فضیلت و فواید گذاشتن محاسن در روایات اسلامی

یکی از مهمترین فواید گذاشتن محاسن در کلام معصومین، سلامت جسم و بیرون رفتن درد از بدن است.
 

چکیده : آراستگی محاسن، یکی از مهم­ترین مصادیق آراستگی در سبک زندگی اسلامی است. افزون بر این فضائل و فواید متعددی از سوی ائمه معصومین (ع) در خصوص گذاشتن محاسن، در روایات مختلف آمده است که صحت و سلامت  بدن از مهمترین آنها به شمار می ­رود. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 797 /  تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

 

فضائل و فواید متعددی از سوی ائمه (ع) در خصوص گذاشتن محاسن وارد شده که برخی از آنها به طور مستقیم مربوط به گذاشتن ریش است و برخی مربوط به شانه کردن محاسن، که کسانی که ریش نمی گذارند، از این فواید و فضیلت ها محروم هستند. در این جا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
 

روییدن مو در صورت مردان یکی از صفات مردانگی آنان است و داشتن ریش مرتب از جمله جلوه های وقار و ابهت مردان است. امام صادق (ع) در روایت معروف توحید مفضل، هنگام تبیین چگونگی نشو و نمای انسان به این موضوع اشاره فرمودند: وَ کَانَ ذَکَراً طَلَعَ الشَّعْرُ فِی وَجْهِهِ فَکَانَ ذَلِکَ عَلَامَةَ الذَّکَرِ وَ عِزَّ الرَّجُل‏... وَ لَوْ لَمْ یَخْرُجِ الشَّعْرُ فِی وَجْهِهِ فِی وَقْتِهِ أَ لَمْ یَکُنْ سَیَبْقَى فِی هَیْئَةِ الصِّبْیَانِ وَ النِّسَاءِ فَلَا تَرَى لَهُ جَلَالَةً وَ لَا وَقَارا؛[1]
... ( کودک رشد می کند تا به حد بلوغ می رسد) پس اگر مرد است روی او می رویاند که علامت مردان و موجب عزت ایشان است... وای ریش به روی او نمی روئید، همیشه بر هیئت کودکان و زنان می ماند و او را جلالت و وقاری که مردان را می باشد به هم نمی رسید.
 

فایده دیگری که برای گذاشتن محاسن در کلام معصومین (ع) ذکر گردیده، سلامت جسم و بیرون رفتن درد از بدن است. پیغمبر(ص) فرمودند:
تسریح الرّاس و اللّحیه یسُلُّ الدّاءَ من الجسدِ سلّا؛[2] شانه زدن به سر و صورت، درد را از بدن بیرون می کشد.
راوی نقل می کند: روزی امام رضا(ع) جامه پوشید تا نزد مأمون برود. شانه خواست و شانه زد و به من فرمود: از پدرانم تا رسول خدا به من خبر داده اند که مَنْ أَمَرَّ الْمُشْطَ عَلَى رَأْسِهِ وَ لِحْیَتِهِ وَ صَدْرِهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ لَمْ یُقَارِبْهُ دَاءٌ أَبَداً؛[3] هر که بر سر و ریش و سینه خود تا هفت بار شانه بزند، هرگز دردی بدو نزدیک نشود.
 

از دیگر فواید داشتن ریش آن است که با شانه زدن آن، فقر از انسان دور می گردد. پیامبر خدا در این باره فرمودند: تسریح اللّحى عقیب کلِّ وضوءٍ ینفی الفقر؛[4] شانه کردن ریش پس از هر وضوء، فقر را از بین می برد.

از معصومین(ع) نقل گردیده که خداوند متعال، محاسن را وسیله ای برای زینت مردان قرار داده است. در یکی از این روایات، پیامبر خدا (ص) فرمودند: پس از توبه حضرت آدم  (ع) وی از خداوند متعال خواستار افزایش زیبایی و جمال خود شد و خداوند متعال به او محاسن را عنایت فرمود و به وی چنین وحی کرد: هذه اللّحیه زینتک بها أنت و ذکور وُلدِک إلى یوم القیامه؛[5] این ریش است که تو و فرزندان ذکورت را تا روز قیامت با آن زینت کردم.
امام رضا (ع) نیز در پاسخ به علت وجود محاسن در مردان چنین فرمودند: زین الله الرجال باللّحی و جَعلَها فصلا یستدلُّ بها على الرّجال و النّساء؛[6] خدا ریش را زیور مردان نموده و آن را نشانه جدایی مردان و زنان قرار داد.
 

سلامت دندان ها از دیگر فواید شانه زدن بر محاسن است. امام صادق (ع) در این باره فرمودند: تسریح العارضین یشدُّ الأضراسَ؛[7] شانه زدن ریش دو گونه دندان­ها را سخت کند.
 

پیامبر اعظم ، شانه زدن محاسن را عامل افزایش حافظه برشمرده است. امام صادق (ع) نیز فرمودند: مِنْ رَوْضَةِ الْوَاعِظِینَ‏ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُسَرِّحُ‏ تَحْتَ‏ لِحْیَتِهِ‏ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ مِنْ فَوْقِهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَقُولُ إِنَّهُ یَزِیدُ فِی الذِّهْنِ وَ یَقْطَعُ الْبَلْغَمَ؛[8] شیوه رسول خدا این بود که ریش خود را از زیر چهل بار شانه می زد و از بالا هفت بار و می فرمود: این چنین شانه زدن هوش را زیاد می کند و بلغم را می برد.
 

حضرت موسی بن جعفر (ع) در این باره فرمودند: إِذَا سَرَّحْتَ لِحْیَتَکَ وَ رَأْسَکَ فَأَمِرَّ الْمُشْطَ عَلَى صَدْرِکَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ الْوَنَا؛[9] هرگاه ریش و موهای سرت را شانه زدی شانه را بر سینه ات بکش که اندوه و ضعف را از میان می برد.

منبع:
موسوی؛ سید حسن (1394)، مد و مدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
 پی نوشت :
[1] توحید المفضل، ص ۴۹. 
[2] همان.
[3] بحارالأنوار، ج 7۳، ص ۱۱۵
[4] مکارم الأخلاق، الفصل الثالث فی تسریح الرأس واللحیة، ص ۷۲.
[5] بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۱۱۱.
[6] همان، ج ۵۸، ص۳۱۶.
[7] همان.
[8] همان.
[9] من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۲۸.