پنج نرم افزار رايگان عالي، براي تشخيص دادن ايرادهاي کامپيوتر
نويسنده:بابک عظيمي
کامپيوتر، قطعات ريز و درشت بسياري دارد که خراب شدن هريک از آن ها، ممکن است جلوي صحيح کارکردن دستگاه را بگيرد، يا اصلاً آن را به کلي از کار بيندازد.
ويزززز....تق تق تق....بوم!!! البته همه ي خرابي هاي سخت افزاري اين شکلي آغاز نمي شوند، اما احتمال اين که در مراحل آخر خرابي شان به چنين سر و صداهايي بيفتند زياد است و در اين مواقع، معمولاً عکس العمل کاربران يا چند لگد جانانه به کامپيوتر بخت برگشته است، يا ترتيب دادن مسابقه ي پرتاب ديسک با قطعه ي خراب! اما بايد بدانيد پيش از اين که قطعات به چنين روزهايي بيفتند، مي توانيد به کمک نرم افزارهاي خاص، اوضاع سخت افزارها را زير نظر بگيريد و ايرادهاي احتمالي را پيش از اين که بيش از حد جدي شوند، شناسايي کنيد.
اين نرم افزارها که وظيفه ي ارزيابي کردن سلامت بخش هاي گوناگون سيستم تان را برعهده دارند، در واقع نقش خواب گذار اعظم کامپيوتر را هم بازي مي کنند. يعني اگر برخلاف بيش تر کاربران، بعد از نصب کردن اين برنامه ها گاهي گوشه ي چشمي هم به آن ها داشته باشيد، مي توانيد پيش بيني کنيد که فلان قطعه ي کامپيوترتان ممکن است چند وقت ديگر به پت پت بيفتد يا اين که به کلي دار فاني را وداع گويد. اين جاست که با آگاهي از اين موضوع، آستين ها را بالا مي زنيد و تلاش مي کنيد قطعه ي بودار را تعمير کنيد. حتي اگر موفق به تعمير آن هم نشويد، حداقل مي فهميد که توفان بلا در حال نزديک شدن به «زندگي آرام و سرشار از خوشي» شماست و سفر به فروشگاه لوازم کامپيوتري در طالع تان به چشم مي خورد.
در اين مقاله، پنج نرم افزار گردن کلفت (از نظر کارايي) اما ريزنقش (از نظر اندازه) به شما معرفي مي کنيم که به کمک آن ها مي توانيد اوضاع و احوال پردازنده (CPU)، سخت ديسک، درايوهاي نوري، ارتباط هاي شبکه اي و حافظه ي اصلي (RAM) کامپيوترتان را بررسي کنيد.
پس بدون هيچ معطلي، اين نرم افزارهاي کم حجم ولي کارآمد را از اينترنت دريافت و نصب کنيد؛ هر دقيقه تأخير، شما را يک گام به مصيبتي فاجعه آميز (يا حداقل ايراد کوچکي در يکي از قطعات مهم کامپيوترتان!) نزديک تر مي کند. پس تا همه چيز رو به راه است و دسترسي اينترنتي هم بنا به دلايلي نامعلوم محدود يا مسدود نشده است، اقدام کنيد.
(1) Core Temp
به نشاني زير برويد تا نسخه ي فشرده شده ي اين نرم افزار را (147 کيلوبايت) دريافت کنيد:
http://www.alcpu.com/CoreTemp
وظيفه ي اين نرم افزار، به خوبي از نامش مشخص است. برنامه ي Core Temp، حرارت پردازنده ي کامپيوترتان را که توسط ابزارهاي خاص داخل خود پردازنده تعيين مي شود، بررسي مي کند. اين برنامه حتي نياز به نصب کردن هم ندارد و کافي است آن را پس از خارج کردن از حالت فشرده، اجرا کنيد. با اين کار، تنها پنجره ي نرم افزار نمايان مي شود و مي توانيد اطلاعات دقيقي درباره ي پردازنده ي کامپيوترتان، به همراه درجه ي حرارت آن را در هر لحظه ببينيد.
نکته ي جالب در مورد Core Temp اين است که اين برنامه مي تواند درجه حرارت تمام هسته هاي پردازنده (در پردازنده هاي چند هسته اي) را به طور جداگانه نمايش دهد. ضمن اين که مي توانيد درجه حرارت پردازنده را در بازه ي زماني دلخواه تان ثبت کنيد تا اگر نياز بود، بعداً آن را به برنامه هاي ديگري مانند اکسل منتقل کنيد و از آن نمودار بسازيد. به گفته ي سازندگان اين برنامه، درجه حرارتي که Core Temp اعلام مي کند بسيار دقيق است، چرا که داده هاي آن از روي حسگرهاي حرارتي ديجيتال (DTS) که در داخل هر هسته ي پردازشگر، نزديک گرم ترين قسمت آن، تعبيه شده اند، گردآوري مي شوند. چون اين حسگرها ديجيتال هستند، براي گزارش کردن درجه حرارت نيازي به مدارهاي مجزا واقع بر مادربرد ندارند و مقدار آن ها در ثبات هاي ويژه اي در داخل خود پردازنده ذخيره مي شود تا هر نرم افزاري بتواند به آن دسترسي داشته باشد.
(2) NetStress
اين برنامه به کار کساني مي آيد که با شبکه سر و کار دارند. اگر در خانه يا محل کارتان شبکه اي برپا کرده ايد، مي توانيد با نصب کردن اين برنامه ي کوچک، ترافيک شبکه تان را زير نظر بگيريد تا در صورت بروز مشکل، به راحتي بتوانيد علت بروز آن را شناسايي کنيد. در واقع NetStress ابزاري براي تهيه کردن بنچ مارک (Benchmark) است تا توسط آن، بتوانيد عملکردهاي شبکه ي سيمي يا بي سيم تان را زير نظر بگيريد.
البته ابزارهاي آن لاين بسيار زيادي هستند که مي توانند اطلاعات دقيقي درباره ي پهناي باند شبکه در اختيارتان بگذارند، اما NetStress ابزار آفلايني است که به کمک آن مي توانيد رويدادهاي غيرمعمولي را که در شبکه ي داخلي تان رخ داده اند شناسايي و به قول شبکه بازها «ايزوله» کنيد.
براي دريافت اين برنامه، به نشاني www.softpedia.com برويد، واژه ي NetStress را در کادر جست و جوي سايت بنويسيد و دکمه ي Go را بزنيد. در نتايج حاصل از جست و جو به سراغ اين برنامه برويد و آن را دانلود کنيد (3/17 مگابايت).
(3) Nero DiscSpeed
درايوهاي نوري (درايوهاي سي دي يا دي وي دي) از جمله سخت افزارهايي هستند که گفته مي شود عمر مفيد مشخصي دارند. بيش تر کاربران با تجربه ي کند کار کردن درايو نوري آشنا هستند. اگر دوست داريد بدانيد که آيا درايو نوري تان حداکثر عملکرد ممکن را ارايه مي دهد يا خير، برنامه ي کارآمد Nero DiscSpeed را روي کامپيوترتان نصب کنيد. متأسفانه سازنده ي اين برنامه ديگر آن را به روز نمي کند تا بلکه کاربران سراغ برنامه ي پولي جديدش بروند، با اين حال Nero DiscSpeed هنوز هم مي تواند به شکلي عالي، سرعت خواندن و نوشتن درايوتان را بررسي کند. به عنوان مثال، شايد احساس کرده ايد که رايتر ×52 شما اگر خيلي هنر کند، با سرعت ×40 رايت مي کند (احتمالاً چون تا به حال هزاران سي دي MP3 رايت کرده ايد و سرد و گرم چشيده ي اين کار هستيد، احساس کرده ايد که سرعت نوشتن يا خواندن درايوتان نسبت به قديم خيلي کم تر شده است). براي مطمئن شدن از اين موضوع، برنامه ي Nero DiscSpeed را هنگام رايت کردن باز کنيد (اين برنامه نيازي به نصب شدن ندارد و کافي است آن را اجرا کنيد) تا اوضاع را زير نظر بگيريد.
اين برنامه علاوه بر سرعت نوشتن و خواندن، مي تواند مهم ترين ويژگي هاي درايوهاي نوري مانند زمان انتقال داده، زمان جست و جو، استفاده از پردازنده، ، DAE Quality ،Burst Rate و زمان Spinup/Spindown را نيز محاسبه کند و نمايش دهد.
(4) HDD Scan
نوبتي هم که باشد، نوبت سخت ديسک است. اين برنامه ي مفيد، گزينه هاي فراواني براي بررسي کردن سلامت سخت ديسک در اختيار مي گذارد. اين برنامه، اطلاعات S.M.A.R.T سخت ديسک تان (سيستمي نظارتي براي يافتن ايرادهاي سخت ديسک) را نشان مي دهد و اگر يکي از آمارهاي ارايه شده در اين آزمون نامناسب به نظر برسد، برنامه آيکني رنگي در کنار اطلاعات مربوط به آن قرار مي دهد تا توجه شما را به ايراد احتمالي جلب کند.
سپس مي توانيد آزمون هاي مفصل تري انجام دهيد تا سرانجام ايراد اصلي را گير بياوريد. با استفاده از برنامه ي HDD Scan، حتي مي توانيد سخت ديسک هاي بيروني اي را که توسط درگاه USB يا فايرواير به کامپيوترتان وصل کرده ايد، آزمايش کنيد. در ضمن اگر نگران گردش مناسب هوا در داخل کيس کامپيوترتان هستيد، مي توانيد به کمک اين برنامه درجه حرارت سخت ديسک تان را در هر لحظه به صورت آيکني در انتهاي سمت راست نوار وظايف ويندوز ببينيد.
http://hddscan.com
(5) Memtest86
سرانجام مي رسيم به حافظه ي اصلي(RAM) کامپيوتر، برنامه اي که براي بررسي اين قطعه ي حياتي کامپيوتر معرفي کرده ايم، مربوط مي شود به زماني که هيتلر هنوز سبيل در نياورده بود! با اين حال اين برنامه هنوز هم کارش را به بهترين شکل انجام مي دهد. بايد اقرار کنم که من هنوز برنامه اي به اين دقيقي و خوش دستي براي بررسي سلامت حافظه ي اصلي کامپيوتر گير نياورده ام (البته من جست و جويم را بعد از سبيل درآوردن هيتلر شروع کردم!). در واقع اين برنامه اين قدر خوب است که شايد روزي مقاله اي بنويسم در باب «تشخيص حافظه ي اصلي خراب، با استفاده از Memtest86»( شايد هم ننويسم!).
يادتان باشد که Memtest86 براي اجرا شدن نيازي به سيستم عامل ندارد. به همين دليل، بايد از آن ديسکي قابل بوت شدن (Bootable) بسازيد. اگر سيستم تان درايو فلاپي دارد، نسخه ي فلاپي برنامه را انتخاب کنيد (74 کيلوبايت) و بعد از خارج کردن آن از حالت فشرده، ديسک فلاپي را داخل درايو بگذاريد و فايل Install برنامه را اجرا کنيد. اگر درايو فلاپي نداريد، بايد سي دي قابل بوت بسازيد. پس نسخه ي مناسب برنامه را دانلود کنيد (522 کيلوبايت) و بعد از خارج کردن آن از حالت فشرده، فايلي ISO حاصل مي شود که بايد با استفاده از نرم افزار رايت سي دي، از آن روي سي دي Image بسازيد. حالا کافي است فلاپي يا سي دي را داخل درايو بگذاريد و کامپيوتر را شروع مجدد کنيد تا برنامه اجرا شود.
براي دريافت اين برنامه، به نشاني زير برويد:
http://www.memtest86.com
منبع:صفر و يک، شماره 27.
ويزززز....تق تق تق....بوم!!! البته همه ي خرابي هاي سخت افزاري اين شکلي آغاز نمي شوند، اما احتمال اين که در مراحل آخر خرابي شان به چنين سر و صداهايي بيفتند زياد است و در اين مواقع، معمولاً عکس العمل کاربران يا چند لگد جانانه به کامپيوتر بخت برگشته است، يا ترتيب دادن مسابقه ي پرتاب ديسک با قطعه ي خراب! اما بايد بدانيد پيش از اين که قطعات به چنين روزهايي بيفتند، مي توانيد به کمک نرم افزارهاي خاص، اوضاع سخت افزارها را زير نظر بگيريد و ايرادهاي احتمالي را پيش از اين که بيش از حد جدي شوند، شناسايي کنيد.
اين نرم افزارها که وظيفه ي ارزيابي کردن سلامت بخش هاي گوناگون سيستم تان را برعهده دارند، در واقع نقش خواب گذار اعظم کامپيوتر را هم بازي مي کنند. يعني اگر برخلاف بيش تر کاربران، بعد از نصب کردن اين برنامه ها گاهي گوشه ي چشمي هم به آن ها داشته باشيد، مي توانيد پيش بيني کنيد که فلان قطعه ي کامپيوترتان ممکن است چند وقت ديگر به پت پت بيفتد يا اين که به کلي دار فاني را وداع گويد. اين جاست که با آگاهي از اين موضوع، آستين ها را بالا مي زنيد و تلاش مي کنيد قطعه ي بودار را تعمير کنيد. حتي اگر موفق به تعمير آن هم نشويد، حداقل مي فهميد که توفان بلا در حال نزديک شدن به «زندگي آرام و سرشار از خوشي» شماست و سفر به فروشگاه لوازم کامپيوتري در طالع تان به چشم مي خورد.
در اين مقاله، پنج نرم افزار گردن کلفت (از نظر کارايي) اما ريزنقش (از نظر اندازه) به شما معرفي مي کنيم که به کمک آن ها مي توانيد اوضاع و احوال پردازنده (CPU)، سخت ديسک، درايوهاي نوري، ارتباط هاي شبکه اي و حافظه ي اصلي (RAM) کامپيوترتان را بررسي کنيد.
پس بدون هيچ معطلي، اين نرم افزارهاي کم حجم ولي کارآمد را از اينترنت دريافت و نصب کنيد؛ هر دقيقه تأخير، شما را يک گام به مصيبتي فاجعه آميز (يا حداقل ايراد کوچکي در يکي از قطعات مهم کامپيوترتان!) نزديک تر مي کند. پس تا همه چيز رو به راه است و دسترسي اينترنتي هم بنا به دلايلي نامعلوم محدود يا مسدود نشده است، اقدام کنيد.
(1) Core Temp
به نشاني زير برويد تا نسخه ي فشرده شده ي اين نرم افزار را (147 کيلوبايت) دريافت کنيد:
http://www.alcpu.com/CoreTemp
وظيفه ي اين نرم افزار، به خوبي از نامش مشخص است. برنامه ي Core Temp، حرارت پردازنده ي کامپيوترتان را که توسط ابزارهاي خاص داخل خود پردازنده تعيين مي شود، بررسي مي کند. اين برنامه حتي نياز به نصب کردن هم ندارد و کافي است آن را پس از خارج کردن از حالت فشرده، اجرا کنيد. با اين کار، تنها پنجره ي نرم افزار نمايان مي شود و مي توانيد اطلاعات دقيقي درباره ي پردازنده ي کامپيوترتان، به همراه درجه ي حرارت آن را در هر لحظه ببينيد.
نکته ي جالب در مورد Core Temp اين است که اين برنامه مي تواند درجه حرارت تمام هسته هاي پردازنده (در پردازنده هاي چند هسته اي) را به طور جداگانه نمايش دهد. ضمن اين که مي توانيد درجه حرارت پردازنده را در بازه ي زماني دلخواه تان ثبت کنيد تا اگر نياز بود، بعداً آن را به برنامه هاي ديگري مانند اکسل منتقل کنيد و از آن نمودار بسازيد. به گفته ي سازندگان اين برنامه، درجه حرارتي که Core Temp اعلام مي کند بسيار دقيق است، چرا که داده هاي آن از روي حسگرهاي حرارتي ديجيتال (DTS) که در داخل هر هسته ي پردازشگر، نزديک گرم ترين قسمت آن، تعبيه شده اند، گردآوري مي شوند. چون اين حسگرها ديجيتال هستند، براي گزارش کردن درجه حرارت نيازي به مدارهاي مجزا واقع بر مادربرد ندارند و مقدار آن ها در ثبات هاي ويژه اي در داخل خود پردازنده ذخيره مي شود تا هر نرم افزاري بتواند به آن دسترسي داشته باشد.
(2) NetStress
اين برنامه به کار کساني مي آيد که با شبکه سر و کار دارند. اگر در خانه يا محل کارتان شبکه اي برپا کرده ايد، مي توانيد با نصب کردن اين برنامه ي کوچک، ترافيک شبکه تان را زير نظر بگيريد تا در صورت بروز مشکل، به راحتي بتوانيد علت بروز آن را شناسايي کنيد. در واقع NetStress ابزاري براي تهيه کردن بنچ مارک (Benchmark) است تا توسط آن، بتوانيد عملکردهاي شبکه ي سيمي يا بي سيم تان را زير نظر بگيريد.
البته ابزارهاي آن لاين بسيار زيادي هستند که مي توانند اطلاعات دقيقي درباره ي پهناي باند شبکه در اختيارتان بگذارند، اما NetStress ابزار آفلايني است که به کمک آن مي توانيد رويدادهاي غيرمعمولي را که در شبکه ي داخلي تان رخ داده اند شناسايي و به قول شبکه بازها «ايزوله» کنيد.
براي دريافت اين برنامه، به نشاني www.softpedia.com برويد، واژه ي NetStress را در کادر جست و جوي سايت بنويسيد و دکمه ي Go را بزنيد. در نتايج حاصل از جست و جو به سراغ اين برنامه برويد و آن را دانلود کنيد (3/17 مگابايت).
(3) Nero DiscSpeed
درايوهاي نوري (درايوهاي سي دي يا دي وي دي) از جمله سخت افزارهايي هستند که گفته مي شود عمر مفيد مشخصي دارند. بيش تر کاربران با تجربه ي کند کار کردن درايو نوري آشنا هستند. اگر دوست داريد بدانيد که آيا درايو نوري تان حداکثر عملکرد ممکن را ارايه مي دهد يا خير، برنامه ي کارآمد Nero DiscSpeed را روي کامپيوترتان نصب کنيد. متأسفانه سازنده ي اين برنامه ديگر آن را به روز نمي کند تا بلکه کاربران سراغ برنامه ي پولي جديدش بروند، با اين حال Nero DiscSpeed هنوز هم مي تواند به شکلي عالي، سرعت خواندن و نوشتن درايوتان را بررسي کند. به عنوان مثال، شايد احساس کرده ايد که رايتر ×52 شما اگر خيلي هنر کند، با سرعت ×40 رايت مي کند (احتمالاً چون تا به حال هزاران سي دي MP3 رايت کرده ايد و سرد و گرم چشيده ي اين کار هستيد، احساس کرده ايد که سرعت نوشتن يا خواندن درايوتان نسبت به قديم خيلي کم تر شده است). براي مطمئن شدن از اين موضوع، برنامه ي Nero DiscSpeed را هنگام رايت کردن باز کنيد (اين برنامه نيازي به نصب شدن ندارد و کافي است آن را اجرا کنيد) تا اوضاع را زير نظر بگيريد.
اين برنامه علاوه بر سرعت نوشتن و خواندن، مي تواند مهم ترين ويژگي هاي درايوهاي نوري مانند زمان انتقال داده، زمان جست و جو، استفاده از پردازنده، ، DAE Quality ،Burst Rate و زمان Spinup/Spindown را نيز محاسبه کند و نمايش دهد.
(4) HDD Scan
نوبتي هم که باشد، نوبت سخت ديسک است. اين برنامه ي مفيد، گزينه هاي فراواني براي بررسي کردن سلامت سخت ديسک در اختيار مي گذارد. اين برنامه، اطلاعات S.M.A.R.T سخت ديسک تان (سيستمي نظارتي براي يافتن ايرادهاي سخت ديسک) را نشان مي دهد و اگر يکي از آمارهاي ارايه شده در اين آزمون نامناسب به نظر برسد، برنامه آيکني رنگي در کنار اطلاعات مربوط به آن قرار مي دهد تا توجه شما را به ايراد احتمالي جلب کند.
سپس مي توانيد آزمون هاي مفصل تري انجام دهيد تا سرانجام ايراد اصلي را گير بياوريد. با استفاده از برنامه ي HDD Scan، حتي مي توانيد سخت ديسک هاي بيروني اي را که توسط درگاه USB يا فايرواير به کامپيوترتان وصل کرده ايد، آزمايش کنيد. در ضمن اگر نگران گردش مناسب هوا در داخل کيس کامپيوترتان هستيد، مي توانيد به کمک اين برنامه درجه حرارت سخت ديسک تان را در هر لحظه به صورت آيکني در انتهاي سمت راست نوار وظايف ويندوز ببينيد.
http://hddscan.com
(5) Memtest86
سرانجام مي رسيم به حافظه ي اصلي(RAM) کامپيوتر، برنامه اي که براي بررسي اين قطعه ي حياتي کامپيوتر معرفي کرده ايم، مربوط مي شود به زماني که هيتلر هنوز سبيل در نياورده بود! با اين حال اين برنامه هنوز هم کارش را به بهترين شکل انجام مي دهد. بايد اقرار کنم که من هنوز برنامه اي به اين دقيقي و خوش دستي براي بررسي سلامت حافظه ي اصلي کامپيوتر گير نياورده ام (البته من جست و جويم را بعد از سبيل درآوردن هيتلر شروع کردم!). در واقع اين برنامه اين قدر خوب است که شايد روزي مقاله اي بنويسم در باب «تشخيص حافظه ي اصلي خراب، با استفاده از Memtest86»( شايد هم ننويسم!).
يادتان باشد که Memtest86 براي اجرا شدن نيازي به سيستم عامل ندارد. به همين دليل، بايد از آن ديسکي قابل بوت شدن (Bootable) بسازيد. اگر سيستم تان درايو فلاپي دارد، نسخه ي فلاپي برنامه را انتخاب کنيد (74 کيلوبايت) و بعد از خارج کردن آن از حالت فشرده، ديسک فلاپي را داخل درايو بگذاريد و فايل Install برنامه را اجرا کنيد. اگر درايو فلاپي نداريد، بايد سي دي قابل بوت بسازيد. پس نسخه ي مناسب برنامه را دانلود کنيد (522 کيلوبايت) و بعد از خارج کردن آن از حالت فشرده، فايلي ISO حاصل مي شود که بايد با استفاده از نرم افزار رايت سي دي، از آن روي سي دي Image بسازيد. حالا کافي است فلاپي يا سي دي را داخل درايو بگذاريد و کامپيوتر را شروع مجدد کنيد تا برنامه اجرا شود.
براي دريافت اين برنامه، به نشاني زير برويد:
http://www.memtest86.com
منبع:صفر و يک، شماره 27.
/ج
