امنیت خانه کعبه از منظر قرآن کریم

پرسش :

چند آیه درباره امنیت خانه کعبه در قرآن کریم آمده است؟ مقصود از امنیت خانه کعبه چیست؟

پاسخ :
خداوند متعال در آیات متعددی از امنیت کعبه سخن گفته است آنجا که می‌فرماید:
1. «وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً» (1)؛
2. «مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» (2)؛
3. «وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً» (3).

در واقع این دعای حضرت ابراهیم است که از خداوند امنیت مکه را خواست و خداوند نیز دعای او را اجابت کرد و آیات پیرامون امنیت مکه، شاهد بر این مدعاست:
4. «أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا جَعَلْنا حَرَماً آمِناً»(4)؛
5. «وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ» (5)؛
6. «... أَ وَ لَمْ نُمَکِّنْ لَهُمْ حَرَماً آمِناً» (6)؛
7. «وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ» (7).

منظور از امنیت خانه کعبه این است که این خانه به جهت احترامی که نزد خدا و مردم دارد، اگر کسی به آن خانه پناهنده شود، جان و مال او در امان خواهد بود و هیچ کس حق تعرض به پناهنده این خانه را ندارد، چنان که حدود الهی در آن جاری نمی‌شود، سلاح جنگی حمل نمی‌شود. (8) 

تقیید واژه «مَثابَةً» به وسیله «النّاسِ» و مقید نشدنِ «امنًا» با آن، گویای این نکته است که همه کس و همه چیزی در خانه خدا در امنیت است (9) و اگر کسی با معرفت و شناخت وارد خانه خدا شود، خداوند او را از عذاب خودش نیز حفظ می‌کند. (10) 

امنیت حرم به دعای حضرت ابراهیم بود که بعد از بنای کعبه از خداوند متعال خواست تا مکه را حرم امن قرار دهد، خداوند دعای او را اجابت کرد و همین امنیت و حرمت حرم بود که طی قرن‌ها مکه را از تجاوز قبائل بیابانگرد حفظ کرد و آن را شهر آمن و به تعبیر قرآن کریم «الْبَلَدِ الْأَمِینِ» و «الْبَلَد الْحَرام» قرار داد. (11) 

در واقع بخش مهمی از امنیت مربوط به زائران کعبه است که آنان نیز از شعائر الهی به شمار آمده و هتک حرمت آنان در ردیف حلال کردن سایر حرمت‌های دینی است. (12) 

از امام صادق علیه السلام نیز در تفسیر آیه شریفه «مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» آمده است که هر انسانی وارد حرم شود و به آن پناه برد، از خشم خدا در امان است و هر حیوان و پرنده‌ای وارد آن شود نباید آن را رم داد یا آزارش رساند تا آنگاه که از حرم خارج شود. (13) 

ابن عباس گوید: مراد از امنیت مکه این است که در شهر مکه نمی‌توان هیچ پرنده‌ای را صید کرد و درختان آن را برید و گیاهان آن را کند. (14)

پی‌نوشت‌ها:
1- بقره: 125.
2- آل عمران: 97.
3- ابراهیم: 97.
4- عنکبوت: 67.
5- قریش: 4.
6- قصص: 57.
7- تین: 3.
8- امنیت تشریعی.
9- میقات حج، شماره 44، سال 82، اسرار و معارف حج، محمد مهدی فیروزمهر، ص 35.
10- روایات زیادی به این معنا اشاره می‌کنند، کافی، ج 4، ص 224.
11- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، ص 40.
12- صهبای حج، ص 259.
13- کافی، ج 4، ص 224.
14- مجمع البیان، طبرسی، ج 1، ص 385.

منبع: پرسمان قرآنی حج، رمضان محمدی،  نشر مشعر، تهران، 1388 ه.ش.