چکیده: پرخوری یکی از شایعترین اختلالات تغذیهای در کودکان است؛ که منجر بهاضافه وزن و چاقی در کودکان میشود. چاقی عوارض جسمی، روحی و اجتماعی زیادی برای کودکان به دنبال خود خواهد داشت. در ادامه مقاله قبلی با سایر عوامل موثر در چاقی کودکان، آشنا می شویم. با ما همراه باشید.
تعداد کلمات 1025 / زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه
تعداد کلمات 1025 / زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه
مقدمه
شیوع جهانی اضافهوزن و چاقی کودکان در 20 تا 30 سال گذشته، یعنی در تقریباً در یک نسل و در میان همه ملل توسعهیافته صنعتی افزایش بسیاری یافته است.[1] در قسمت اول این مقاله به دو عامل مهم چاقی در کودکان، یعنی کمبود فعالیت بدنی و ورزش و رواج عادات و الگوهای غذایی نادرست کودکان اشاره کردیم. در این مقاله به سایر عوامل میپردازیم.
3. ژنتیک
اختلالات خوردن مانند پراشتهایی روانی در خانوادهها جریان دارد؛ این بدیم معنی است که ممکن است عوامل ژنتیک، بعضی افراد را برای ظهور اختلالات خوردن آماده سازد[2]. عوامل ژنتیکی نقش مستقیم و همچنین غیرمستقیمی بر متابولیسم و وضعیت بدن ازنقطهنظر دریافت و مصرف انرژی دارند.[3]
بعضی از کودکان به صورت ذاتی استعداد چاقی دارند؛ افرادی که جنبه ژنتیک در چاقی آنان مؤثر است، در اقوام نزدیک آنها هم چاقی مشاهده میگردد.[4] بهطور مثال، شیوع چاقی در کودکانی با مادران چاق نشان از افزایش 5/9 درصدی آنان در سنین پیش از مدرسه تا 22 درصد در سنین رشد دارد.[5]
بعضی از کودکان به صورت ذاتی استعداد چاقی دارند؛ افرادی که جنبه ژنتیک در چاقی آنان مؤثر است، در اقوام نزدیک آنها هم چاقی مشاهده میگردد.[4] بهطور مثال، شیوع چاقی در کودکانی با مادران چاق نشان از افزایش 5/9 درصدی آنان در سنین پیش از مدرسه تا 22 درصد در سنین رشد دارد.[5]
4. کاهش سوختوساز بدن (متابولیسم)
رفتارهای فرزند خود را در طول یک شبانهروز مرور کنید؛ صبح از خواب بیدار میشود و با سرویس به مدرسه میرود. ساعتهای طولانی پشت میز در کلاس مینشیند و معمولاً برای زنگ تفریح نیز به حیاط نمیرود. ظهر مجدداً با سرویس از مدرسه برمیگردد، نهار میخورد و بلافاصله چندین ساعت میخوابد. اغلب اوقات درسهایش را نیز در همان رختخواب مطالعه میکند. شام میخورد و گاهی در پایان شب تلویزیون تماشا میکند و یا ساعات زیادی را قبل از خواب، صرف گوشی یا تبلت خود میکند.
بنابراین از چاقی روزافزون کودک خود تعجب نکنید؛ چراکه وقتی میزان دریافت کالری روزانه بدن، بیش از سوختوساز (متابولیسم) آن باشد نتیجهای جز چاقی درپینخواهد داشت.[6]
بنابراین از چاقی روزافزون کودک خود تعجب نکنید؛ چراکه وقتی میزان دریافت کالری روزانه بدن، بیش از سوختوساز (متابولیسم) آن باشد نتیجهای جز چاقی درپینخواهد داشت.[6]
5. بیماریهای مختلف
در بعضی بیماریها نظیر کمکاری تیروئید، و کمبود هورمون رشد، چاقی دیده میشود که با درمان این بیماریها، چاقی هم برطرف میشود.[7] در بعضی از بیماریهای روانی نظیر افسردگی هم ممکن است چاقی دیده شود، از سوی دیگر یکی از مهمترین پیامدهای چاقی در کودکان، افسردگی است[8]؛ بنابراین تصور میشود که یک رابطه متقابل بین چاقی و افسردگی کودکان وجود دارد.
6. عدم احساس سیری
وقتی ذخیره غذایی بدن (در خون یا معده) کاهش مییابد، فرد احساس گرسنگی میکند، بعد از خوردن غذا کمبود غذایی در دستگاه گوارش و خون جبران شده و فرد احساس سیری میکند. کودکانی که چاق هستند دیرتر از معمول به احساس سیری میرسند و حتی در مواردی هیچوقت احساس سیری نمیکنند[9]. لذا در این حالت، شما بهعنوان والدین باید بر اساس حجم و میزان کالری برنامه غذایی کودک خود را تنظیم کنید نه بر اساس احساس سیری وی؛ یعنی منتظر نباشید که احساس سیری کند بعد دست از غذا خوردن بکشد، چرا بسیاری از کودکان، دست کشیدن از سفره را کار دشواری میپندارند[10]؛ بنابراین بعد از خوردن مقدار معینی از غذا که در بشقاب برای او ریختهاید، او را تشویق کنید که از سر سفره یا میز بلند شود.
7. رشد
از ابتدا سلولهای چربی بیشتر و بهاندازه بزرگتر رشد میکنند. تعداد سلولهای چربی در سالهای بعدی تغییر نمیکند ولی اندازه آنها تغییر میکند. لذا اضافهوزن و چاقی در کودکان عمدتاً با افزایش تعداد سلولهای چربی و در بزرگسالان با افزایش حجم این سلولها، رخ میدهد.[11]
بهبیاندیگر چاقی در کودکان ممکن است به علت افزایش رشد تعداد سلولهای چربی در دوران رشد کودکی باشید؛ ولی در چاقی بزرگسالان تنها اندازه سلولهای چربی بزرگتر میشود. چاقی شکمی در پسرها شایعتر است و عوارض قلبی-عروقی بیشتری در آینده دارد. در دخترها چاقی بیشتر در ناحیه ران و باسن است.[12]
بهبیاندیگر چاقی در کودکان ممکن است به علت افزایش رشد تعداد سلولهای چربی در دوران رشد کودکی باشید؛ ولی در چاقی بزرگسالان تنها اندازه سلولهای چربی بزرگتر میشود. چاقی شکمی در پسرها شایعتر است و عوارض قلبی-عروقی بیشتری در آینده دارد. در دخترها چاقی بیشتر در ناحیه ران و باسن است.[12]
پاورقی:
[1]. آرزو تبریزی و مهین ترابی، اضافه وزن و چاقی در کودکان، رشد آموزش تربیت بدنی، دوره یازدهم، شماره 2، زمستان ۱۳۸۹، ص 52.
[2]. حسین آزاد، اختلالات خوردن، بی اشتهایی روانی و پراشتهایی روانی، فصلنامه روان شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 2، 1384، ص 157.
[3]. آرزو تبریزی و مهین ترابی همان، ص 53.
[4]. عباس عطاردی، اختلالات تغذیهای (مشکلات رفتاری تغذیه در کودکان)، نشر قطره، چاپ اول، 1387. ص 63.
[5]. آرزو تبریزی و مهین ترابی همان، ص 53.
[6]. عباس عطاردی، همان، ص 64.
[7]. عباس عطاردی، همان، ص 65.
[8]. میترا رضایی و پروانه فرزین، اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان، مجله پیوند، شماره ۳۴۲ و ۳۴۳، 1387، ص 82.
[9]. عباس عطاردی، همان، ص 63.
[10]. برایان میورت و دیگران، خودمراقبتی در ناخوشیهای جزیی، مترجم نوید شریفی و دیگران، انتشارات پارسای سلامت، چاپ هشتم، 1395.ص 196.
[11]. علیاکبر حق ویسی و دیگران، درباره تغذیه کودکان چه میدانید؟ قم، انتشارات اندیشه ماندگار، 1394، ص 20.
[12]. عباس عطاردی، همان، ص 64.
منابع
آزاد، حسین، اختلالات خوردن، بیاشتهایی روانی و پراشتهایی روانی، فصلنامه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 2، سال 1384.
تبریزی، آرزو و مهین ترابی، اضافهوزن و چاقی در کودکان، نشریه رشد آموزش تربیتبدنی، دوره یازدهم، شماره 2، زمستان 1389
رضایی، میترا و پروانه فرزین، اضافهوزن و چاقی در کودکان و نوجوانان، نشریه پیوند، شماره ۳۴۲ و ۳۴۳، سال 1387.
حق ویسی، علیاکبر و دیگران، درباره تغذیه کودکان چه میدانید؟ قم، انتشارات اندیشه ماندگار، 1394.
عطاردی، عباس، اختلالات تغذیهای (مشکلات رفتاری تغذیه ادر کودکان)، نشر قطره، چاپ اول، 1387.
میورت، برایان و دیگران، خودمراقبتی در ناخوشیهای جزیی، مترجم نوید شریفی و دیگران، انتشارات پارسای سلامت، چاپ هشتم، 1395.
تبریزی، آرزو و مهین ترابی، اضافهوزن و چاقی در کودکان، نشریه رشد آموزش تربیتبدنی، دوره یازدهم، شماره 2، زمستان 1389
رضایی، میترا و پروانه فرزین، اضافهوزن و چاقی در کودکان و نوجوانان، نشریه پیوند، شماره ۳۴۲ و ۳۴۳، سال 1387.
حق ویسی، علیاکبر و دیگران، درباره تغذیه کودکان چه میدانید؟ قم، انتشارات اندیشه ماندگار، 1394.
عطاردی، عباس، اختلالات تغذیهای (مشکلات رفتاری تغذیه ادر کودکان)، نشر قطره، چاپ اول، 1387.
میورت، برایان و دیگران، خودمراقبتی در ناخوشیهای جزیی، مترجم نوید شریفی و دیگران، انتشارات پارسای سلامت، چاپ هشتم، 1395.
نویسنده: حدیثه اسفندیار
بیشتر بخوانید:
علل و اثرات چاقی در دوران کودکی.
درباره چاقی و علل آن بیشتر بدانید.
چاقی کودکان معضل قرن بیست و یک.
آماری از چاقی دوران کودکی که ممکن است شما را شوکه کند.