زندگي علمي رابرت ماندل

 Robert Mundell ( متولّد 1932 )

ماندل در سال 1999 به خاطر " فعّاليت در زمينه ديناميزم پولي و محدوده بهينه نقدينگي "، جايزه نوبل اقتصاد را دريافت کرد.
در کينگ استون اُنتاريو (1)، کانادا متولّد شد. از دانشگاه بريتيش کلمبياي شهر ونکوور فارغ التحصيل شد سپس در سال 1956 در رشته علوم اقتصادي از انستيتوي فني ماساچوست دکتري و در رشته اقتصاد سياسي از دانشگاه شيکاگو، فوق دکتري دريافت کرد.
در سال 1974 به دانشکده اقتصاد دانشگاه کلمبيا پيوست هم چنين در مدرسه علوم اقتصادي لندن به عنوان يکي از فعّال ترين و برجسته ترين مجريان آن مدرسه فعّاليت داشت. ماندل در دانشگاه استانفورد و مرکز مطالعات بين المللي هاپکينز تدريس نمود سپس در سال1961 به مرکز واحد پول بين المللي پيوست. از سال 1966 تا 1971 وي استاد اقتصاد دانشگاه شيکاگو و سردبير مجله اقتصاد سياسي بود.
ماندل نخستين اقتصادداني است که به بررسي تأثير نرخ هاي شناور ارز ( يعني حالتي که در آن تعيين نرخ ارز به وسيله ي نيروهاي بازار انجام مي گيرد و نه توسط دولت از طريق کالا يا ارز ديگر ) پرداخت. ماندل مباحث بازرگاني خارجي و انتقالات سرمايه را وارد مدل هاي بسته اقتصاد نمود تا نشان دهد که وسعت تحرک سرمايه بين المللي بر سياست هاي تثبيت تأثير گذاشته است. وي چنين نتيجه گيري مي کند نرخ ارز يک کشور توسط خواست افراد به تملک ارز رايج آن کشور در بورس سرمايه تعيين مي گردد. در عوض، اين امر با ادراک آنها از درونمايه هاي اقتصادي ملي، تورّم و سياست هاي پولي تعيين مي شود.
در سال هاي دهه 1960، کشور کانادا ارز خود را به صورت شناور درآورد. اين اتفاق ماندل را بر آن داشت تا به بررسي و مطالعه نتايج نرخ هاي ارزش شناور بپردازد؛ پديده اي که از سال 1930 مکتب استکهلم موفق شد کشور سوئد را وادار به ترک نظام پولي طلا نمايد، هرگز و در ابعاد وسيع مشاهده نشده بود. در سال 1961، نظريه اي را مطرح کرد که يک ارز واحد، در يک منطقه اقتصادي يا حوزه اي ارز رايج بهينه قابل بقا خواهد بود به شرط آنکه در اين حوزه ها تحرک، انتقال بازرگاني و فعّاليت آزاد صورت گيرد.
در سال 1962 ماندل به همراه مارکوس فليمينگ (2) به نگارش مدل نرخ هاي ارزي ماندل- فليمينگ اقدام کرد و در آن يادآور شد که حفظ استقلال داخلي، ثبات قيمت و انتقالات سرمايه اي آزاد در کنار يکديگر هرگز امکان پذير نبوده و تنها دو مورد از اهداف بالا در کنار هم قابل دستيابي خواهد بود. مدل فوق الذکر در عمل، تعميمي از مدل (IS/ LM ) (3) مي باشد که در مورد نرخ هاي ارزي به کار گرفته مي شود. بر طبق تجزيه و تحليل هاي ماندل:
- قوانين مربوط به نظام برتن وودز بيشتر پيرو ضوابط بانک مرکزي فدرال ايالات متحده آمريکا بود تا قوانين مربوط به طلا؛
- سياست مالي از ديد تقاضا، در کنترل و نگهداري بانک هاي مرکزي، در يک نظام نرخ هاي ارزي شناور مؤثر نخواهد بود؛
- محيط هاي داراي ارز واحد، بر سطوح مشابهي از ثبات قيمت تکيه مي کنند، در حالي که تنها يک سياست مالي واحد مي تواند براي همه آنها کفايت نمايد.
تجزيه و تحليل هاي وي را بدين نتيجه رساند که نوعي عدم توافق ميان اروپا و ايالات متحده آمريکا درباره تورّم و تا اندازه اي در موضوع تأمين مالي جنگ ويتنام وجود داشته و نيز اينکه نظام برتن وودز به دليل کاهش شديد قيمت طلا و شکست هاي پولي ناشي از آن فروپاشيد. اين موضوع يکي از نقاط مشترک و هماهنگي هاي فکري ميان رابرت ماندل و ميلتون فريدمن (4) بود که به خلق واحد پولي يورو انجاميد. وي هم چنين پيش بيني کرد، دست کشيدن از نظام برتن وودز تا زماني که نرخ هاي ماليات بر درآمد تصاعدي به کار گرفته مي شوند، باعث تورّم رکودي خواهد شد.
از ديگر سنّت شکني هاي ماندل دفاع سرسختانه ي وي در دهه 1970 از نظريه پول کمياب ( يعني ايجاد موانعي براي جلوگيري از رشد ذخاير پولي ) به منظور کاهش تورّم و تقليل هاي مالياتي بود که باعث ايجاد انگيزه ها و در نهايت منجر به رشد واقعي اقتصاد جامعه شد. (5)
در سال 1974 ماندل به حمايت از کاهش ماليات مؤثر و يکنواخت سازي نرخ هاي ماليات بر درآمد، اقدام کرد. اگرچه عده اي محافظه کار هميشه از وي حمايت مي کردند، امّا در هر حال او با سرسخت ترين انتقادها مواجه بود. ماندل نياز به يک ارز ثابت بر مبناي طلا را مردود اعلام کرد اگرچه گاهي اوقات آن را سياستي مفيد در محيط هاي داراي تورّم حاد مي دانست. وي به خاطر اظهارنظر مبني بر اينکه در نظام نرخ هاي ارز شناور توسعه ي ذخاير پولي تنها از طريق تعادل سازي مؤثر پرداخت ها امکان پذير است، داراي شهرت فراواني مي باشد. (6)
در سال 2002 وي به عنوان يکي از شرکاي نظام کانادا برگزيده شد. در ميان فعّاليت هاي ماندل مي توان به کمک وي به آغاز حرکتي اشاره کرد که علم اقتصاد از ديد عرضه ناميده شده است هم چنين مي توان تحقيقات تاريخي بر روي عملکردي به نام نظام واحد پولي طلا در دوران هاي مختلف، پيش بيني تورّم دهه 1970، تأليف مقالات مؤثر بر پيشرفت ايجاد واحد پول يورو و تحقيقات نظري بر روي حوزه هاي ارز رايج بهينه را نام برد. (7)
ماندل مشاور سازمان ها و نهادهاي بين الملل بسياري بوده است که از ميان آنها مي توان به سازمان ملل متحد، صندوق بين المللي پول و بانک جهاني، تعدادي از دولت هاي آمريکا لاتين و اروپا، دولت کانادا، هيأت فدرال بانک مرکزي و سازمان خزانه داري ايالات متحده آمريکا اشاره نمود. در سال 1970 وي مشاور کميته پولي کميسيون اقتصاد اروپا و در سال هاي 1973-1972 يکي از 9 مشاور کميته جمع آوري گزارشات مربوط به ادغام واحد پولي اروپا بوده است. در طول سال هاي 1978- 1964 ماندل از اعضاء گروه مطالعه بر روي اصلاح سيستم پولي جهاني به نام بلاژيو- پرينستون و در فاصله سال هاي 1987- 1971 مدير کنفرانس هاي سانتا کلمبيا درباره موضوع اصلاحات پولي بين المللي بود. وي آثار بسياري در زمينه جوامع اقتصادي در حال تغيير تأليف کرده است و در سال 1997 مجله اقتصادي زاگرب را منتشر نمود.
در ماه ژوئن سال 2005 ماندل مفتخر به دريافت جايزه جهاني علوم اقتصادي از مؤسسه اقتصاد جهاني کيل آلمان گرديد و در سپتامبر سال 2005 عنوان کاواليه را کسب نمود.
براي استفاده بيشتر از افکار و انديشه هاي ماندل مي توان به برخي از کتاب ها و مقالات نامبرده به شرح زير مراجعه نمود:

A.Books:

1. Man and Economics, 1968.
2. International Economics, 1968.
3. Monetary Theory: interest, inflation and growth in the world economy, 1971.
4. The International Monetary System: Conf;ict and Reform, 1965.

b. Articles:

1. 'International Trade and Factor Mobility", 1957, AER.
2. 'The Monetary Dynamics of International Adjustment Under Fixed and Flexible Exchange Rates", 1960, QJE.
3. "A Theory of Optimum Currency Areas", 1961, AER.
4. "Growth, Stability and Inflationary Finance", 1965, JPE.
5. "Latin American Debt and the Transfer Problem" 1989, in Brock et aL, editors, Latin
American Debt and Adjustment.

پي‌نوشت‌ها:

1. کينگ استون Kingstone شهري در ايالت اُنتاريوي کانادا، در شرق درياچه اُنتاريو.
2. Marcus Fleming ( who died in 1976 )
3. IS/LM: IS: Investment/ Saving LM: Liquidity prefernce / Money supply equilibrium
4. Milton Friedman ( 1912-2006 )
5. Ibid
6. Ibid
7. Ibid

منبع مقاله :
قنادان، محمود؛ (1391)، جوايز نوبل اقتصاد، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول