جواز خروج معتکف از مسجد برای نیازهای ضروری

پرسش :

آیا معتکف می تواند برای «نیازهای ضروری» از محل اعتکاف خارج شود؟

پاسخ :
گرچه خروج از مسجد برای معتکف روا نیست؛ ولی برای شرکت در نماز جمعه و یا انجام کارهای ضروری می‏توان از مسجد خارج شد. چنانکه حل مشکلات نظام اسلامی و رفع نیاز نیازمندان در جامعه اسلامی چنان مهمّ است که برای حلّ گره و مشکل یک مسلمان به معتکف اجازه داده شده همچنان که در حال اعتکاف است، از مسجد بیرون آید، مشکل نظام و مردم را حل کند و دوباره به جای خود برگردد که آن هم ادامه همین عبادت به حساب می ‏آید نه بیگانه و جدای از آن؛ چون ارزش اعتکاف به عبادت بودن آن است؛ همان‏ طور که وقوف در منا و مشعر و عرفه، عبادت است.

میمون بن مهران می گوید: «من در پیشگاه امام حسن مجتبی(علیه ‏السلام) مشرّف بودم، در حالی که ایشان معتکف بودند. مردی به محضرشان شرفیاب شد و عرض کرد: مقروض هستم، کسی که از من طلب دارد، مطالبه کرده و چون قدرت پرداخت ندارم، می خواهد مرا به زندان بیفکند. امام حسن(علیه ‏السلام) فرمود: پولی ندارم که دِین شما را ادا کنم. آن شخص به امام(علیه ‏السلام) عرض کرد: شما اگر بیایید با طلبکار صحبت کنید، ممکن است به پاس حرمت شما مرا به زندان نبرد».

ابن مهران در ادامه می گوید: «دیدم حضرت آماده شد که کفش بپوشد و از مسجد خارج شود. عرض کردم: آیا فراموش کرده ‏اید که در حال اعتکاف هستید و معتکف نباید در حال اعتکاف از مسجد خارج شود؟ امام حسن(علیه ‏السلام) فرمود: فراموش نکرده ‏ام؛ ولی پدرم از جدّم رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرد که اگر کسی گره ‏ای از کار مسلمین یا شخص مؤمنی بگشاید و حاجت او را برآورده سازد، مانند آن است که نُه هزار سال خداوند را عبادت کرده، روزها را به روزه و شبها را به شب زنده‏ داری سپری کرده باشد».(1)

همچنین در روایتی دیگر از امام صادق(علیه ‏السلام) آمده است که تلاش برای رفع حاجت برادر مسلمان، پاداش یک حج و یک عمره و دو ماه اعتکاف در مسجدالحرام را دارد.(2)

پی‌‌‌نوشت‌ها:
(1). من لا یحضره الفقیه‏، ابن بابویه، محمد بن على‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین‏، قم،‏ 1413 قمری‏، چاپ: دوم‏، ج ‏2، ص 189، باب (الاعتکاف).
(2). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ‏1407 قمری، چاپ: چهارم، ج ‏2، ص 198، باب (السعی فی حاجة المؤمن).

منبع: حکمت عبادات، جوادی آملی، عبدالله، محقق: شفیعی، حسین، مرکز نشر اسراء، قم، 1388 شمسی، چاپ: پانزدهم، ص 187.