تفاوت های بین حج جاهلی و حج اسلامی
پرسش :
آیا در قرآن کریم آیاتی هست که تفاوت های بین حج جاهلی و حج اسلامی را بیان کند؟
پاسخ :
آیین و حج حضرت ابراهیم علیه السلام اساس آیین اسلام در حج است، اما بعد از درگذشت او، کم کم در آیین حنیف او تحریف به وجود آمد، تا اینکه با بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله، دین مبین اسلام آیین ابراهیمی را در حج احیا کرد، اما تحریفاتی که در آیین ابراهیمی ایجاد شد و از آن تعبیر به حج جاهلی می‌شود عبارت است از:
1. ترک وقوف در عرفات از سوی قریش که قرآن کریم با نزول آیه شریفه «ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفاضَ النَّاسُ ...»(1) به آنان دستور بازگشت به سنت ابراهیمی را صادر کرد و فرمود: باید در عرفه وقوف کنند.
2. حرام دانستن گوشت قربانی حج که خداوند با نزول آیه شریفه «... وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ عَلی ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعامِ فَکُلُوا مِنْها ...»(2) جایز بودن خوردن گوشت قربانی حج را اعلام کرده است.
3. در روزگار جاهلی استفاده از دام‌های قربانی را قبل از ذبح ممنوع می‌دانستند که آیه شریفه «لَکُمْ فِیها مَنافِعُ إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی ثُمَّ مَحِلُّها إِلَی الْبَیْتِ الْعَتِیقِ»(3) آن را نیز باطل دانسته است.
4. هم چنین طواف کردن مردان و زنان مشرک به دور خانه خدا بدون هیچ لباس و پوششی از دیگر برنامه‌های حج جاهلی بود که برخی از مفسران، آیه شریفه «وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَیْها آباءَنا ...»(4) را به این عمل مردم جاهلی تطبیق کرده‌اند.
این موارد علاوه بر آن است که در حج جاهلی میقات نبوده و محرمات احرام نیز رعایت نمی‌شده است.
5. کف زدن و سوت کشیدن کنار کعبه (انفال، 35) و هنگام طواف نیز از عادات مشرکان بود.(5)
6. یکی دیگر از عادت‌های اعراب جاهلی این بود که برخی از قبایل آنان، وقتی برای حج احرام می‌بستند، اگر می‌خواستند داخل خانه‌ای شوند، به جای این که از در خانه داخل شوند از پشت خانه داخل می‌شوند که در آیه 189 سوره بقره به این مطلب اشاره شده است. (6)
پی‌نوشت‌ها:
1- بقره: 199.
2- حج: 28.
3- حج: 33.
4- اعراف: 28.
5- ر. ک: مجمع البیان، ج 4، ص 831/ کنز الدقائق، مشهدی قمی، ج 5، ص 337.
6- ر. ک: التبیان فی تفسیر القرآن، شیخ طوسی، ج 2، ص 142/ مجمع البیان، ج 2، ص 509.
منبع: پرسمان قرآنی حج، رمضان محمدی، نشر مشعر، تهران، 1388 ه.ش.
آیین و حج حضرت ابراهیم علیه السلام اساس آیین اسلام در حج است، اما بعد از درگذشت او، کم کم در آیین حنیف او تحریف به وجود آمد، تا اینکه با بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله، دین مبین اسلام آیین ابراهیمی را در حج احیا کرد، اما تحریفاتی که در آیین ابراهیمی ایجاد شد و از آن تعبیر به حج جاهلی می‌شود عبارت است از:
1. ترک وقوف در عرفات از سوی قریش که قرآن کریم با نزول آیه شریفه «ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفاضَ النَّاسُ ...»(1) به آنان دستور بازگشت به سنت ابراهیمی را صادر کرد و فرمود: باید در عرفه وقوف کنند.
2. حرام دانستن گوشت قربانی حج که خداوند با نزول آیه شریفه «... وَ یَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَعْلُوماتٍ عَلی ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ الْأَنْعامِ فَکُلُوا مِنْها ...»(2) جایز بودن خوردن گوشت قربانی حج را اعلام کرده است.
3. در روزگار جاهلی استفاده از دام‌های قربانی را قبل از ذبح ممنوع می‌دانستند که آیه شریفه «لَکُمْ فِیها مَنافِعُ إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی ثُمَّ مَحِلُّها إِلَی الْبَیْتِ الْعَتِیقِ»(3) آن را نیز باطل دانسته است.
4. هم چنین طواف کردن مردان و زنان مشرک به دور خانه خدا بدون هیچ لباس و پوششی از دیگر برنامه‌های حج جاهلی بود که برخی از مفسران، آیه شریفه «وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَیْها آباءَنا ...»(4) را به این عمل مردم جاهلی تطبیق کرده‌اند.
این موارد علاوه بر آن است که در حج جاهلی میقات نبوده و محرمات احرام نیز رعایت نمی‌شده است.
5. کف زدن و سوت کشیدن کنار کعبه (انفال، 35) و هنگام طواف نیز از عادات مشرکان بود.(5)
6. یکی دیگر از عادت‌های اعراب جاهلی این بود که برخی از قبایل آنان، وقتی برای حج احرام می‌بستند، اگر می‌خواستند داخل خانه‌ای شوند، به جای این که از در خانه داخل شوند از پشت خانه داخل می‌شوند که در آیه 189 سوره بقره به این مطلب اشاره شده است. (6)
پی‌نوشت‌ها:
1- بقره: 199.
2- حج: 28.
3- حج: 33.
4- اعراف: 28.
5- ر. ک: مجمع البیان، ج 4، ص 831/ کنز الدقائق، مشهدی قمی، ج 5، ص 337.
6- ر. ک: التبیان فی تفسیر القرآن، شیخ طوسی، ج 2، ص 142/ مجمع البیان، ج 2، ص 509.
منبع: پرسمان قرآنی حج، رمضان محمدی، نشر مشعر، تهران، 1388 ه.ش.
