نویسنده:مرتضی حاج بابایی
1- حافظه بخشی از مغز است که وظایف خاص خودش را انجام می دهد. بنابراین سعی کنید وظایفی را به آن محول کنید که قدرت انجام آن را دارد و چیزی را از آن طلب کنید که قادر به انجام دادنش باشد.
2- این صحیح است که بدون حافظه، یادگیری معنی ندارد اما یادگیری را به معنی «حفظ کردن» گرفتن هم کاملاً اشتباه است. مطالبی را که حفظ می کنید سازماندهی و دسته بندی کنید. زیرا حافظه ای که مطالب طبقه بندی شده و سازمان داده شده را دریافت می کند به مراتب بهتر از حافظه ای که مطالب مبهم و درهم را دریافت می کند عمل می نماید. 3- برای حفظ کردن هر چه بهتر، سعی کنید به هنگام حفظ مطالب از تمرکز بالایی برخوردار باشید. زیرا عامل اصلی فراموشی های ما نداشتن تمرکز به هنگام حفظ کردن و یا بازیابی کردن اطلاعات از حافظه است.
4- به خاطر داشته باشید که حافظه شما از دو بخش اصلی تشکیل شده است. 1- حافظه کوتاه مدت که معمولاً برای چند لحظه تا حداکثر چند دقیقه کوتاه عمل می کند. 2-حافظه بلند مدت که از چند دقیقه تا پایان عمر مطالب را در خود نگه می دارد.
5- مطالبی که به حافظه بلند مدت سپرده می شود بر اساس یافته های متعدد تا پایان عمر در ذهنمان باقی می ماند مگر آنکه در اثر آسیب های مغزی دچار آسیب دیدگی شود.
6- آنچه را که شما فراموشی می نامید، فراموشی به مفهوم از بین رفتن آموخته هایتان نیست. بلکه ناتوانی شما در به یادآوری آنچه که به خاطر سپرده اید است. برای مقابله با این پدیده باید از راهکارهای ویژه یادآوری استفاده کرد.
7- برای آنکه مطالب از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل شوند (یعنی مسیر طبیعی و آزاد خود را طی کنند) باید از روشهای خاص این انتقال مثل تکنیک توسعه معنایی، تکنیک قطعه قطعه کردن، تکنیک همسانی، تکنیک مغایرت، تکنیک زنجیره سازی و... استفاده کنید.
8- این اصل را به خاطر بسپارید که هر مطلبی که فهمیده شود حتماً حفظ هم می شود اما هر مطلبی که حفظ شود الزاماً فهمیده نمی شود. به عبارت دیگر هر مفهومی محفوظ هم هست اما هر محفوظی مفهوم نیست، گواه این موضوع یادگیری طوطی وار است. کمی به آن بیاندیشید.
9- سعی کنید هر چه را می خواهید حفظ کنید اول بفهمید تا به این ترتیب عملکرد حافظه شما در حد شگفت آوری افزایش یابد.
10- مطالبی را که حفظ می کنید سازماندهی و دسته بندی کنید. زیرا حافظه ای که مطالب طبقه بندی شده و سازمان داده شده را دریافت می کند به مراتب بهتر از حافظه ای که مطالب مبهم و درهم را دریافت می کند عمل می نماید.
11- مطالبی را که به زحمت به خاطر می سپارید به راحتی از دست ندهید. برای این منظور در فواصل مختلف آنچه را به خاطر سپرده اید مرور کنید تا مطالب بصورت صریح و روشن و در دسترس قرار گیرد.
12- هرگز حجم انبوهی از مطالب را یکجا به خاطر نسپارید. برای حفظ کردن مطالب زیاد بهتر آن است که در فواصل زمانی مختلف بخشهای گوناگون مطلب را حفظ کنیم. این کار دقت حافظه را افزایش خواهد داد.
13- مطالبی که در فواصل زمانی مختلف به حافظه سپرده می شوند را به یکدیگر متصل کنید و بین آنها پیوند معنایی ایجاد کنید تا هم یکپارچگی و انسجام حافظه حفظ شود، هم انسجام مطلب به خاطر سپرده شده و هم سهولت در بازیابی اطلاعات از حافظه ممکن و میسر گردد.
14- حافظه شما در ساده ترین شکل می تواند به مرکز بایگانی یک اداره تشبیه شود همانگونه که در اداره برای پیدا کردن پرونده تان نیاز به شماره پرونده دارید، برای بازیابی اطلاعات از حافظه هم نیاز به سر نخ خاصی دارید. به نظر شما این مسئله غیر طبیعی است؟
15- به هنگام حفظ کردن مطالب در حافظه از سرنخ های ویژه خودتان استفاده کنید. سرنخها علائم، نشانه ها، کلمات یا حروفی هستند که سریعاً شما را به یاد مطالبی که به خاطر سپرده اید می اندازد. آیا طرح مشخصی برای این کار دارید؟
16- آنچه را که حفظ می کنید به قسمتهای کوچکتری مثل پاراگراف، جمله و یا حتی واژه تقسیم کنید تا جریان حفظ کردن آسانتر شود.
17- آنچه را که حفظ می کنید با صدای بلند تکرار کنید. این کار چند فایده دارد اول آنکه آنچه را می بینید در حافظه دیداری شما ثبت می شود، دوم آنکه آنچه را با صدای بلند تکرارمی کنید مجبورید به حافظه حرکتی تان هم بسپارید زیرا برای تولید صوت به آن نیاز دارید. سوم آنکه آنچه بیان می کنید را خودتان هم می شنوید بنابراین در حافظه شنیداری شما هم ثبت می شود. چهارم اینکه، آنچه را می شنوید با آنچه را می بینید مقایسه می کنید و ... خلاصه کلام اینکه این شیوه حفظ کردن متکی بر حافظه چند حسی است که بهترین نیتجه را به بار می آورد.
18- هر مطلبی را که حفظ می کنید چند بار از خودتان بپرسید و خودتان به پرسشهایتان جواب دهید و جوابهایتان را با مفاهیم اصلی موجود در متن مقایسه کنید و ارزشیابی کنید. این کار یعنی از خود پرسیدن و به خود پس دادن بهترین نوع خود ارزیابی حافظه ای است.
19- موقع حفظ کردن مطالب، از قدرت تخیل و تجسم ذهنی تان حداکثر استفاده را ببرید. این عمل باعث افزایش عملکرد حافظه می شود.
20- سعی کنید موقع حفظ کردن خودتان را در موقعیت بازیابی اطلاعات قرار دهید. مثلاً تصور کنید آنچه را که تا کنون در حال حفظ کردنش هستید مورد سؤال توسط دبیر مربوطه قرار گرفته و شما در حال پاسخ دادن به آن هستید. این عمل هم راندمان حافظه ای شما را به شکل شگفت آوری افزایش می دهد.
2- این صحیح است که بدون حافظه، یادگیری معنی ندارد اما یادگیری را به معنی «حفظ کردن» گرفتن هم کاملاً اشتباه است. مطالبی را که حفظ می کنید سازماندهی و دسته بندی کنید. زیرا حافظه ای که مطالب طبقه بندی شده و سازمان داده شده را دریافت می کند به مراتب بهتر از حافظه ای که مطالب مبهم و درهم را دریافت می کند عمل می نماید. 3- برای حفظ کردن هر چه بهتر، سعی کنید به هنگام حفظ مطالب از تمرکز بالایی برخوردار باشید. زیرا عامل اصلی فراموشی های ما نداشتن تمرکز به هنگام حفظ کردن و یا بازیابی کردن اطلاعات از حافظه است.
4- به خاطر داشته باشید که حافظه شما از دو بخش اصلی تشکیل شده است. 1- حافظه کوتاه مدت که معمولاً برای چند لحظه تا حداکثر چند دقیقه کوتاه عمل می کند. 2-حافظه بلند مدت که از چند دقیقه تا پایان عمر مطالب را در خود نگه می دارد.
5- مطالبی که به حافظه بلند مدت سپرده می شود بر اساس یافته های متعدد تا پایان عمر در ذهنمان باقی می ماند مگر آنکه در اثر آسیب های مغزی دچار آسیب دیدگی شود.
6- آنچه را که شما فراموشی می نامید، فراموشی به مفهوم از بین رفتن آموخته هایتان نیست. بلکه ناتوانی شما در به یادآوری آنچه که به خاطر سپرده اید است. برای مقابله با این پدیده باید از راهکارهای ویژه یادآوری استفاده کرد.
7- برای آنکه مطالب از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل شوند (یعنی مسیر طبیعی و آزاد خود را طی کنند) باید از روشهای خاص این انتقال مثل تکنیک توسعه معنایی، تکنیک قطعه قطعه کردن، تکنیک همسانی، تکنیک مغایرت، تکنیک زنجیره سازی و... استفاده کنید.
8- این اصل را به خاطر بسپارید که هر مطلبی که فهمیده شود حتماً حفظ هم می شود اما هر مطلبی که حفظ شود الزاماً فهمیده نمی شود. به عبارت دیگر هر مفهومی محفوظ هم هست اما هر محفوظی مفهوم نیست، گواه این موضوع یادگیری طوطی وار است. کمی به آن بیاندیشید.
9- سعی کنید هر چه را می خواهید حفظ کنید اول بفهمید تا به این ترتیب عملکرد حافظه شما در حد شگفت آوری افزایش یابد.
10- مطالبی را که حفظ می کنید سازماندهی و دسته بندی کنید. زیرا حافظه ای که مطالب طبقه بندی شده و سازمان داده شده را دریافت می کند به مراتب بهتر از حافظه ای که مطالب مبهم و درهم را دریافت می کند عمل می نماید.
11- مطالبی را که به زحمت به خاطر می سپارید به راحتی از دست ندهید. برای این منظور در فواصل مختلف آنچه را به خاطر سپرده اید مرور کنید تا مطالب بصورت صریح و روشن و در دسترس قرار گیرد.
12- هرگز حجم انبوهی از مطالب را یکجا به خاطر نسپارید. برای حفظ کردن مطالب زیاد بهتر آن است که در فواصل زمانی مختلف بخشهای گوناگون مطلب را حفظ کنیم. این کار دقت حافظه را افزایش خواهد داد.
13- مطالبی که در فواصل زمانی مختلف به حافظه سپرده می شوند را به یکدیگر متصل کنید و بین آنها پیوند معنایی ایجاد کنید تا هم یکپارچگی و انسجام حافظه حفظ شود، هم انسجام مطلب به خاطر سپرده شده و هم سهولت در بازیابی اطلاعات از حافظه ممکن و میسر گردد.
14- حافظه شما در ساده ترین شکل می تواند به مرکز بایگانی یک اداره تشبیه شود همانگونه که در اداره برای پیدا کردن پرونده تان نیاز به شماره پرونده دارید، برای بازیابی اطلاعات از حافظه هم نیاز به سر نخ خاصی دارید. به نظر شما این مسئله غیر طبیعی است؟
15- به هنگام حفظ کردن مطالب در حافظه از سرنخ های ویژه خودتان استفاده کنید. سرنخها علائم، نشانه ها، کلمات یا حروفی هستند که سریعاً شما را به یاد مطالبی که به خاطر سپرده اید می اندازد. آیا طرح مشخصی برای این کار دارید؟
16- آنچه را که حفظ می کنید به قسمتهای کوچکتری مثل پاراگراف، جمله و یا حتی واژه تقسیم کنید تا جریان حفظ کردن آسانتر شود.
17- آنچه را که حفظ می کنید با صدای بلند تکرار کنید. این کار چند فایده دارد اول آنکه آنچه را می بینید در حافظه دیداری شما ثبت می شود، دوم آنکه آنچه را با صدای بلند تکرارمی کنید مجبورید به حافظه حرکتی تان هم بسپارید زیرا برای تولید صوت به آن نیاز دارید. سوم آنکه آنچه بیان می کنید را خودتان هم می شنوید بنابراین در حافظه شنیداری شما هم ثبت می شود. چهارم اینکه، آنچه را می شنوید با آنچه را می بینید مقایسه می کنید و ... خلاصه کلام اینکه این شیوه حفظ کردن متکی بر حافظه چند حسی است که بهترین نیتجه را به بار می آورد.
18- هر مطلبی را که حفظ می کنید چند بار از خودتان بپرسید و خودتان به پرسشهایتان جواب دهید و جوابهایتان را با مفاهیم اصلی موجود در متن مقایسه کنید و ارزشیابی کنید. این کار یعنی از خود پرسیدن و به خود پس دادن بهترین نوع خود ارزیابی حافظه ای است.
19- موقع حفظ کردن مطالب، از قدرت تخیل و تجسم ذهنی تان حداکثر استفاده را ببرید. این عمل باعث افزایش عملکرد حافظه می شود.
20- سعی کنید موقع حفظ کردن خودتان را در موقعیت بازیابی اطلاعات قرار دهید. مثلاً تصور کنید آنچه را که تا کنون در حال حفظ کردنش هستید مورد سؤال توسط دبیر مربوطه قرار گرفته و شما در حال پاسخ دادن به آن هستید. این عمل هم راندمان حافظه ای شما را به شکل شگفت آوری افزایش می دهد.
منبع: حاجی بابایی، مرتضی، اصول و نکات کلیدی مطالعه و یادگیری، تهران، نشر ما و شما، چاپ هشتم، زمستان 1389
/ج
