دنـدان مـصنـوعـي را چگـونـه بايـد شسـت؟

گفتگو با دكتر مسعود اجلالي عضو هيأت علمي دانشكده دندانپزشكي دانشگاه شهيد بهشتي

آقاي دکتر! خيلي‌ها دست دندان (دندان مصنوعي) زيبايي دارند ولي هنگام غذا خوردن از دهان بيرون مي‌افتد يا لق مي‌شود. شما چه جور دست دنداني را تاييد مي‌کنيد؟
 

پروتز برخلاف تصور عمومي فقط يك مصنوع نيست. اين وسيله با بافت‌هاي زنده مانند عضلات، اعصاب و سلول‌ها در تقابل است. بنابراين بايد با اين بافت‌ها سازگاري داشته باشد. مصنوعاتي مانند چشم مصنوعي در جايگاه خود عملكردي ندارند ولي پروتزهاي دنداني علاوه بر تامين زيبايي، عملكردهاي متفاوتي مانند جويدن را در دهان برعهده دارند. ولي بايد توجه كرد هدف اصلي و اوليه از ساخت پروتزهاي دنداني (حفظ نسوج باقيمانده دهان) است. معمولا اگر پروتز اصولي ساخته نشود، اين هدف اصلي گم خواهد شد. ممكن است اين پروتز در خنديدن زيبا باشد ولي يك عامل مخرب در دهان باشد. اين عامل مخرب در ماه‌ها و سال‌هاي اول خود را نشان نمي‌دهد. تنها سال‌ها بعد كه اثر خود را گذاشت و نسوج باقيمانده در دهان را تخريب كرد، به چشم مي‌آيد كه ديگر كار از كار گذشته است و ديگر نمي‌توان پروتزهاي معمولي براي بيمار ساخت و جراحي‌هاي پيچيده روي استخوان و بازسازي پيشرفته استخوان و نسوج نرم لازم خواهد بود.در مواردي كه در سنين بالا به دلايل بيماري‌هاي مختلف امكان اين جراحي‌ها وجود نداشته باشد، ممكن است بيمار ديگر نتواند از پروتز يا دست دندان استفاده كند.

پس از غذا خوردن بهترين روش شستن دست دندان چيست؟ بايد آن را مسواک زد يا با مايع ظرفشويي شست؟
 

بسياري از پروتزهاي دنداني از جنس آكريل هستند كه اين آكريل در برابر برخي مواد آسيب‌پذير است. بهترين روش، استفاده از (تميزكننده‌هاي آنزيمي) ساخت كارخانه‌ها است ولي چون بيشتر سالمندان به اين مواد دسترسي ندارند، مناسب‌ترين روش استفاده از وايتكس است. وايتكس همان هيپوكلريت سديم يا سفيد‌كننده خانگي است. يك قاشق غذاخوري از ماده سفيدكننده را درون يك ليوان حل‌ كنيد و پروتزي كه مواد سازنده آن فقط از آكريل است را درون آن به مدت يك ساعت قرار دهند. سپس آن را خارج كنيد و با يك مسواك نرم و صابون آنتي‌باكتريال مايع بشويند. پس از شست‌وشو براي از بين رفتن بوي وايتكس، پروتز را درون آب به مدت 15 تا 30 دقيقه قرار داده و سپس در دهان‌تان بگذاريد. اين عمل را مي‌توان به صورت روزانه انجام داد. اگر توانايي دست سالمندان كاهش پيدا نكرده است، مي‌توانند با استفاده از مسواك نرم و صابون مايع، روزي ? بار دست‌دندان خود را شست‌وشو داده و اين شست‌وشوي شيميايي را به روز آخر هفته موكول كنند. از سركه خانگي سفيد نيز مي‌توان استفاده كرد. يك قاشق غذاخوري سركه خانگي سفيد را درون يك ليوان آب ريخته و دست دندان را در آن قرار دهيد. اين روش علاوه بر ضدعفوني كردن دندان مصنوعي، بدرنگي دندان‌ها را نيز كاهش خواهد داد.

‌‌چرا بايد اين شست‌وشوي هفتگي و روزانه دندان مصنوعي انجام شود؟
 

تجمع بقاياي ريز باقيمانده مواد غذايي، موجب ايجاد بوي بدي در دست دندان مصنوعي خواهد شد. اگر اين شست‌وشو و تميز كردن انجام نشود، برخي خرده‌هاي غذايي و ميكروب‌ها درون خلل و فرج ميكروسكوپي آكريل نفوذ مي‌كند و پس از يك سال يا دو سالي كه كسي كه هيچ‌گونه حساسيتي به آكريل نداشته است، ناگهان به دست دندان حساسيت پيدا مي‌كند. اين حساسيت به دليل آكريل نيست به دليل همان مواد نفوذ كرده درون آكريل است كه موجب تورم و پرخوني لثه‌هاي بيماران مي‌شود.

خيلي‌ها به دليل منظره نه چندان زيبا شب‌ها دست دندانشان را از دهان خارج نمي‌کنند. ‌آيا لازم است شب هنگام خواب دست دندان را از دهان بيرون آورد؟
 

بهتر است در طول شبانه‌روز، چند ساعت دندان خارج از دهان باشد. زيرا بافت‌هاي تحت پوشش پروتز بايد با هواي آزاد در تماس باشند. اگر پروتز از دهان خارج نشود ميكروب‌هاي مضر بي‌هوازي در آن محل رشد پيدا كرده و باعث تخريب نسوج باقيمانده مي‌شود. به علاوه لازم است لثه‌ها با مسواك نرم براي دندان‌هاي قبلي ماساژ داده شوند. مي‌توان اين ماساژ را با يك حوله گرم و مرطوب به مدت 2 تا 3 دقيقه انجام داد و بافت‌هاي تحت فشار را از حالت فشار خارج كرد. بهتر است كه اين چند ساعت در طول شب باشد ولي اگرافراد به دلايلي علاقه ندارند كه افراد خانواده متوجه وضعيت دنداني آنها شوند مي‌توانند اين خارج كردن پروتز را در طول روز انجام دهند و با يك آب نمك رقيق (يك قاشق چايخوري در يك ليوان آب جوشيده ولرم) چند بار در طول روز دهانشان را بشويند.
منبع: www.salamat.com