خوردنى‌ها و نوشیدنى‌هاى حرام
پرسش :
چرا قرآن خوردن برخى گوشت‌ها و نوشیدن خون را حرام کرده است؟
پاسخ :
قرآن کریم خطاب به مؤمنان مى‌فرماید:
«یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنوا کُلوا مِن طَیِّباتِ ما رَزَقناکُم واشکُروا لِلّٰهِ ان کُنتُم ایّاهُ تَعبُدون انَّما حَرَّمَ عَلَیکُمُ المَیتَةَ و الدَّمَ و لَحمَ الخِنزِیرِ و ما اهِلَّ بِهِ لِغَیرِ اللّٰهِ فَمَنِ اضطُرَّ غَیرَ باغٍ و لا عادٍ فَلَا اثمَ عَلَیهِ انَّ اللّٰهَ غَفورٌ رَحیم؛1
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از نعمت‌هاى پاکیزه‌اى که به شما روزى داده‌ایم، بخورید و شکر خدا را به جاى آورید اگر تنها او را پرستش مى‌کنید. خداوند تنها (گوشت) مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را هنگام ذبح نام غیر خدا بر آن گفته شود، حرام کرده است ولى آن کس مجبور شود [در موقع ضرورت براى حفظ جان خود از آن بخورد] در صورتى که ستم گر و متجاوز نباشد، گناهى بر او نیست زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است.»
بى‌تردید غذاهایى که در آیه یاد شده حرام شده است، همچون دیگر محرمات الهى فلسفه خاصى دارد و با توجه کامل به وضع جسم و جان انسان با تمام ویژگى‌هایش تشریع شده است. در روایات اسلامى زیان‌هاى هر یک به‌طور مشروح آمده و پیشرفت‌هاى علمى بشر پرده از روى آن برداشته است.
در روایتى که از امام صادق علیه السلام درباره گوشت مردار نقل شده، امام پس از ذکر مقدمه‌اى درباره اینکه تمام این احکام به سبب مصالح بشر است، مى‌فرماید: هیچ کس از مردار نمى‌خورد، مگر این که بدنش ضعیف و رنجور مى‌شود، نیروى او را مى‌کاهد و نسل را قطع مى‌کند و آن که به این کار ادامه دهد با سکته و مرگ ناگهانى از دنیا مى‌رود!
این مفاسد ممکن است به علت آن باشد که دستگاه گوارش نمى‌تواند از مردار خون سالم و زنده بسازد، بعلاوه مردار کانونى از انواع میکروب‌ها است. اسلام علاوه بر این که خوردن گوشت مردار را تحریم کرد، آن را نجس هم دانسته تا مسلمانان به‌طور کامل از آن دورى کنند.
دومین چیزى که در آیه تحریم شده خون است. خون خوارى هم زیان جسمى دارد و هم سوء اخلاقى؛ چرا که خون از یک سو ماده کاملاً آماده‌اى براى پرورش انواع میکروب‌ها است. تمام میکروب‌هاى که وارد بدن انسان مى‌شوند به خون حمله مى‌کنند و آن را مرکز فعالیت خویش قرار مى‌دهند، به همین دلیل گلبول‌هاى سفید که پاسداران و سربازان کشور تن انسانند همواره در منطقه خون پاسدارى مى‌کنند تا میکروب‌ها به این سنگر حساس که با تمام مناطق بدن ارتباط نزدیک دارد راه را پیدا نکنند. به ویژه هنگامى که خون از جریان مى‌افتد و به اصطلاح مى‌میرد، گلبول‌هاى سفید از بین مى‌روند و به همین دلیل میکروب‌ها که میدان را خالى از حریف مى‌بینند به سرعت زاد و ولد کرده گسترش مى‌یابند، بنابراین اگر گفته شود خون هنگامى که از جریان مى‌افتد آلوده‌ترین اجزاى بدن انسان و حیوان است، گزاف گفته نشده است.
از سوى دیگر امروز در علم غذاشناسى ثابت شده که غذاها از طریق تأثیر در غده‌ها و ایجاد هورمون‌ها در روحیات و اخلاق انسان اثر مى‌گذارند، از قدیم نیز تأثیر خون خوارى در قساوت و سنگ دلى به تجربه رسیده و حتى ضرب المثل شده است و لذا در حدیثى مى‌خوانیم: آنان که خون مى‌خورند آنچنان سنگ دل مى‌شوند که حتى ممکن است دست به قتل پدر و مادر و فرزند خود بزنند!
سومین چیزى که در آیه تحریم شده خوردن گوشت خوک است. خوک حتى نزد اروپائیان که بیشتر گوشت آن را مى‌خورند سمبل بى غیرتى است و حیوانى کثیف است. خوک در امور جنسى فوق العاده بى تفاوت و لا ابالى است و علاوه بر تأثیر غذا در روحیات که از نظر علم ثابت است، تأثیر این غذا در خصوص لاابالى‌گرى در مسائل جنسى مشهود است.
در شریعت حضرت موسى علیه السلام حرمت گوشت خوک نیز اعلام شده است و در اناجیل گناه کاران به خوک تشبیه شده‌اند و در ضمن داستان‌ها مظهر شیطان خوک معرفى شده است.
جاى تعجب است که بعضى با چشم خود مى‌بینند از یک سو خوراک خوک نوعاً از کثافات و گاهى از فضولات خودش است و از سوى دیگر براى همه روشن شده که گوشت این حیوان پلید داراى دو نوع انگل خطرناک بنام کرم تریشین و یک نوع کرم کدو است و باز هم در استفاده از گوشت آن اصرار مى‌ورزند. تنها کرم تریشین کافى است که در یک ماه 15 هزار تخم ریزى کند و در انسان سبب پیدایش امراض گوناگونى مانند کم خونى، سرگیجه، تب‌هاى مخصوص اسهال، دردهاى رماتیسمى، کشش اعصاب، خارش داخل بدن، تراکم پیه‌ها، کوفتگى و خستگى، سختى عمل جویدن و بلعیدن غذا و تنفس و غیره گردد. در یک کیلو گوشت خوک ممکن است 400 میلیون نوزاد کرم تریشین باشد و شاید همین امور سبب شد که چند سال قبل در قسمتى از کشور روسیه خوردن گوشت خوک ممنوع اعلام شد. آرى آیینى که دستوراتش به مرور زمان جلوه تازه‌اى پیدا مى‌کند آیین خدا، آیین اسلام است.
بعضى مى‌گویند با وسائل امروز مى‌توان تمام انگل‌ها را کشت و گوشت خوک را از آن‌ها پاک نمود، ولى به فرض که با وسائل بهداشتى با پختن گوشت خوک در حرارت زیاد انگل‌هاى مزبور بکلى از میان برود باز زیان گوشت خوک قابل انکار نیست، زیرا طبق اصل مسلمى که اشاره شد گوشت هر حیوانى حاوى صفات آن حیوان است و از طریق غده‌ها و تراوش آن‌ها (هورمون‌ها) در اخلاق کسانى که از آن تغذیه مى‌کنند اثر مى‌گذارد و به این ترتیب خوردن گوشت خوک مى‌تواند صفت بى بند و بارى جنسى و بى اعتنایى به مسائل ناموسى را که از خصائص بارز نر این حیوان است به خورنده آن منتقل کند. شاید یکى از علل بى بند و بارى شدید جنسى که در کشورهاى غربى حکومت مى‌کند همان تغذیه از گوشت این حیوان آلوده باشد.
چهارمین چیزى که تحریم شده، گوشت‌هایى است که نام غیر خدا هنگام ذبح بر آن برده شود. از جمله گوشت‌هایى که در این آیه از خوردن آن‌ها نهى شده گوشت حیواناتى است که مثل زمان جاهلیت به نام غیر خدا (بت‌ها) ذبح شود.
آیا بردن نام خدا یا غیر خدا، هنگام ذبح، از نظر بهداشتى در گوشت حیوان اثر مى‌گذارد؟! در پاسخ باید گفت نباید فراموش کرد که لازم نیست نام خدا و غیر خدا در ماهیت گوشت از نظر بهداشتى اثر بگذارد، زیرا محرمات در اسلام روى جهات مختلفى است، گاهى تحریم چیزى به علت بهداشت و حفظ جسم است و گاهى به علت تهذیب روح و زمانى به علت حفظ نظام اجتماعى و تحریم گوشت‌هایى که به نام بت‌ها ذبح مى‌شود، در حقیقت جنبه معنوى و اخلاقى و تربیتى دارد، آن‌ها انسان را از خدا دور مى‌کند و اثر روانى و تربیتى نامطلوبى دارد، چرا که از سنت‌هاى شرک و بت‌پرستى است و تجدید کننده خاطره آن‌ها مى‌باشد.2
پی‌نوشت‌ها:
(1). بقره/ 172 و 173
(2). تفسیر نور، محسن قرائتى، ج 1، ص 341-342؛ تفسیر نمونه، ج 1، ص 584-588
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
قرآن کریم خطاب به مؤمنان مى‌فرماید:
«یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنوا کُلوا مِن طَیِّباتِ ما رَزَقناکُم واشکُروا لِلّٰهِ ان کُنتُم ایّاهُ تَعبُدون انَّما حَرَّمَ عَلَیکُمُ المَیتَةَ و الدَّمَ و لَحمَ الخِنزِیرِ و ما اهِلَّ بِهِ لِغَیرِ اللّٰهِ فَمَنِ اضطُرَّ غَیرَ باغٍ و لا عادٍ فَلَا اثمَ عَلَیهِ انَّ اللّٰهَ غَفورٌ رَحیم؛1
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از نعمت‌هاى پاکیزه‌اى که به شما روزى داده‌ایم، بخورید و شکر خدا را به جاى آورید اگر تنها او را پرستش مى‌کنید. خداوند تنها (گوشت) مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را هنگام ذبح نام غیر خدا بر آن گفته شود، حرام کرده است ولى آن کس مجبور شود [در موقع ضرورت براى حفظ جان خود از آن بخورد] در صورتى که ستم گر و متجاوز نباشد، گناهى بر او نیست زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است.»
بى‌تردید غذاهایى که در آیه یاد شده حرام شده است، همچون دیگر محرمات الهى فلسفه خاصى دارد و با توجه کامل به وضع جسم و جان انسان با تمام ویژگى‌هایش تشریع شده است. در روایات اسلامى زیان‌هاى هر یک به‌طور مشروح آمده و پیشرفت‌هاى علمى بشر پرده از روى آن برداشته است.
در روایتى که از امام صادق علیه السلام درباره گوشت مردار نقل شده، امام پس از ذکر مقدمه‌اى درباره اینکه تمام این احکام به سبب مصالح بشر است، مى‌فرماید: هیچ کس از مردار نمى‌خورد، مگر این که بدنش ضعیف و رنجور مى‌شود، نیروى او را مى‌کاهد و نسل را قطع مى‌کند و آن که به این کار ادامه دهد با سکته و مرگ ناگهانى از دنیا مى‌رود!
این مفاسد ممکن است به علت آن باشد که دستگاه گوارش نمى‌تواند از مردار خون سالم و زنده بسازد، بعلاوه مردار کانونى از انواع میکروب‌ها است. اسلام علاوه بر این که خوردن گوشت مردار را تحریم کرد، آن را نجس هم دانسته تا مسلمانان به‌طور کامل از آن دورى کنند.
دومین چیزى که در آیه تحریم شده خون است. خون خوارى هم زیان جسمى دارد و هم سوء اخلاقى؛ چرا که خون از یک سو ماده کاملاً آماده‌اى براى پرورش انواع میکروب‌ها است. تمام میکروب‌هاى که وارد بدن انسان مى‌شوند به خون حمله مى‌کنند و آن را مرکز فعالیت خویش قرار مى‌دهند، به همین دلیل گلبول‌هاى سفید که پاسداران و سربازان کشور تن انسانند همواره در منطقه خون پاسدارى مى‌کنند تا میکروب‌ها به این سنگر حساس که با تمام مناطق بدن ارتباط نزدیک دارد راه را پیدا نکنند. به ویژه هنگامى که خون از جریان مى‌افتد و به اصطلاح مى‌میرد، گلبول‌هاى سفید از بین مى‌روند و به همین دلیل میکروب‌ها که میدان را خالى از حریف مى‌بینند به سرعت زاد و ولد کرده گسترش مى‌یابند، بنابراین اگر گفته شود خون هنگامى که از جریان مى‌افتد آلوده‌ترین اجزاى بدن انسان و حیوان است، گزاف گفته نشده است.
از سوى دیگر امروز در علم غذاشناسى ثابت شده که غذاها از طریق تأثیر در غده‌ها و ایجاد هورمون‌ها در روحیات و اخلاق انسان اثر مى‌گذارند، از قدیم نیز تأثیر خون خوارى در قساوت و سنگ دلى به تجربه رسیده و حتى ضرب المثل شده است و لذا در حدیثى مى‌خوانیم: آنان که خون مى‌خورند آنچنان سنگ دل مى‌شوند که حتى ممکن است دست به قتل پدر و مادر و فرزند خود بزنند!
سومین چیزى که در آیه تحریم شده خوردن گوشت خوک است. خوک حتى نزد اروپائیان که بیشتر گوشت آن را مى‌خورند سمبل بى غیرتى است و حیوانى کثیف است. خوک در امور جنسى فوق العاده بى تفاوت و لا ابالى است و علاوه بر تأثیر غذا در روحیات که از نظر علم ثابت است، تأثیر این غذا در خصوص لاابالى‌گرى در مسائل جنسى مشهود است.
در شریعت حضرت موسى علیه السلام حرمت گوشت خوک نیز اعلام شده است و در اناجیل گناه کاران به خوک تشبیه شده‌اند و در ضمن داستان‌ها مظهر شیطان خوک معرفى شده است.
جاى تعجب است که بعضى با چشم خود مى‌بینند از یک سو خوراک خوک نوعاً از کثافات و گاهى از فضولات خودش است و از سوى دیگر براى همه روشن شده که گوشت این حیوان پلید داراى دو نوع انگل خطرناک بنام کرم تریشین و یک نوع کرم کدو است و باز هم در استفاده از گوشت آن اصرار مى‌ورزند. تنها کرم تریشین کافى است که در یک ماه 15 هزار تخم ریزى کند و در انسان سبب پیدایش امراض گوناگونى مانند کم خونى، سرگیجه، تب‌هاى مخصوص اسهال، دردهاى رماتیسمى، کشش اعصاب، خارش داخل بدن، تراکم پیه‌ها، کوفتگى و خستگى، سختى عمل جویدن و بلعیدن غذا و تنفس و غیره گردد. در یک کیلو گوشت خوک ممکن است 400 میلیون نوزاد کرم تریشین باشد و شاید همین امور سبب شد که چند سال قبل در قسمتى از کشور روسیه خوردن گوشت خوک ممنوع اعلام شد. آرى آیینى که دستوراتش به مرور زمان جلوه تازه‌اى پیدا مى‌کند آیین خدا، آیین اسلام است.
بعضى مى‌گویند با وسائل امروز مى‌توان تمام انگل‌ها را کشت و گوشت خوک را از آن‌ها پاک نمود، ولى به فرض که با وسائل بهداشتى با پختن گوشت خوک در حرارت زیاد انگل‌هاى مزبور بکلى از میان برود باز زیان گوشت خوک قابل انکار نیست، زیرا طبق اصل مسلمى که اشاره شد گوشت هر حیوانى حاوى صفات آن حیوان است و از طریق غده‌ها و تراوش آن‌ها (هورمون‌ها) در اخلاق کسانى که از آن تغذیه مى‌کنند اثر مى‌گذارد و به این ترتیب خوردن گوشت خوک مى‌تواند صفت بى بند و بارى جنسى و بى اعتنایى به مسائل ناموسى را که از خصائص بارز نر این حیوان است به خورنده آن منتقل کند. شاید یکى از علل بى بند و بارى شدید جنسى که در کشورهاى غربى حکومت مى‌کند همان تغذیه از گوشت این حیوان آلوده باشد.
چهارمین چیزى که تحریم شده، گوشت‌هایى است که نام غیر خدا هنگام ذبح بر آن برده شود. از جمله گوشت‌هایى که در این آیه از خوردن آن‌ها نهى شده گوشت حیواناتى است که مثل زمان جاهلیت به نام غیر خدا (بت‌ها) ذبح شود.
آیا بردن نام خدا یا غیر خدا، هنگام ذبح، از نظر بهداشتى در گوشت حیوان اثر مى‌گذارد؟! در پاسخ باید گفت نباید فراموش کرد که لازم نیست نام خدا و غیر خدا در ماهیت گوشت از نظر بهداشتى اثر بگذارد، زیرا محرمات در اسلام روى جهات مختلفى است، گاهى تحریم چیزى به علت بهداشت و حفظ جسم است و گاهى به علت تهذیب روح و زمانى به علت حفظ نظام اجتماعى و تحریم گوشت‌هایى که به نام بت‌ها ذبح مى‌شود، در حقیقت جنبه معنوى و اخلاقى و تربیتى دارد، آن‌ها انسان را از خدا دور مى‌کند و اثر روانى و تربیتى نامطلوبى دارد، چرا که از سنت‌هاى شرک و بت‌پرستى است و تجدید کننده خاطره آن‌ها مى‌باشد.2
پی‌نوشت‌ها:
(1). بقره/ 172 و 173
(2). تفسیر نور، محسن قرائتى، ج 1، ص 341-342؛ تفسیر نمونه، ج 1، ص 584-588
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
