دانستني هاي تغذيه

تغذيه و جراحي دهان
 

بعد از جراحي دهان، فرد به يک تغذيه مناسب براي بهبود التيام جراحات ناشي از جراحي نياز دارد. اگر غذا به ميزان کافي مصرف نشود، فرد دچار کاهش وزن خواهد شد و التيام زخم هاي او بسيار به طول خواهد انجاميد. کاهش وزن هنگامي که فرد نياز به دريافت کالري و پروتئين بيشتري دارد، يک عامل خطر محسوب مي شود. دريافت مواد مغذي کافي مانع ايجاد عفونت مي شود.
در ساعات اوليه پس از جراحي دهان، تمرکز اصلي بايد روي توقف خونريزي و رساندن مايعات و غذاهاي نرم به بدن بيمار و تسکين درد باشد.
عمل جراحي، خوردن غذا را براي چند روز محدود مي نمايد تا زخم هاي دهان التيام يابند، بنابراين رژيم غذايي فرد بايد شامل مصرف غذاهاي مايع و نرم باشد. اين نوع غذا مانع باز شدن بخيه ها و تسريع در التيام زخم ها مي شود.

انواعي از غذاها که بعد از جراحي قابل استفاده مي باشند:
 

سوپ ها: غذاهايي که از خامه تهيه مي شوند و به صورت سوپ مي باشند، مانند خامه قارچ، خامه بروکلي و خامه جوجه قابل استفاده مي باشند، اما قبل از مصرف آنها بايد مطمئن شويم که سوپ داغ نيست، زيرا بعد از اين نوع جراحي افراد فقط مي توانند غذاهاي ولرم را تحمل نمايند.
ميوه ها: پوره شير و موز، گلابي، هلو يا ميوه هاي ميکس شده داراي مقدار مناسبي از ويتامين ها مي باشند که در دوران نقاهت بعد از جراحي دهان قابل مصرف مي باشند، اما بايد از مصرف ميوه هاي اسيدي مانند پرتقال و گريپ فروت اجتناب نمود.
سبزيجات: در مراحل اوليه بهبود بعد از جراحي دهان، سيب زميني نرم شده که به حالت رقيق شده درآمده است به آساني بلعيده مي شود. خامه نخودفرنگي که با اضافه نمودن نخودفرنگي و شير گرم به ميکسر و رسيدن آن به حالت مايع تهيه مي شود نيز غذاي مناسبي مي باشد.
لبنيات: محصولات لبني مانند ماست و شير موجب افزودن کلسيم به غذا مي شوند. پنير کاتج (روستايي نرم) نيز که در ميکسر همراه شير به صورت رقيق شده درمي آيد، يک غذاي خوب براي افزودن کلسيم مي باشد.
نوشيدني ها: نوشيدن چاي، زخم هاي ناشي از جراحي دهان را التيام مي بخشد. اضافه نمودن مقداري عسل و آنتي بيوتيک هاي طبيعي به کاهش خطر عفونت دهان کمک مي نمايد. خرده هاي يخ، مقدار زيادي آب، نوشيدني هاي سرد و آبکي به تسکين درد کمک مي نمايند و بلع آنها نيز در دهان آسان است.
در شروع رژيم درماني تهيه ليست غذاهايي که بعد از جراحي دهان نبايد آنها را مصرف نمود بسيار مهم مي باشد. اين دسته از افراد بايد از غذاهاي تند، شيريني هاي قالبي يا غذاهاي بسيار داغ يا بسيار سرد، کرانچي ها و غذاهاي چسبنده و لزج اجتناب نمايند.
غذاهاي نرم به آساني هضم مي شوند و بهترين غذا بعد از جراحي دهان مي باشند.
در روز عمل جراحي نيز مصرف غذاها همراه با آب، چاي و آبميوه بسيار مهم است.

تغذيه درماني در ديابت بي مزه
 

ديابت بي مزه يک بيماري نادر است که علت آن اختلال در غده هيپوفيز يا در کليه ها مي باشد که در اين حالت هورمون آنتي ديورتيک وجود ندارد و يا کليه ها قادر به پاسخ به اين هورمون مي باشند (ديابت بي مزه نفروژنتيک)، اما در ديابت مليتوس هورمون انسولين به اندازه کافي ترشح نمي شود و يا سلول هاي بدن قادر به پاسخگويي به اين هورمون نمي باشند که علت آن مي تواند ارثي، استرس، چاقي و بارداري و يا استفاده از داروها باشد.
هر دو نوع ديابت همراه با احساس تشنگي، پرادراري و پونوشي مي باشند، اما در ديابت بي مزه حجم ادرار بيشتر بوده و ادرار فرد رقيق تر و تقريبا بي رنگ است.
يکي از موثرترين روش ها براي کنترل ديابت بي مزه نفروژنتيک، رژيم غذايي با سديم پايين مي باشد. محدوديت دريافت سديم منجر به تأثير بيشتر داروهاي کلروتيازيد که در اين بيماري به کار مي روند خواهد شد.
توصيه دريافت سديم براي افراد سالم 500 ميلي گرم در روز مي باشد، اما در افراد دچار فشار خون بالا توصيه دريافت سديم، 240 ميلي گرم در روز است.
محدود نمودن دريافت سديم به 500 ميلي گرم در روز نيازمند توجه زياد به سديم موجود در مواد غذايي مي باشد. در اين بيماري غذاهاي تازه بايد بدون نمک تهيه شوند و در غذاهاي پخته نيز ميزان سديم مصرفي بايد محدود باشد. محصولات تجاري هم بايد بدون سديم باشند.
نتيجه عدم توجه به محدوديت سديم با توجه به سن بسيار متفاوت است. نوزاداني که سديم دريافتي آنها محدود نشده است، دچار اختلال در رشد، دهيدراتاسيون و عقب ماندگي ذهني مي شوند و کودکان و نوجواناني که سديم دريافتي آنها محدود نشده، دچار اختلال رشد و يا افزايش وزن زياد مي شوند و در بزرگسالان نيز موجب بزرگ شدن مثانه، بزرگ شدن حالب و هيدرونفروز خواهد شد.
اهداف تغذيه درماني در ديابت بي مزه نفروژنتيک، جلوگيري از اثرات ثانويه اين بيماري و رشد طبيعي بدن مي باشد.
نوزادان و کودکان براي اينکه در اين بيماري نيز داراي رشد طبيعي باشند، به فرمولاها، غذاها، ميوه ها و سبزي هاي حاوي سديم محدود نياز دارند.
ضروري است که همه افراد برچسب روي مواد غذايي را بخوانند و از مصرف افزودني هايي که در تهيه آنها نمک به کار مي رود، اجتناب کنند.
همچنين در اين افراد بايد دريافت مايعات نيز با توجه به وضعيت آنها تنظيم شود.

تغذيه درماني در سينوزيت
 

سينوس يا حفرات سينوسي فضاهاي خالي در استخوان هاي صورت مي باشند. هنگامي که اين فضاها از هوا پر شوند، دچار عفونت مي شوند که به اين وضعيت سينوزيت مي گويند.
سينوزيت معمولاً در اثر سرماخوردگي يا عفونت هاي سيستم تنفسي ايجاد مي گردد. اگر سينوس ها به جاي هوا پر از موکوس شوند، موجب رشد باکتري نيز مي شوند. به طور کلي باکتري ها در بدن وجود دارند، اما در هنگام ضعف سيستم ايمني بدن اين باکتري ها چندين برابر سريع تر موجب عفونت مي شوند.
علامت اوليه اين بيماري احساس درد در ناحيه پيشاني و سردرد مي باشد. علايم درد در اين بيماري بستگي به سينوسي که تحت تأثير قرار مي گيرد دارد و مي تواند شامل دندان درد، درد در قسمت گيجگاهي (شقيقه) و يا درد درناحيه زير چشم باشد.
گاهي اوقات سينوزيت موجب سردرد شديد مي شود. به ويژه هنگامي که سينوس هاي بين دو چشم ملتهب شده باشند.

تغذيه درماني:
 

داشتن يک رژيم غذايي متعادل در اين بيماري داراي نقش مؤثري مي باشد. غذاهايي که موجب تقويت سيستم ايمني و حمله به باکتري ها مي شوند، بسيار مفيد هستند:
1- غذاهاي غني از ويتامين C: اين غذاها داراي خواص آنتي اکسيداني مي باشند و موجب مقاومت بدن در مقابل بيماري مي شوند و علايم و مدت زمان بيماري را کاهش مي دهند.
در مطالعات بسياري کاهش التهاب مخاط سينوسي به علت خواص آنتي هيستاميني آن اثبات شده است. ميوه ها به ويژه مرکبات (پرتقال، ليمو و ...) و سبزي ها به ويژه سبزي هايي که داراي برگ سبز تيره هستند (مانند اسفناج، برگ چغندر و کاهو) غني از ويتامين C مي باشند.
2- غذاهاي غني از ويتامين A: ويتامين A به فرم بتا-کاروتن در غذاهاي گياهي وجود دارد که داراي خواص آنتي اکسيداني نيز مي باشد. اين ويتامين موجب تقويت سيستم ايمني و جلوگيري از بسياري از بيماري ها به ويژه بيماري هاي سيستم تنفسي (مانند گلودرد، سرماخوردگي، آنفلوانزا، سينوزيت و برونشيت) مي شود.
غذاهاي گياهي که به رنگ نارنجي، قرمز يا زرد مي باشند (به ويژه هويج، اسفناج، سبزيجات و گرمک) حاوي بتا-کاروتن هستند.
3- غذاهاي غني از ويتامين B: اين ويتامين نيز موجب بهبود وضعيت سيستم ايمني بدن مي شود. غلات کامل مانند گندم، برنج، جو و ليگام ها مانند حبوبات، سويا و مغزها (مانند گردو و بادام) منابع خوب اين ويتامين هستند.
4- غذاهاي غني از ويتامين E: ويتامين E داراي خواص آنتي اکسيداني بسيار زيادي است. روغن هاي گياهي بهترين منبع اين ويتامين هستند.
5- غذاهاي غني از امگا-3: ماهي هاي چرب مانند تون، ساردين و ماهي کاد غني از اين ويتامين مي باشند. اين اسيد چرب همچنين داراي خواص ضدالتهابي است و موجب کاهش التهاب سينوس مي شود.
بهتر است غذاهايي که موجب ايجاد آلرژي در افراد مي شوند و نيز غذاهاي داراي افزودني ها، با احتياط مصرف شوند و يا مصرف آنها محدود گردد.
منبع: نشريه دنياي تغذيه/شماره103.