زردي از مشکلات شايعي است که بيشتر نوزادان بعد از تولد به آن مبتلا مي شوند. صحبت هاي دکتر مرندي شما را بيشتر با اين بيماري شايع و نحوه ي درمان آشنا مي کند.
زردي چه موقع غيرطبيعي تلقي مي شود؟
اگرزردي در نوزادي که رسيده هستند سير طبيعي خود را طي کند در روز پنجم يا ششم ناراحتي برطرف مي شود. اما درنوزاداني که نارس هستند اين زردي ممکن است ديرترظاهرشده و بهبود ديرترحاصل شود به عبارت ديگر زردي ممکن است درکودکان نارس به جاي پنج روز از ده روز تا دوهفته طول بکشد تا برطرف شودچه درنوزادان نارس چه رسيده اگرزردي خيلي زود ظاهر شود يعني به حاي روز اول و دوم از همان ساعات نخستين بعد از تولد خود را نشان دهد دير از بين برود يا اعداد بالابرود و مدت آن طولاني شود فيزيولوژيک يا طبيعي خوانده نمي شود.
آيا مصرف آب قند در درمان زردي تأثير دارد؟
نه! اشتباهي که گاهي پزشکان مي کنند اين است که به مادران توصيه مي کنند به نوزادشان آب قند يا سرم قندي بدهند .اين کار بسبارمضراست وآب قند مي تواند سبب بالا بردن ميزان زردي شود. دادن هرچيزغيراز شير مادر به نوزاد هيچ کمکي به رفع زردي نکرده و حتي مي تواند مضر باشد هر چه نوزاد شير بيشتري بخورد زردي او سريع تر برطرف مي شود.
زردي در نوزادان چقدر شايع است؟
معمولاً شصت درصد نوزادان سالم پس از تولد دچار زردي مي شوند و در مواردي که نوزاد نارس باشد اين مورد به هشتاد درصد مي رسد. البته گاهي زردي در نوزاد کم است که به راحتي نمي توان آن را تشخيص داد و فقط با آزمايش مي توان فهميد که «بيلي روبين» نوزاد در حد عادي است يا نه، که اين مورد رايج است.
علل عمده ي بروز زردي چيست؟
بروز زردي دلايل مختلفي دارد. گاهي گلبول هاي قرمز خون خرد شده و اين باعث مي شود نوزاد پس از مدتي مثلاً چند هفته، کم خون شود. گاهي ناسازگاري خود مادر و نوزاد (مادر با گروه خوني o، نوزاد با گروه خوني a يا b که به آن ناسازگاري abo گفته مي شود) يا وجود گروه هاي خون فرعي (اختلاف بين گروه خوني مادر و نوزاد که شيوع کمتري دارد) و همچنين «فاويسم» که در کشور ما شايع است، مي تواند باعث بروز زردي شود. تمامي اين مسايل مي توانند سبب بروز کم خوني در آينده شوند. به همين علت پزشک بايد کاملاً هوشيار بوده و کم خوني نوزاد را زير نظر بگيرد. همچنين در اثر شرايط، ممکن است زردي به سرعت بالا برود و به همين جهت مراجعه سريع به پزشک بسيار اهميت پيدا مي کند. گاهي اوقات نيز زردي به دليل خوب شير نخوردن نوزاد پيش مي آيد. خوب شير نخوردن مي تواند به دليل آموزش نديدن صحيح و کامل مادر باشد که اين حالت خود در نهايت مي تواند سبب بروز زردي و ديگر مشکلات شود.
آيا زردي در خانه درمان مي شود؟
اگر عده زردي باشد نباشد و نوزاد چند روزه سالم باشد. والدين مي توانند درمان را در خانه زير دستگاه فوتوتراپي انجام دهند. تأکيد مي کنم دستگاه فوتوتراپي، نه هر لامپي. دستگاه فوتوتراپي لامپ مخصوص و ويژگي هاي مخصوصي دارد که بايد آن را از مکان هاي معتبر و مطمئن تهيه کرد. اين دستگاه ها بايد استاندارد بوده و لامپ هاي آن به موقع تعويض شود. توجه به فاصله ي لامپ ها از بدن نوزاد و اينکه لامپ محافظ داشته باشد ضروري است تا در صورتي که شکسته شد. پوست نوزاد دچار سوختگي يا ديگر عوارض نشود. در اين شرايط به توصيه ي پزشک آزمايش خون نوزاد در فواصل مختلف تکرار مي شود، اگر حال نوزاد مناسب نباشد يا عدد زردي بالا باشد بهتر است درمان در بيمارستان انجام پذيرد.
زردي را چگونه مي توان تشخيص داد؟
زردي تنها يک علامت دارد و آن زردشدن سفيدي چشم، بدن و مخاط ها است که بايد نسبت به آن کمي حساس بود. اگر تنها سر و صورت مبتلا به زردي باشد و سينه، شکم و اندام ها زرد نباشد يعني عدد زردي بالا نيست، اما هرچه زردي پايين تر بيايد حاکي از آن است که ميزان زردي در حال افزايش است و هر چه به پاها برسد يعني عدد زردي بالاتر و نگران کننده تر است.
زردي به 2 نوع تقسيم مي شود: زردي مستقيم و غير مستقيم. آن چه اغلب درنوزادان اتفاق مي افتد زردي غير مستقيم است که مي تواند به بافت مغزي خسارت بزند. زردي مستقيم چندان مشکل ساز نيست مگر اين که نوزاد مبتلا به عفونت يا ناراحتي کبد باشد. البته هميشه زردي تنها علامت نيست. اگر در کنار زردي علايم ديگري مانند بي حالي يا شير خوب نخوردن يا بالا و پايين بودن درجه حرارت بدن وجود داشت، احتمال خطر بالاتر است و مراجعه به پزشک با سرعت بيشتري صورت بگيرد.
آيا زردي مشکل حادي است؟
زردي به مقدار کم براي نوزادان نه تنها مضر نيست بلکه مفيد هم هست. بنابراين نبايد در اين مورد نگراني وجود داشته باشد مگر اين که زردي خيلي زود در نوزاد شروع بشود يا مقدار آن بالا برود. ممکن است در نوزادي، زردي به ماه دوم يا سوم بکشد و دوره ي بهبودي طولاني تر شود که اگر آزمايشي انجام شده و نشان دهد که نوزاد مشکل خاصي ندارد دليلي بر وجود ناراحتي نيست.
در اکثر نوزاداني که دچار زردي مي شوند حتي آن دسته که زردي آن ها از مرحله ي فيزيولوژيک مي گذرد و اعداد زردي در آن ها بالاست، بيماري نگران کننده نيست، اما حتماً بايد با پزشک مشورت شود.
در صورتي که زردي درمان نشود چه عوارضي خواهد داشت؟
اگر شدت زردي باشد بالا باشد و عدد آن به سرعت افزايش يابد و والدين، نوزاد را سريع به پزشک متخصص نشان ندهند ممکن است زردي سبب بروز مشکلات مغزي در نوزاد شود. در اين صورت زردي مي تواند در بعضي مناطق مغز نفوذ کرده و انواع مشکلات مغزي، فلج مغزي يا ديگر مشکلات را پيش آورد زردي در عين حال که مشکل شايعي است و براي تعداد زيادي از نوزادان رخ مي دهد، اگر به موقع د رمان شود مشکلي ايجاد نمي کند. اما اگر به موقع درمان نشود، مشکل ساز خواهد بود.
در چه شرايطي به تعويض خون نوزاد نياز است؟
مقدار زردي و شدتي که در آن نياز به تعويض خون پيدا مي شود با توجه به سن بچه و نارس يا رسيده بودن او مختلف است. اگر اين عدد زردي از حد خاصي بالا رفت يا سرعت افزايش زردي خيلي سريع بود يا زمينه ي بيماري در نوزاد وجود داشت نياز به تعويض خون پيش مي آيد.
اگر بچه سالم باشد و اعداد بالاي زردي را مي تواند تحمل کند، مشکلي براي او به وجود نمي آيد، اما اگر نوزاد دچار عفونت شده، نارس باشد، تعادل اسيد وباز خون او به هم خورده باشد يا اکسيژن خون در او ناکافي باشد و ... نياز به تعويض خون پيش مي آيد. به هر حال در شرايطي که نوزاد بيمار است بايد سريع تر با زردي او برخورد کند.
منبع: 7 روز زندگي، شماره 106.
