بخش پرسش و پاسخ سایت راسخون

ربا مانعی بر سر راه تلاش اقتصادی سازنده

پرسش :

«ربا» چه نقشی در تضعیف و کاهش تلاش و کوشش های سالم اقتصادی در جامعه دارد؟

پاسخ :

پاسخ اجمالی:
امام صادق(ع) درباره این اثر «ربا» که یکی از علل تحریم آن است می فرماید: «اگر رباخوارى حلال بود، مردم کارهاى مفید تجارى و هر آنچه را که به آن احتیاج داشتند ترک مى کردند؛ به همین جهت خداوند ربا را حرام کرد تا مردم به سوى کارهاى حلال و تلاش هاى اقتصادى مفید بروند و وام فقط به صورت قرض الحسنه باقى بماند».

پاسخ تفصیلی:
«ربا» سبب مى شود که مردم از تجارت ها و معامله هاى مفید و سودمند، اما پرزحمت و حلال، روى گردان شده، جذب این معامله فاسد، پردرآمد، کم زحمت و حرام بشوند.
در این زمینه روایات متعددى وارد شده است، مانند این حدیث: «عَنْ هِشامِ بنِ الْحَکَمِ اَنَّهُ سَأَلَ اَباعَبْدِالله(علیه السلام) عَنْ عِلَّةِ تَحْریمِ الرِّبا فَقالَ: انَّهُ لَوْ کانَ الرِّبا حَلالا لَتَرَکَ النّاسُ التِّجاراتِ وَ ما یَحْتاجُونَ اِلَیْهِ فَحَرَّمَ اللهُ الرِّبا لِتَنْفِرَ النّاسُ مِنَ الْحَرامِ اِلَى الْحَلالِ وَ اِلَى التِّجاراتِ مِنَ الْبَیْعِ وَ الشِّراءِ فَیَبْقى ذلِکَ بَیْنَهُمْ فِى الْقَرْضِ»(1)؛ (هشام بن حکم ـ که یکى از اصحاب معروف امام صادق(علیه السلام) است ـ از آن حضرت پرسید: چرا ربا حرام شده است؟ حضرت فرمودند: اگر رباخوارى حلال بود مردم کارهاى مفید تجارى و هر آنچه را که به آن احتیاج داشتند(2) ترک مى کردند؛ به همین جهت خداوند ربا را حرام کرد تا مردم به سوى کارهاى حلال و تلاش هاى اقتصادى مفید بروند و وام فقط به صورت قرض الحسنه باقى بماند).
به عبارت دیگر رباخواران همیشه سربار جامعه انسانى و افراد مفت خورى هستند که پیوسته خون دیگران را مى مکند، مانند حیوانى که خود تولید خون نمى کند و از بدن حیوانات دیگر خون مى مکد.
این کار رباخوار مشمول روایت مشهور حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) است که فرمودند: «مَلْعُونٌ مَنْ اَلْقى کَلَّهُ عَلى النّاسِ»؛ (کسى که بار خود را بر دوش جامعه بیفکند و سربار مردم باشد مورد لعن و نفرین است).(3)
بانک هاى ربوى دنیاى امروز نیز، تبدیل به کانون درآمد کاذب شده و روز به روز سرمایه دارتر و در مقابل، مردم فقیرتر و مستضعف تر مى شوند.(4)

پی نوشت:
(1). من لا یحضره الفقیه‏، ابن بابویه، محمد بن على‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین‏، قم،‏ 1413 قمری‏، چاپ دوم‏، ج ‏3، ص 567، باب (معرفة الکبائر التی أوعد الله عز و جل علیها النار).
(2). جمله «ما یحتاجون الیه» عام است و شامل انواع و اقسام منابع درآمد حلال مثل زراعت، صنعت ها، احداث کارخانجات و... مى شود.
(3). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ‏1407 قمری، چاپ چهارم، ج ‏5، ص 72، باب (الاستعانة بالدنیا على الآخرة).

منبع: ربا و بانکدارى اسلامى‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: علیان نژادى، ‏ابوالقاسم، مدرسه امام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم‏، 1380 شمسی، چاپ اول‏، ص 34.

پرسش های مرتبط: