چالش بارداري هاي ناخواسته در برنامه ي تنظيم خانواده

يکي از اهداف اصلي برنامه ي تنظيم خانواده در جمهوري اسلامي ايران کاهش بارداري هاي ناخواسته و به حداقل رساندن چالش هاي مربوطه است، پيشگيري از بارداري ناخواسته و نا ايمن و داشتن بارداري خواسته از حقوق بديهي تک تک افراد جامعه است بارداري ناخواسته به دلايل مختلفي از اهميت برخوردار است، برخي از اين دلايل عبارتند از:
الف) آمار قابل توجه:
حدود يک سوم بارداري هاي دنيا (33 درصد) ناخواسته بوده که معادل عددي حدود 75 ميليون بارداري در سال در سراسر جهان مي شود، اين عدد از جمعيت بسياري از کشورهاي دنيا بيشتر است.
ب ـ تهديد سلامت مادر و کودک: بارداري هاي ناخواسته در سراسر جهان به دليل اين که حمايت خانواده ها را بدنبال ندارند، تهديدي براي سلامت مادر و کودک تلقي شده و از علل افزايش مرگ و مير مادران و نوزادان هستند.
ج ـ شيوع بيماريها در نوزادان حاصل از بارداري ناخواسته:
در نوزادان حاصل از بارداري هاي ناخواسته درصد نارسي و کم وزني، همچنين اختلالات جسمي و رواني بيشتر است، کاهش در تعداد حاملگي هاي مخاطره آميز از طريق فاصله گذاري مناسب بين تولد فرزندان بطور چشمگيري مي تواند مرگ و مير را پايين آورده و سلامت جسمي و رواني کودکان را تأمين نمايند.

عوامل تعيين کننده در بروز بارداري هاي ناخواسته:
 

1 . داشتن سابقه ي بارداري هاي ناخواسته:بارداري هاي ناخواسته عموماً در خانواده هايي که سابقه ي بارداري ناخواسته داشته اند بيشتر است.
2 . بالا بودن سن والدين، ميزان بارداري هاي ناخواسته در خانواده هايي که سن هر کدام از دو همسر در آن خانواده ها بيشتر از 35 سال است بيشتر بوده بديهي است که سن بالاي 35 سال در خانمها در زمان وقوع بارداري از شاخص هاي بارداري پرخطر است.
3 . سطح سلامت: بارداري ناخواسته در خانواده هاي با سطح تحصيلات پايين تر بيشتر است و با افزايش سطح تحصيلات پايين تر بيشتر است و با افزايش سطح تحصيلات خانواده ها ميزان بارداري هاي ناخواسته در طبقات پايين تر اقتصادي و اجتماعي جامعه بيشتر بوده و لذا اين گروه از جامعه نيازمند مداخله هاي دقيقتر و بيشتري مي باشند.
5. استفاده از روش هاي پيشگيري از بارداري: بارداري ناخواسته با استفاده از روشهاي پيشگيري از بارداري نسبت معکوس دارد، با افزايش استفاده از روش هاي پيشگيري از بارداري در هر جامعه، ميزان بارداري هاي ناخواسته کاهش مي يابد. بديهي است که اين کاهش در صورت استفاده از روشهاي مطمئن پيشگيري از بارداري (در مقايسه با روش هاي سنتي و طبيعي) بيشتر خواهد بود.
6 . نحوه ي استفاده از روش هاي پيشگيري از بارداري : استفاده ي صحيح از روشهاي پيشگيري از بارداري با ميزان بارداريهاي ناخواسته ارتباط معني داري دارد؛ در استفاده ي نادرست از روش هايي وابسته به شيوه ي استفاده ي فرد استفاده کننده است( انواع قرص و کاندوم) ميزان بارداري هاي ناخواسته کاهش مي يابد، به همين ترتيب در صورت استفاده ي درست از روشهاي پيشگيري از بارداري و روشهايي که استفاده صحيح از آنها به فرد استفاده کننده ارتباط کمتري داشته يا ارتباطي ندارد (مانند آمپول، آيودي، بستن لوله ها در خانمها و آقايان، کاشتني ها)ميزان بارداري هاي ناخواسته کاهش خواهد يافت.
7. بارداريهاي ناخواسته و عوارض روش هاي پيشگيري از بارداري: با افزايش عوارض روشهاي پيشگيري از بارداري، استفاده ي نادرست و نامرتب از آنها افزايش يافته و با افزايش ميزان شکست روش ها به دليل استفاده ي نادرست، بارداري ناخواسته افزايش خواهد يافت، با توجه به اينکه عوارض روشهاي پيشگيري از بارداري دامنه ي تعريف شده اي دارند، مشاوره ي درست تنظيم خانواده و آگاهي دادن به گيرنده ي خدمت در اولين نوبت ارايه ي خدمت مي تواند نقش مؤثري در کاهش نارضايتي ها و شکايت ها و در پي آن کاهش استفاده ي نادرست از روش ايفا کند.
خدمات تنظيم خانواده اعم از اين که هدف آن راهنمايي زوجين نسبت به عواقب نامطلوب زاد ولدهاي ناخواسته يا کمک به تأمين سلامت جسمي و رواني مادران و کودکان از طريق کاهش بار حاملگي و زايمان هاي مکرر باشد، قسمت مهمي از مراقبت هاي بهداشتي را تشکيل مي دهد. زماني که اطفال در زمان مطلوب و بنا به خواسته ي والدين متولد شوند از مراقبت هاي بيشتري که لازمه ي رشد جسمي و رواني کودک است برخوردار مي شوند.
تنظيم خانواده نه فقط يک مداخله براي بهبود تندرستي زنان و کودکان شناخته مي شود، بلکه يک حق انساني نيز به شمار مي آيد، تنظيم خانواده مي تواند يک راه مؤثر در ارتقاي سلامت مادر و کودک و يک عامل مهم در رسيدن به تعادل اجتماعي باشد.
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 60.