با شب ادراري چگونه برخورد كنيم
براي آنكه از شب ادراري كودك خود جلوگيري كنيد، راه سختي در پيش داريد؛ چرا كه اين اتفاق در شب هنگام و بدون اراده و اختيار او روي مي دهد. اين مسأله در ميان كودكان كمتر از شش سال متداول است. كودكان توانايي هاي متفاوتي در كنترل مثانه خود در طول شب دارند و اينكه يك كودك چهار ساله گاهي در خواب رختخواب خود را خيس كند، امري طبيعي است. اين موضوع گاه در نوجوان نيز بروز مي كند و براي جلوگيري از آن بايد روش دلسوزانه توأم با مهرباني را در پيش گرفت. كودكاني كه شب ادراري دارند. به هيچ وجه نبايد تنبيه فيزيكي شوند.
علل و نشانه ها
علل شب ادراري هنوز كاملاً مشخص نيست. بيشتر كودكاني كه دچار اين اختلال مي شوند، در يكي از بستگان نزديك شان نيز چنين وضعيتي وجود دارد يا قبلاً داشته است. گاهي اوقات شب ادراري در اثر يك مشكل جدي پزشكي مثل ديابت، كم خوني و بيماري صرع ايجاد مي شود. خرو پف كردن و توقف تنفس در حين خواب (حبس نفس) يكي از دلايل عدم توانايي كودك در نگاه داشتن ادرار است كه بزرگ شدن غده لوزه حلقي باعث بروز آن مي شود. ساير عوامل مثل عفونت دستگاه ادراري، يبوست شديد و يا آسيب ديدگي نخاع از عوامل ديگر شب ادراري هستند، ولي در عين حال بسياري از كودكان هيچ يك از مشكلات فوق را ندارند. برخي كودكان در اثر برخي بيماري هاي رواني دچار وضعيت شب ادراري مي شوند. راه تنفس اندك، احساس آشفتگي در اثر تحقيرشدن، ترس از تنبيه و ... از نظر رواني به تشديد مسأله كمك مي كند. در چنين مواقعي بايد استرس كودك خود را كاهش دهيد. مثلاً پتوهاي بيشتري روي تخت او پهن كنيد. در اين شرايط كوچك ترين كارها مي تواند كمك بزرگي به حل مسأله كند.
درمان معمولي شب ادراري
داروهاي بسياري براي اين موضوع پيشنهاد مي شوند؛ مثل بارهنگ و جعفري برخي مكمل هاي سودمند جهت رفع شب ادراري عبارتند از: مكمل هاي كلسيم و منيزيم كه گرفتگي مثانه را كنترل مي كند. مولتي ويتامين و املاح كه باعث كاهش استرس مي شود. پتاسيم كه باعث تعادل سديم بدن مي شود. ويتامين A كه عملكرد ماهيچه مثانه را متعادل مي كند. روي كه عملكرد مثانه را بهبود بخشيده و سيستم دفاعي بدن را تقويت مي كند.
يك قاشق عسل: برخي از پدرها و مادرها ادعا مي كنند كه خوردن يك قاشق چايخوري عسل صبح و شب باعث بهبود شب ادراري مي شود. البته در اين باره نظريات مختلفي وجود دارد و بسياري خلاف آن را باور دارند. پژوهشگران بر اين باورند كه مواد موجود در عسل مي تواند به حفظ آب بدن كمك كند و به فرد آرامش دهد. مصرف يك قاشق چايخوري صبح و شب هيچ آسيبي به بدن نمي رساند و حتي مي تواند در كنار ساير داروها مورد استفاده قرار گيرد.
ساير روش ها:
در اغلب كودكاني كه شب ادراري دارند، مشكل از آنجا شروع مي شود كه مثانه با بدن به خوبي ارتباط برقرار نمي كند. ما انسان ها به طور طبيعي اگر نياز به تخليه مثانه در حين خواب داشته باشيم، بدن مان از خواب بيدار مي شود و قبل از آنكه خود را خيس كنيم، به دستشويي مي رسيم. اما كودكاني كه دچار شب ادراري مي شوند، اين سيستم به درستي عمل نمي كند. در ضمن، بيشتر كودكان مبتلا خواب هاي سنگيني دارند؛ در برخي كودكان اين موضوع تا صبح به هنگام بيداري، حس نمي شود. به كمك برخي ساعت هاي زنگي كه كودك قبل از خواب مي پوشد، به هنگام احساس رطوبت بسيار اندك مي توان از اين مسأله جلوگيري كرد، به اين ترتيب كه با مقدار كمي رطوبت صداي زنگ بلند شده و كودك از خواب مي پرد و براي تخليه مثانه اش راهي دستشويي مي شود. هدف از ساخت اين دستگاه اين است كه كودك بعد از چند بار استفاده مكرر به آن عادت مي كند، و بدون وجود آن نيز براي ادرار به دستشويي برود. در صورتي كه خواب كودك بسيار سنگين باشد، صداي زنگ، ساير افراد خانواده را بيدار خواهد كرد و آنها كودك را بيدار مي كنند. اگر كودك شما در اثر بيماري خاصي مثل ديابت و انواع آلرژي هاي خاص دچار شب ادراري شده است، درمان بيماري كمك زيادي به رفع شب ادراري مي كند. اگر مصرف نوعي داروي خاص سبب خواب آلودگي او شده است، خودتان زود به زود او را به دستشويي ببريد يا اينكه با مشورت پزشك او داروي ديگري را جايگزين كنيد تا كمتر دچار خواب آلودگي شود. گاهي اوقات مسير دستشويي تا اتاق خواب طولاني است و شب هنگام با خاموش كردن چراغ ها كودك از طي كردن اين مسير در تاريكي گريزان مي شود. در چنين مواقعي مي توان با تغيير محل خواب كودك و روشن نگه داشتن برخي لامپ ها اين مشكل را برطرف كرد.
چند نكته براي جلوگيري از شب ادراري كودكان
1 از حساسيت خود بكاهيد
يكي از بزرگترين تأثيرات شب ادراري روي كودكان، جنبه عاطفي آن است؛ بنابراين شما و ساير افراد خانواده بايد روي حساسيت كودك خود متمركز شويد. معمولاً كودكان بزرگ تر بيشتر مورد ملامت و سرزنش قرار مي گيرند؛ بنابراين حفظ آرامش و شرمنده نكردن كودك در اين مواقع، اهميت بيشتري دارد.
2 ميزان دانش و آگاهي خود را بالا ببريد
بايد ميزان اطلاعات خود را در مورد علل شب ادراري افزايش داده و دانش خود را به ديگران نيز انتقال دهيد و اطرافيان خود را متقاعد كنيد كه شب ادراري، وضعيتي است كه نبايد با حساسيت اطرافيان و نزديكان در فرد تشديد شود.
3 آگاهي كودك خود را افزايش دهيد
بايد در مورد اين وضعيت با كودك خود حرف بزنيد و علل آن را مشخص كنيد؛ شايد آنها از ساير كودكان چيزهايي شنيده اند كه باعث شده درك نادرستي از شب ادراري داشته باشند. بنابراين بعد از آنكه مسأله را به طور شفاف براي او توضيح داديد، روش هاي درماني را نيز برايش بازگو كنيد. او بايد بداند كه اين مسأله بسيار شايع است و مي توان با تمركز آن را برطرف كرد.
4 به پزشك مراجعه كنيد
گاه برخي از شب ادراري ها در اثر عدم تشخيص درست بيماري ها ايجاد مي شود. در صورت تشخيص درست بيماري، به كمك پزشك آن را درمان كنيد تا مشكل شب ادراري كودك شما حل شود.
5 انواع مختلفي از شب ادراري ها، به شيوه هاي درماني متفاوتي نياز دارند
شب ادراري اوليه با شب ادراري ثانويه فرق دارد. شب ادراري اوليه هيچ گاه در اثر بيماري كودك بروز نمي كند و در شب ادراري ثانويه كودك بر مثانه اش كنترل دارد؛ ولي شروع به خيس كردن جايش مي كند. در هر صورت بهتر است مورد را با پزشك متخصص كودكان در ميان بگذاريد؛ زيرا در بيشتر موارد، شب ادراري ها به نحوي به مشكلات (روحي و جسمي) مربوط مي شوند.
6 واقعيت ها را چك كنيد
قبل از آنكه نگراني هايتان راجع به شب ادراري هاي كودكتان شروع شود، بهتر است به سن او توجه داشته باشيد. اگر سن كودك شما بسيار كم است، مدت زمان بيشتري بايد صرف حل اين مشكل شود، اگر كودك شما بيشتر از پنج سال دارد و به اين مشكل دچار است، بهتر است كمي فكر كنيد كه آيا در ميان ساير افراد خانواده و همسرتان شخص ديگري نيز به اين اختلال دچار بوده است يا خير؟ گاهي اوقات همين كار ساده از آشفتگي هاي كودك يا نوجوان شما و خودتان مي كاهد. علاوه بر موارد ذكر شده، به تعداد دفعاتي كه كودك شما دچار شب ادراري مي شود نيز توجه كنيد. برخي كودكان شب ها بعد از تماشاي فيلم هاي ترسناك و يا پشت سر گذاشتن يك روز پر استرس و پرتنش دچار شب ادراري مي شوند.
7 شب ادراري كودك خود را بزرگتر از آن چيزي كه هست جلوه ندهيد
البته كاملاً مشخص است كه شما مي خواهيد به كودك خود كمك كنيد تا هم او و هم شما از يك خواب راحت و آرام شبانه لذت ببريد؛ بدون آن كه صبح آشفتگي و ناراحتي به بار آيد؛ اما نگراني ها و خواسته هاي شما نبايد باعث اشتباه شود و كار غلطي انجام دهيد. اجازه ندهيد اين موضوع در خانواده تان تبديل به يك معضل شود.
8 بگذاريد كودك تان خودش موضوع را با شما در ميان بگذارد
اگر كودك تان رختخوابش را خيس كرده است، خواهر، برادر و يا كسي از افراد خانواده نبايد اعلام كند كه: «او دوباره رختخوابش را خيس كرده». بهتر است شرايطي را به وجود آوريد كه كودك تان بتواند در سكوت و آرامش موضوع را با شما در ميان بگذارد.
9 گوش به زنگ باشيد
شما در مقام پدر يا مادر كودك موظفيد به علائم هشدار دهنده توجه كنيد. اگر شب ادراري باعث خجالت كشيدن بسيار زياد كودك شما مي شود، اين موضوع مي تواند در آينده تمام زندگي اش را تحت تأثير قرار دهد. گاه شب ادراري زنگ خطري براي افسردگي محسوب مي شود. در صورت بروز علائم زير در كودك خود، به پزشك متخصص مراجعه كنيد: تغييرات فاحش اشتهاي كودك (كم اشتهايي يا پراشتهايي ناگهاني)، ترس از برخورد با ديگران، بي علاقگي به انجام فعاليت هاي مرتب روزانه، بي ميلي به بودن در كنار ديگران، گريه كردن هاي بي مورد و خشونت، نوسانات اخلاقي، مشكلات مربوط به خواب، از دست دادن كنترل مثانه در طول روز، تشديد شب ادراري ها
10 به موارد روحي و رواني نيز توجه داشته باشيد
گاهي اوقات شرايط روحي - رواني موجب شب ادراري يا تشديد آن مي شود. (طلاق، مرگ، تماشاي فيلم هاي ترسناك) در چنين مواقعي با سپري شدن آن دوره خاص، مشكل شب ادراري كودك نيز برطرف مي گردد. در صورتي كه كودك شما در اثر مشكلات عاطفي و روحي دچار وضعيت شب ادراري شده است، به پزشك متخصص مراجعه كنيد تا موارد و مسائلي كه فرزند او را از نظر روحي آزار مي دهد، شناسايي شود.
منبع: نشريه دنياي سلامت شماره 68
