با دوستانم دوست باش
نويسنده:ستاره حميدي - دانشجوي کارشناسي ارشد روانشناسي
جلوگيري از تنش ميان والدين و نوجوانان
بسياري از والدين متعجب هستند که چرا فرزندان شان با اينکه به بلوغ فکري رسيده اند، وضعيت آنان را درک نکرده و هر روز مشکلي تازه براي خود و خانواده به وجود مي آورند. متاسفانه مدرنيزه شدن به جاي کمک به خانواده ها آنها را روز به روز از يکديگر دورتر مي کند. زبان يکي از راه هاي ارتباطي بين فرزندان و والدين است که مي تواند به صميميت بين آنان منجر گردد؛ ولي، متاسفانه کم بودن زمان والدين و افزايش ساعات کاري شان حال به هر دليل، سبب شده که والدين و فرزندان کمتر با يکديگر صحبت کنند. و همين پيش زمينه اي است براي دورشدن و در خود نگه داشتن صحبت هايي که نوجوانان نياز به بيان آن براي تخليه خود دارند.
برخي اوقات فرزندان مان احساسات و خواسته هاي خود را با رفتارشان ابراز مي کنند. حس خشم، سرخوردگي و بلاتکليفي درباره چيزي يا احساس گناه و يا شرم مي تواند اشباع احساسات فرزندان مان را باعث شود و يا خستگي و ناخوشي فيزيکي آنان را سبب گردد و به دنبال آن طغيان احساسي و رفتاري؛ به ويژه، نوجوانان و جوانان که با مشکلات خاص خود براي تطبيق با جامعه و گروه همسالان درگير هستند و مي کوشند خود را با اجتماع هماهنگ کنند. آنان براي گذراندن بحران دوران بلوغ و هويت يابي خويش نيازمند همفکري بيشتر والدين هستند.
بيشتر اوقات زود عصباني شده و مي خواهند همه چيز مطابق ميل شان پيش رود، هرگونه مخالفت از جانب والدين پرخاشگري و واکنش هاي خشونت آميز را سبب مي شود. اکثر خانواده ها از ترس اينکه مبادا فرزندان شان واکنش خشونت آميز نشان دهند، براي جلوگيري از تنش در منزل مي کوشند درباره مسايل مشکل زا با فرزندان شان صحبت نکنند و گاه خود از اينکه چاره اي ندارند تا برخي مسائل را ناديده بگيرند و شاهد اشتباهات فرزندان خود باشند احساس سرخوردگي و گناه مي کنند. درست است که گاهي چشم پوشي از برخي مشکلات و سپردن آن به دست زمان به حل مشکلات کمک بزرگي مي کند؛ ولي، هميشه اين گونه نخواهد بود، گاه سکوت والدين نه تنها کمکي نخواهد کرد بلکه مي تواند شروع مشکلات و اتفاقات ناخوشايند در آينده باشد. در هر صورت، بايد روشي درست براي صحبت در خصوص مسائلي که فرزندان مان نسبت به آن واکنش شديد نشان مي دهند، بيابيم؛ نگراني کمکي به ما نخواهد کرد.
توجه به پيشنهادات زير مي تواند تا حدي مؤثر واقع گردد:
* زماني که فرزندمان ما را مي آزارد و يا دست به رفتاري مي زند که نيازمند تذکر است، عاقلانه به نظر مي آيد مدتي به خودمان فرصت دهيم تا به آرامش رسيده و درباره آنچه مي خواهيم انجام دهيم و يا به وي بگوييم، منطقي بينديشيم.
* در مرحله دوم به فرزندمان بگوييم قصد داريم درباره موضوعي با وي صحبت کنيم.
* زماني را براي گفت و گو مشخص کنيم.
* اگر با تسلط بر رفتارمان بتوانيم خشم خود را کنترل کرده و درباره موضوع به آرامي صحبت کنيم، فرزندان مان نيز ممکن است با خشونتي کمتر برخورد کرده و مسلماً پيمودن اين مراحل باعث خواهد شد که از گفتن سخناني بپرهيزيم که در اوج عصبانيت ممکن است بگوييم و بعدا از گفتن آن پشيمان شويم.
* بهتر است براي قانع کردن فرزندمان و اثبات حقانيت خود از صداي بلند استفاده نکنيم. اين ترفند تنها به تنش و واکنش هاي شديد از جانب فرزندمان منجر خواهد شد و به او اجازه مي دهد که به آساني موضوع را رها کرده و به دنبال حواشي بگردد و پيامد آن بي نتيجه ماندن گفت و گوهاست.
* وقتي فرصت آن رسيد به فرزندمان بگوييم که درباره آنچه او انجام داده چه احساسي داريم، بهتر است به وي نيز اجازه دهيم درباره احساسش براي مان توضيح دهد.
* توجه به احساسات فرزندان مان هنگام حل مسائل، ضروري به نظر مي رسد. بهتر است به او بفهمانيم که چقدر آسايش و نظر وي برايمان مهم و ارزشمند است و يادآور مي شويم در صورتي با او همگام خواهيم بود و رفتارش پذيرفته خواهد شد که عملکرد وي به خود يا شخص ديگري آسيب نرساند.
* بايد به فرزندان مان تاکيد کنيم که اگر نتوانيم در صحبت ها به توافق برسيم و يا اگر آنچه توافق شده نقض گردد، چه عواقبي در پي خواهد داشت و برايشان شرح دهيم که بايد همه از قوانين خانواده پيروي کنند.
بهترين زماني که مي توانيم درباره مسائل ساده تر با فرزندان مان صحبت کنيم، زماني است که در حال انجام کار ديگري هستيم؛ همانند زماني که ظرف ها را شسته و خشک مي کنيم و يا در حال شست و شوي ماشين و يا ورزش هستيم ... البته، بديهي است که درباره همه مسائل نمي توان اين گونه عمل کرد، گاهي لازم است براي صحبت کردن زمان و مکان مشخصي در نظر گرفته شود تا بر موضوع تسلط داشته باشيم. انجام اين عمل به فرزندمان نشان خواهد داد که چقدر اين موضوع برايمان مهم است.
بياييد با فرزندان مان درباره آنچه که خودمان احساس مي کنيم و همين طور احساسي که درباره آنچه رخ داده داريم، صادق باشيم. احساسات در خود نگه داشته شده آنان ممکن است به صورت خشم، پرخاشگري و يا رفتار خودخواهانه خود را نشان دهد. اگر ما بتوانيم به راحتي درباره آنچه رخ داده صحبت کنيم و به فرزندان مان نيز اين فرصت را داده که درباره آن از ما بپرسند؛ بدين ترتيب، احساس نگراني کمتر و امنيت بيشتري خواهند کرد. صحبت درباره مسائل کوچک مي تواند کمکي باشد تا وقتي مسائل مهم تر پيش مي آيد، راحت تر درباره آن به گفت و گو نشسته و ارتباط مؤثرتري برقرار کنيم.
دربرخي موارد نوجوانان ممکن است احساس طردشدگي کنند و اين حس عدم امنيت سببب تغيير رفتارشان شود. اين تغيير رفتار در فرزندان کوچک به شکل شيطنت و در نوجوانان به شکل خشم و پرخاشگري بروز پيدا مي کند و گاهي با نشان دادن علائم فيزيولوژيکي و بيماري هايي از قبيل سردرد و دل درد و غيره نمود مي يابد. براي پيشگيري از تنش و اضطراب نوجوانان بهتر است اقداماتي انجام دهيد. هميشه رعايت يک سري اصول و قواع و پيروي از يک نظم مي تواند آرامش را براي همه اعضاي خانواده به ارمغان آورد. براي فرزندانتان برنامه منظم روزانه تعيين کنيد: نظم وضعيت را قابل پيش بيني مي کند و احساس امنيت براي فرزندان تان را سبب مي شود؛ در نتيجه، شما هم زمان بيشتري را در روز مي توانيد به خودتان اختصاص دهيد. از بيدارماندن شبانه آنها جلوگيري کنيد؛ زيرا، بي خوابي شبانه به هر دليل کسالت و بروز پرخاشگري را موجب مي شود. در هفته زماني را مشخص کنيد که همه در کنار هم باشيد و درباره مشکلات تان صحبت کنيد. در هيچ وضعيتي زماني که براي در کنار هم بودن در نظر گرفته ايد را فراموش نکنيد، اين روند، صميميت بيشتر والدين و نوجوانان راسبب مي شود. هميشه فهرست کارها و اولويت انجام آنها را براي خود و فرزندان تان تعيين کنيد. با اين روش به آنها ياد مي دهيد که با آينده نگري و نظم مي توانند آرامش بيشتري داشته باشند.
فراموش نکنيد که زماني را براي فرزندتان و دوستانش قرار دهيد. آنها به مراوده با همسالان شان نياز دارند با اين کار به آنها مي آموزيد که آنها و روابط شان براي شما اهميت دارند. در هر صورت، شما بايد با همه دوستان فرزندتان آشنايي داشته باشيد. با اين ترفند در مواقعي که فرزندتان در کنار دوستانش است، مي توانيد آرامش بيشتري داشته باشيد، در اين دوره همسالان تاثير به سزايي بر رفتار و عملکرد فرزندتان دارند، پس چه بهتر که اين دوستي ها زير نظر شما انتخاب شده و رشد يابد.
منبع:دنياي سلامت شمار 48
