بنی اسرائیل؛ از یوشع تا سلیمان علیهما السلام

پیامبران و مهدویت-قسمت ششم

1. عصر داوران و ورود به سرزمین مقدس

پس از موسی علیه السّلام یوشع بن نون به عنوان وصی وی رهبری بنی اسرائیل را به دست می گیرد و آنان را با استفاده از همان عصای موسی علیه السّلام از رود اردن عبور داده و به سرزمین کنعان وارد می کند. به اعتقاد تاریخ نگاران(1) این واقعه در قرن 13 پیش از میلاد مسیح رخ داده که تا دو قرن بعد دوره ای را به نام "عصر داوران" در تاریخ بنی اسرائیل رقم زده است. داوران 15 نفر از پیامبران بنی اسرائیل بودند که یکی پس از دیگری رهبری قوم را برعهده گرفته و تلاش کردند تا ضمن بازگرداندن وحدت و انسجام از دست رفته ایشان، بنی اسرائیل را نسبت به مسئولیت بزرگی که برعهده گرفته بودند آگاه کرده و عهد قدیم را به آنان یادآوری کنند. عظمت شخصیت و تلاش های یوشع نبی علیه السّلام سبب شده تا معمولاً او را در جرگه داوران به شمار نیاورده و جایگاهی ویژه برایش در نظر گیرند. لذا با احتساب این پیامبر بزرگ الهی بایستی تعداد داوران را 16 نفر دانست که از یوشع شروع شده و به سموئیل نبی ختم می شود. در طول 14 سال رهبری یوشع بن نون سرزمین های بسیاری به دست او فتح شد و قوم بنی اسرائیل رفته رفته انسجام و عزت خود را بازیافت. وی دو بار در زمان وفات، همچون پیامبران پیشین خود بزرگان بنی اسرائیل را گرد آورد و عهد آنها را با خداوند متعال و لزوم اطاعت و بندگی وی را به آنان گوشزد نمود. چنین می نماید که پیامبران این قوم همه از عهدشکنی و هدایت ناپذیری آنان باخبر بوده و تا هنگام وفات نگران این موضوع بوده اند. پس از وفات یوشع علیه السّلام دوباره بر اثر تخلفات و گناهان اتحاد قوم از بین رفت و عزت آنان رو به اضمحلال نهاد تا سموئیل نبی علیه السّلام رهبری قوم را در دست گرفت. اقدامات وی که مردی پرهیزکار، قدرتمند، سخت کوش و سخنور بود سبب شد تا دوباره میان بنی اسرائیل اتحاد برقرار شود و از خواب غفلت بیدار شوند. صندوق عهد در زمان او و به دست طالوت دوباره به میان این قوم بازگردانده شد که خود عامل مهمی در ایجاد وحدت و یکدلی میان آنان بود.

2. عصر پادشاهان!

در زمان سموئیل نبی واقعه ای رخ داد که تأثیر بسزایی در تاریخ بنی اسرائیل داشت. در زمان این پیامبر بزرگ، به نقل قرآن کریم(2)، بنی اسرائیل به دنبال بهانه گیری های پیشین و همچنین نداشتن روحیه جهادی از وی می خواهند که برای آنان پادشاهی تعیین کند تا همراه او به جهاد در راه خدا بپردازند. سموئیل آنان را نسبت به عواقب این درخواست و نگرانی وی از فرار آنان از صحنه جهاد بیم می دهد، اما این برخورد ناصحانه در آنان تأثیری نمی کند و به اصرار خود ادامه می دهند. سموئیل نیز به دستور خداوند متعال طالوت را که در تورات از او به شائول پسر قیس و از قبیله بنی بنیامین نام برده شده است، به پادشاهی آنان می گمارد. این انتخاب از همان ابتدا با مخالفت بنی اسرائیل مواجه می شود تا سرانجام با بازگشت تابوت عهد به میان قوم و به دست او به عنوان نشانه ملک که از جانب خداوند پیش از آن اعلام شده بود، زمینه برای فرمانروایی وی تا حدودی فراهم می شود. اما این نکته نیز درد ولایت ناپذیری و ترس آنان را از جنگ و جهاد در راه خدا درمان نمی کند و تنها تعداد قلیلی در جنگ با جالوت به یاری وی می شتابند. در این جنگ جالوت به دست داوود جوان کشته می شود و خداوند او را به رهبری بنی اسرائیل، برگزیده و پیامبری و پادشاهی را در او یکجا جمع می کند. این همان مقطع تشدید ملک در میان بنی اسرائیل است.
از این مقطع است که بنی اسرائیل رفته رفته-و البته عالمانه و عامدانه-راه و رسم پیامبری را برانداخته و تلاش می کند تا آن را در تاریخ گم کند. از همین رو است که ترجیح می دهند در متون تاریخی و فیلمهای سینمایی برخاسته از آن، داوود و فرزندش سلیمان علیها السّلام را که آخرین پیامبران دارای حکومت در بنی اسرائیل بودند، به جای پیامبر، پادشاه بخوانند. به هر حال داوود پیامبر به مدت چهل سال از 1057 تا 1017 پیش از میلاد با اقتدار و عدالت بر بنی اسرائیل فرمانروایی می کند. در متون تاریخی یهود که رد آن در اسرائیلیات دین اسلام نیز قابل تعقیب است، تهمت های ناجوانمردانه ای به این پیامبر بزرگ الهی زده شده که حتی قلم از بیان آن شرم دارد. این موضوع می تواند نشانه عمق کینه و دشمنی این قوم پس از انحراف و تبدیل شدن به حزب شیطان نسبت به پیامبران راستین خداوند باشد که یکی پس از دیگری برای بازگرداندن آنان به دین خداوند و صراط مستقیم مبعوث شدند.

پی نوشت ها :

1- سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، یهودیت، ص 99.
2- سوره بقره، آیات 252-246:أَ لَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِیٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِکاً نُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ أَلاَّ تُقَاتِلُوا قَالُوا وَ مَا لَنَا أَلاَّ نُقَاتِلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِیَارِنَا وَ أَبْنَائِنَا فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلاَّ قَلِیلاً مِنْهُمْ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ‌ (246) وَ قَالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَکُمْ طَالُوتَ مَلِکاً قَالُوا أَنَّى یَکُونُ لَهُ الْمُلْکُ عَلَیْنَا وَ نَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْکِ مِنْهُ وَ لَمْ یُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَیْکُمْ وَ زَادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشَاءُ وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ‌ (247) وَ قَالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ آیَةَ مُلْکِهِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ التَّابُوتُ فِیهِ سَکِینَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ بَقِیَّةٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسَى وَ آلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلاَئِکَةُ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ‌ (248) فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِیکُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیْسَ مِنِّی وَ مَنْ لَمْ یَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّی إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِیَدِهِ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلاَّ قَلِیلاً مِنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ قَالُوا لاَ طَاقَةَ لَنَا الْیَوْمَ بِجَالُوتَ وَ جُنُودِهِ قَالَ الَّذِینَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاَقُو اللَّهِ کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثِیرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِینَ‌ (249) وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَ جُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ‌ (250) فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَ آتَاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا یَشَاءُ وَ لَوْ لاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ لکِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِینَ (251) تِلْکَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ‌ (252)
آیا از [حال] سران بنى اسرائیل پس از موسى خبر نیافتى آن گاه که به پیامبرى از خود گفتند: « پادشاهى براى ما بگمار تا در راه خدا پیکار کنیم»، [آن پیامبر] گفت: « اگر جنگیدن بر شما مقرر گردد، چه بسا پیکار نکنید. » گفتند: « چرا در راه خدا نجنگیم با آنکه ما از دیارمان و از [ نزد ] فرزندانمان بیرون رانده شده‏ایم. » پس هنگامى که جنگ بر آنان مقرر شد، جز شمارى اندک از آنان، [همگى] پشت کردند، و خداوند به [حالِ] ستمکاران داناست.(246) و پیامبرشان به آنان گفت: « در حقیقت، خداوند، طالوت را بر شما به پادشاهى گماشته است. » گفتند: « چگونه او را بر ما پادشاهى باشد با آنکه ما به پادشاهى از وى سزاوارتریم و به او از حیث مال، گشایشى داده نشده است؟» پیامبرشان گفت: « در حقیقت، خدا او را بر شما برترى داده، و او را در دانش و [نیروى] بدن بر شما برترى بخشیده است، و خداوند پادشاهى خود را به هر کس که بخواهد مى‏دهد، و خدا گشایشگر داناست. » (247) و پیامبرشان بدیشان گفت: « در حقیقت، نشانه پادشاهى او این است که آن صندوقِ [عهد] که در آن آرامش خاطرى از جانب پروردگارتان، و بازمانده‏اى از آنچه خاندان موسى و خاندان هارون [در آن] بر جاى نهاده‏اند در حالى که فرشتگان آن را حمل مى‏کنند- به سوى شما خواهد آمد. مسلماً اگر مؤمن باشید، براى شما در این [رویداد] نشانه‏اى است. »(248) و چون طالوت با لشکریان [ خود ] بیرون شد، گفت: « خداوند شما را به وسیله رودخانه‏اى خواهد آزمود. پس هر کس از آن بنوشد از [پیروان] من نیست، و هر کس از آن نخورد، قطعاً او از [پیروان] من است، مگر کسى که با دستش کفى برگیرد. پس [همگى] جز اندکى از آنها، از آن نوشیدند. و هنگامى که [طالوت] با کسانى که همراه وى ایمان آورده بودند، از آن [نهر] گذشتند، گفتند: « امروز ما را یاراى [ مقابله با ] جالوت و سپاهیانش نیست. » کسانى که به دیدار خداوند یقین داشتند، گفتند: « بسا گروهى اندک که بر گروهى بسیار، به اذن خدا پیروز شدند، و خداوند با شکیبایان است. »(249) و هنگامى که با جالوت و سپاهیانش روبرو شدند، گفتند: « پروردگارا، بر [دلهاى] ما شکیبایى فرو ریز، و گامهاى ما را استوار دار، و ما را بر گروه کافران پیروز فرماى. »(250) پس آنان را به اذن خدا شکست دادند، و داوود، جالوت را کشت، و خداوند به او پادشاهى و حکمت ارزانى داشت، و از آنچه مى‏خواست به او آموخت. و اگر خداوند برخى از مردم را به وسیله برخى دیگر دفع نمى‏کرد، قطعاً زمین تباه مى‏گردید. ولى خداوند نسبت به جهانیان تفضّل دارد.(251) این [ها] آیات خداست که ما آن را بحق بر تو مى‏خوانیم، و به راستى تو از جمله پیامبرانى. (252)

منبع مقاله :
همایون، محمد هادی؛(1390)، تاریخ تمدن و ملک مهدوی، تهران: نشر دانشگاه امام صادق (ع)و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، چاپ اول1390