توصیف پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از زبان امام علی (علیه السلام)

پرسش :

امام علی (علیه السلام) در خطبه 178 «نهج البلاغه» پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را با چه اوصافی می ستاید؟

پاسخ :
امام علی (علیه السلام) در خطبه 178 «نهج البلاغه» بعد از شهادت به یگانگى پروردگار به شهادت بر نبوّت پیامبر (صلى الله علیه و آله) مى پردازد و آن حضرت را با شش ویژگى از اوصاف مهمش مى ستاید:

(گواهى مى دهم که محمّد (صلى الله علیه و آل) بنده و فرستاده برگزیده او از میان خلایق است که براى تشریح حقایق آئین الهى انتخاب گشته و به ویژگی های خاصّ اخلاقى گرامى داشته شده، و او را براى رساندن رسالات کریمانه الهى برگزیده و نشانه هاى هدایت به وسیله او آشکار گردیده و تاریکى هاى جهل و ضلالت به وجود او روشنى یافته است)؛ «وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ الْمُجْتَبَى مِنْ خَلَائِقِهِ، وَ الْمُعْتَامُ(1) لِشَرْحِ حَقَائِقِهِ، وَ الْمُخْتَصُّ بِعَقَائِلِ(2) کَرَامَاتِهِ وَ الْمُصْطَفَى لِکَرَائِمِ رِسَالَاتِهِ، وَ الْمُوَضَّحَةُ بِهِ أَشْرَاطُ الْهُدَى، وَ الْمَجْلُوُّ بِهِ غِرْبِیبُ الْعَمَى(3)».

در اوّلین ویژگى، سخن از صفات برجسته آن حضرت به میان آمده که سبب انتخاب او به رسالت بوده است.

در دوّمین وصف، از مأموریتِ آن حضرت براى شرح حقایق دین و اعتقادات صحیح سخن مى گوید.

در سوّمین صفت از مکارم اخلاق آن حضرت پرده بر مى دارد.

در چهارمین وصف از مأموریت هاى مهمّ او براى بیان احکام سخن به میان مى آورد.

در پنجمین وصف از هدایت هاى آن حضرت از طریق گفتار و رفتار و امضاى عملى او سخن مى گوید.

در ششمین وصف از تلاشى که آن حضرت براى مبارزه با جهل ـ که از آن به نابینایى تعبیر شده ـ سخن به میان آورده است.

تمام این اوصاف، اشاره به این است که اگر من به نبوّت او گواهى مى دهم و به پیشوایى اش تن داده ام، بى علت نیست؛ نه یک دلیل که چندین دلیل دارد.

پی‌نوشت‌ها:
(1). «معتام» از ماده «عَیْم» (بر وزن غَیْب) در اصل به معناى شدت علاقه به شیر گرفته شده و «معتام» در اینجا به معناى کسى است که «علاقه شدید» به انجام دادن مأموریت الهى به او داده شده است.
(2). «عقائل» جمع «عقیله» به معناى برگزیده هر چیزى است و لذا به گوهرهاى گران بها «عقیلة البحر» گفته مى شود.
(3). «غربیب» به معناى چیز سیاه پر رنگ است و در اینجا به معناى تاریکى جهل به کار رفته است.

منبع: پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)‏، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازى (دام ظله)، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلا، دارالکتب الاسلامیه‏، تهران‏، 1386.