ناتوانی در پرداخت کفارات متعدد ماه رمضان

پرسش :

کسی که مثلاً به مدت ده سال عمداً روزۀ ماه رمضان را نگرفته و صدها کفارۀ عمد ماه مبارک بر او واجب شده و از پرداخت تمام کفارات عاجز است، ولی می تواند کفارۀ مثلاً ده روز را به طور کامل بپردازد، نه بیشتر، حالا سوال  این است که به جای تمام کفاره های ده سال، مقداری صدقه دهد یا کفارۀ ده روز را بدهد و برای بقیه، مقداری صدقه دهد یا آنکه مبلغ را بر کل ایام تقسیم نماید، با مراعات آنکه به هر فقیر کمتر از یک مد داده نشود؟(1)

پاسخ :
هرجا فقیری پیدا کرد، او را به عنوان یک فقیر سیر کند تا همین طور بشود شصت فقیر برای هر روز از روزهایی که خورده است و همچنین می تواند به هر فقیر یک مد طعام که تقریباً 750 گرم گندم یا جو یا نان و مانند آن است به فقیر بدهد و اگر پول آن را بدهد، باید او را وکیل کند که ازطرف صاحب پول، طعام بخرد و برای خود بردارد (حضرت امام).

چنانچه می تواند در آینده تدریجاً کفارات را بپردازد، مثلاً در طی چند سال آن ها را ادا نماید، لازم است این کار را انجام دهد و دراین صورت، عجز صادق نبوده و نوبت به صدقه دادن به قدر امکان نمی رسد و در فرض عجز کلی که در آینده هم به تدریج نمی تواند کفارات را بپردازد، نوبت به صدقه دادن به قدر امکان می رسد و لازم است مقدار مالی را که تمکن از آن دارد و می خواهد آن را به عنوان صدقه بدهد، بر روزهایی که افطار عمدی کرده توزیع نماید؛ با رعایت اینکه به هر فقیر کمتر از یک مدّ داده نشود و چنانچه مال به نحو توزیع برای تمام ایام وافی نباشد، برای مقداری که وافی نیست، استغفار کند (آیت الله سیستانی).

باید به هر تعداد فقیر که قادر است، غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر بر دادن غذا به فقیر نیست، فقط کافی است که استغفار کند؛ یعنی با دل و زبان بگوید: «استغفر الله» (=از خداوند بخشایش می طلبم.) و اگر بعدها تمکن پیدا کرد که روزه بگیرد یا به فقرا غذا دهد، انجام کفاره لازم نیست؛ گرچه احتیاط مستحب آن است که انجام داده شود (مقام معظم رهبری).
 
پی‌نوشت:
1- استفتائات امام، ج 2، ص486، سوال 5؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه الاستفتائات، سوال 811 و 812 و 814؛ راهنمای فتاوا، ص 32، مسأله 124؛ استفتای خصوصی کتبی از آیت الله سیستانی.

​​​​​​​​​​​​​​منبع: احکام روزه، اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی، انتشارات قدس رضوی، 1393.