذف مالیات ها از محصولات فن آوری هایارتباطی از راه دور،توافق نامه پایه ارتباطات از راه دور 1997 و ایجاد قدرت تجارت الکترونیکی جهانی تأکید کردهاست.افزون بر موارد فوق سازمان تجارت جهانی همچنین بر موافقتنامه های ذیل تمرکز دارد:
• خصوصی سازی
• رقابت تحت نظارت
• تطبیق سیاست های نوین برای رسانه های جدید
سازمان تجارت جهانی و خصوصی سازی
گفتنی است که توافق نامه های سازمان تجارت جهانی کشورها را به تعهد در قبال روند خصوصی سازی و پذیرش سرمایه گذاران خارجی ملزم نمی نماید،اگرچه فشار عمده ایی جهت پذیرش این تعهد اعمال می گردد.بسیاری از کشورها به انجام این چنین فعالیت هایی به اندازه ی ایالات متحده مبادرت نکرده اند.کشورهای امریکای لاتین بزرگ ترین مراحل رفع محدودیتهای سرمای هگذاری های خارجی را به واسطه ی یکدست کردن گرایش های موجود انجام دادند. 2/ در آرژانتین،غنا،مکزیک و آفریقای جنوبی عاملان خصوصی سازی ارتباطات از راه دور( 11 )بر نصب 225 هزارتا 5 میلیون اشتراک جدید طی 5 سال تاکید داشتند.این اقدامات با توسعه طراحی های تنظیم شد های همراه شد و بر گذار از باور مقررات زدایی در دهه 1980 به ایده ای که رژیمهای دولتی را ارکان اساسی تغییر سیاستهای ارتباطات از دور می دانست یا به عبارت کلی سند امضا شده توسط 55 کشور را ،« الگوی جدید دولتی » تأکید شد.از این رو سازمان تجارت جهانی پذیرفت. سازمان تجارت جهانی،رقابت و شهرهای شبکه ای در زیرساخ تهای اطلاعات جهانی موضوع تجارت جهانی،به واسطه انجام مطالعات آکادمیکی توسط سازمان مؤسسه همکار یهای اقتصادی و اتحادیه ی مخابرات جهانی بسط یافت.مطالعات مذکور ثابت کردند که توسعه در کشورهایی که رقابت در آنجا ترسیم شده به افزایش دسترسی شهروندان به خدمات پایه تلفنی و خدمات جدید ارتباطی همچون اینترنت منجر گردیده است و این در حالی است که در کشورهایی فارغ از چنین تصاویری،چنین نشده است.در بازگشت به این مطالعات در سال 1997 ،توافق نامه اصلی ارتباطات از راه دور،توسعه کشورهایی را که رسماً به رقابت در عرصه ارتباطات از راه دور می پرداختند مدنظر داشت.این تواقفنامه عمدتاً وضعیت 72 کشوری که آن را امضا کرده بودند تقویت و تحکیم می کرد و این در حالی بود که تنها چند کشور توسعه رقابتی را پذیرفتند.افزایش رقابت به واسطه ی حضور سازمان تجارت جهانی به منظور نیل به افزایش عظیم در سرمای هگذاری ها،انگیزه و تحریک ایجاد نمود.اما سؤال اساسی این است که به وسیله چه کسی و کجا؟ توافقنامه اصلی ارتباطات از راه دور و تنظیم آزادسازی،آغازگر حمله ای در مقیاسی غیرقابل پی شبینی به شهرهای شبک های و جهانی بود.درکشورهای عضو سازمان مؤسسه همکاری اقتصادی بسیاری از این سرمایه گذاریهای جدید به واسطه ی رقابت های جدید انجام می گرفت و در کشورهای درحال توسعه سرمایه گذاری ها بین سا لهای 1995 و 199 تا میزان سه برابر بی ش از دهه های قبل افزایش یافت.در مدت زمانی کوتاه اما مشخص،اینترنت از 2میلیون کاربر به 90 میلیون در پایان قرن بالغ گردید.همچنین تعداد کشورهایی که به این شبکه متصل شدند از 90 کشور به 200 کشور در طول یک دهه افزایش یافت.در این میان شکاف بین کشورهای توسع هیافته و درحال توسعه در زمینه دسترسی به سرویسهای ارتباطات از راه دور احساس می شد.
اگرچه بر تقسیم بندی کلی میان(کشورهای غنی از اطلاعات)و(کشورهای مواجه با فقر اطلاعات)پافشاری می شد،اما در برخی موارد میان نواحی شهری و روستایی وابسته به فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی( 12 )جدید و مناطقی از جهان که به شبکه های کوچک محلی و شبک ههای جهانی متصل بودند،غلو می شد. به راستی زمانی که برخی اصلاحات در دسترسی به خدمات ارتباطات از راه دور در سراسر آفریقا ،آسیا و آمریکای لاتین طی دهه ی 90 اعمال گردید کشور هایی نظیر آرژانتین،کلمبیا،کره،سنگاپور و آفریقای جنوبی از آن سود جستند؛زیرا کاربردهای جدید در این مناطق ساکن بودند.بیش تر سرمایه گذاری های جدید در ارتباطات از / اکثریت مشترکین تلفن و از راه دور در زمینه کشیدن کابل های فیبر نوری میان اروپا و شمال آمریکا از طریق دریای آتلانتیک و میان آمریکا، ژاپن،چین،هنگ کنگ و سنگاپور از طریق اقیانوس آرام صورت گرفت. ظرف مدت 3 سال پس از زمان تواف قنامه اصلی ارتباطات از راه دور،ظرفیت کابلهای فیبری که کشور های جهان را به یکدیگر مرتبط می نمود به صدبرابر افزایش یافت.علی رغم رقابت پی شبینی نشده در حوزه ی ارتباطات از راه دور،تنها عده ای از کنسرسیوم ها در حال ایجاد زیرساختارهای اطلاعات هانی بود هاند.کارتل هایی همچون کنسریتا تغییرات سیستم های جهانی را به صورت ترکیبی از تکنولوژی جدید و اعمال متصدیان ارتباطات از راه دور می سازند.فیبرها اطراف جهان را به یکدیگر متصل می کنند.شبکه کابلی آمریکا ژاپن و شبکه کابلی چین آمریکا از یک سو و تنظیم رقابت های جدید کمپان یهای کابلی و میکروسافت از سوی دیگر این کار را انجام می دهند. گذرگاه جهانی ارتباطات به صورت رویکردی منطقی برای کابل های ارتباطی جهانی درآمده است.این گذرگاه ها عبارتند از مایکروسافت ، امپریال بانک کانادا و شبکه های بانکی اروپا، که شبکه های آنتورب، برلین، بروکسل، فرانکفورت، لندن، مونیخ ، پاریس و سایر شهرهای اروپا را به یکدیگر متصل می کنند.این توسعه به صورت یک ارتباط جهانی درآمده است که آن ها را اغلب به صورت سنتی در بر گرفته و به صورت شبکه ای سرویس می دهند.آی. تی.اند. تی(13) در بردارنده فعالیتهایی است که در قالب دو بخش اساسی در ایالات متحده آمریکا پای هریزی شده است.
این پیچیدگی در ارتباطات و شبکه وب (14) به منظور کمک به خدمات تلفنی ، اینترنتی ، سرویس های ویدئویی شبکه باندهای وسیع آمریکا و شهرهای همجوار آن به صورت سرویس دهی تلفنی در 83 منطقه است. در گزارشی واقعی اینگونه آمده است که 15 درصد امکانات شمال آمریکا و باندهای گسترده ای که در اینترنت به وجود آمد هاند. بین سا لهای 2005 و 2010 قابل دسترسی هستند. برای توسعه و اتصال به بزرگرا ههای جهانی طی سال 2002 ارتباط اینترنتی که میان آفریقا و سایر بخش ها برقرار می گردد و اطلاعاتی که به دنبال آن از آفریقا راهی دیگر مناطق می شد خود به برقراری ارتباط میان 90 کشوربه صورت بخش بخش در آفریقا منجر گردید که درجه ارزش پولی آن 50 دلار در بوتسوانا و 1700 دلار در آنگولاوکنیا بود. آفریقا به صورت عامل ارتباط دهنده مجدد، در سرویس های اطلاعاتی جهانی از نقش مهمی بر خوردار است. مایکروسافت اغلب نقش خود را در جهانی سازی نقاط مختلف نظیر کوبا و برزیل و از طریق رسانه های جمعی جهانی و در شاهراههای بزرگ اطلاعاتی نظیر هنگ کنگ انجام می دهد که از هنگ کنک تله کام به صورت گسترده در ایجاد شبکه اینترنتی بین رسان ههای جهانی و مناطقی که از آن شبکه به صورت گسترده استفاده می کنند، اطلاعات خود را در دسترس قرار می دهند.
شرکت مایکروسافت به فعالیت پرداخت و برای توسعه باندهای گسترده در سرویس های اینترنتی میلیون ها برزیلی تلاش نمود.به واسطه این تلاشها تنها 10 درصد از نخبگان مقیم شهرهای سائوپائولو ، ریودوژانیر و بلوهورنرونته پوشش داده شد و مابقی شهروندان برزیلی از دسترسی به تلفن ، کامپیوتر و اینترنت محروم مانده اند.در نقاط دیگری از برزیل، مایکروسافت به همراه گذرگاه جهانی شبک های ایجادکرده است که نه تنها رابط اروپا،آمریکای شمالی و ژاپن است بلکه شبک ههای محلی را در مراکز تجاری عمده ی آسیا به یکدیگر متصل میکند.
از این رو می توان اذعان داشت که مهمترین عامل مورد توجه شرکت ها،گذرگاه جهانی در حال ایجاد یک شبکه ارتباطات پیشرفته فیبرنوری است که مراکز تجاری را در منطقه آسیای شرقی به شبکه فیبرنوری وسیع گذرگاه جهانی متصل می کند.این شبکه،کشور هایی نظیر تایوان، سنگاپور،هنگ کنگ، مالزی،چین،کره و فیلیپین را به یکدیگرمتصل کرده و قدرت دسترسی منطقه ای غیرقابل پیش بینی به شبکه برای خدمات متنوعی نظیر امکانات شبکه ای، تجارت الکترونیکی و تکنولوژی با کیفیت بالا و ارزان را به ارمغان خواهد آورد. تمرکز و توجه به مراکز مالی شبکه و محدودیت های شهری همچنین ما را به سوی طرح هایی درخصوص فضای مجازی( 15 ) سوق می دهد. هر چند 80 درصد از کل کاربران اینترنتی تنها در 10 کشور جهان به سر می برند. بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که استفاده بیش از حد از اینترنت،بخشی از زندگی روزانه ی شهروندان شهر های سائوپائولو ، مکزیک ، شانگ های ، کوالالامپور و بانکوک را به خود اختصاص داده است. از این رو نقاط فنی شبکه ارتباطات جهانی در شهرهای سائوپائولو ، هنگ کنگ ، سنگاپور ، شانگ های ، ژوهانسبورگ ، تورنتو ، نیویورک ، لندن ، بروکسل ، پاریس و آمستردام قرار گرفته است.
ما بیش تر از این نمی توانیم اولویت گذاری هایی چون جهان اول و جهان سوم،شمال و جنوب و نظایر آن را ملاک قرار دهیم اما باید مناطقی را که صاحب تکنولوژی سخت افزاری شبکه جریان اطلاعات و انتقال دهنده آن هستند از مناطق غیرمرتبط با شبکه و غیر مولد تشخیص دهیمی ا همچنان که ساسکیاساسن( 16 )اظهار می دارد،ما نیازمندیم درباره ی روابط میان کامل سازی و تمرکز از یک سو و حاشیه از سوی دیگر فکرکنیم. ساسن ضرورت این شیوه فکر کردن را به صورت ذیل بیان می کند:
جهانی شدن اقتصاد و تکنولوژی های اطلاعاتی نوین، فضای جدیدی برای تمرکز ایجاد کرده است؛ به گونه ای که بیش ترین قدرت این فضا در سطوح بین شهری مراکز تجاری و مالی بین المللی شهر های نیویورک ، لندن ، توکیو ، پاریس ، فرانکفورت ، زوریخ ، آمستردام ، لس آنجلس ، سیدنی و هن گکنگ متمرکز است . اما این محدوده جغرافیایی امروزه شامل شهرهایی چون سائوپوئولو و مکزیک نیز می شود.
در میان شهرهای جهان ما شاهد یک قسمت مرکزی و یک قسمت حاشی های هستیم. به عنوان مثال، شهر نیویورک از بزرگ ترین تمرکز کاب لهای فیبرنوری که توسط ساختمان های جهانی نگهداری و محافظت می شود برخورداربوده است. اغلب ساختمان های خدماتی جهانی بی شتر در مرکز شهر مستقر هستند در صورتی که هارلم که جامعه ای آفریقایی- امریکایی کم درآمد با بیش از دو مایل فاصله با منهتن است از یک ساختمان از این گونه برخوردار است.
چنین مشاهداتی نشان می دهد که در عوض ادعای همه گیر شدن فضای ارتباطی، باید پذیرفت محدودیت ها و موانع فضای مجازی ناشی از تفاوت میان توانایی تولید و دریافت جریان اطلاعات است و شهرها و جوامعی که این گونه ابزار را در اختیار ندارند اغلب اشکال محلی ارتباطات را تجربه می کنند.
سازمان تجارت جهانی و سیاست های نوین رسانه های جدید: تنظیم اینترنت و پوشش رسانه ها جغرافیای مجزای سیستم های ارتباطات فراملی ، با چشم انداز زیرساخت ارتباطات جهانی( 17 )که در دهه 1990 ارائه شده برخورد کرده است.چشم اندازی که اعتبار سرویس های جهانی را همپایه با سرمایه گذاری خصوصی و رقابت و کنترل های انعطاف پذیر می داند. همان گونه که شاهد بوده ایم ، بسیاری از این اصول در توافق نامه های ارتباطات از راه دور سازمان تجارت جهانی وجود دارد.اما آیا این تواف قنامه ها سرویس های جهانی را هم پوشش داده اند؟
پاسخ این سؤال مثبت است.از یک سو توافق نامه های اصلی ارتباطات از راه دور اجازه می دهند که هر عضوی تعهد خود را در ارتباط با انجام سرویس جهانی مشخص کند،مشروط برآنکه در فضایی شفاف و بدون تبعیض و رقابتی اداره شوند و بیش از حد نیاز ، فعالیت و مسئولیت نداشته باشند. از سوی دیگرسازمان تجارت جهانی خط مشی های سرویس جهانی را نه تنها به عنوان عرضه دوستانه سرویسهای تجملی در نظر نمی گیرد بلکه به عنوان دستیابی به سروی سهای تلفن تلقی می کند. در واقع ، این ضمیمه ارتباطات از راه دور مشخصاً از پذیرش خط مشی های سرویسهای جهانی برای سروی سهای پیشرفته مانند اطلاعات الکترونیکی، اینترنت و همانند آن، جلوگیری می کند.
ادامه دارد ...
پي نوشت ها :
2. (New W orld Information and Com munication order )NW ICO
3. W orld Trade Organization (W TO)
4. British Telecom .
5. M alaysia Telecom .
6. Singapore Telecom .
7. International Telecom m unication Union
8. General Agreem ent on Tariffs and Trade (GATT)
9. Organization for Econom ic Cooperation and Developm ent (OECD)
10. Telecenter
11. Privatization of Telecom m unications Operators (PTO)
12. Information Com m unication Technology (ICT)
13. Information Technology (IT) and Telecom m unication (T)
14. W orld W ide W eb
15. Cyberspace
16. Saskia sassen
17. Global Information Infrastructure (GII)
