تأثیر بر مخاطب به وسیله گوش کردن (بخش اول)

تماس چشمی در اغلب موارد، یکی از مؤثرترین مهارت های گوش دادن است.
​

چکیده : گوش کردن از آن جهت مهم است که چگونگی دوستی ها، استمرار آن، پیوستگی ارتباطات خانوادگی و حتی کارآیی شغلی - تا حد زیادی - به آن وابسته است. از نظر کمیت و مقدار زمان نیز انسان ها بخش زیادی از روز را به فرآیند گوش دادن اختصاص می دهند.

تعداد کلمات 1277 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

طی تحقیقی که به عمل آمده است، 70 درصد لحظه های بیداری افراد شاغل، به برقراری ارتباط می گذرد. از این زمان، نوشتن، 9 درصد، مطالعه، 16 درصد صحبت کردن، 30 درصد و گوش کردن، 45 درصد را به خود اختصاص می دهد. بنابراین هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی، فرآیند گوش کردن، از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است.
لازم به ذکر است که گوش کردن (listing) با شنیدن (heaving)، متفاوت است.
شنیدن، کلمه ای است که برای توصیف آن بخش از فرایندهای حسی به کار می رود که از طریق آن تحریک های شنیداری توسط ساختار گوش دریافت شده، به مغز منتقل می شود؛ اما گوش کردن به فعالیت روان شناختی پیچیده تری اشاره دارد که درک و تعبیر و تفسیر اهمیت یک تجربه حسی را شامل می شود و به عبارت دیگر، گوش کردن، درگیری روان شناختی شدید با طرف مقابل است. به همین دلیل است که می توان صحبت های فرد دیگر را شنید؛ بدون آن که واقعاً به او گوش داد. به همین دلیل، در بسیاری از موارد گفته می شود که دوستانم به آن چه می گویم، گوش می دهند؛ ولی فلان شخص، صحبت مرا، فقط می شنود.
در ادبیات و زبان عربی نیز گوش کردن را با واژه استماع و شنیدن را با واژه سمع بیان می کنند.

بنابراین، گوش کردن فرایندی است که باید از مجموعه مهارت های زیر برخوردار باشد:
1. مهارت های توجه.
2. مهارت های پی گیری.
3. مهارت های انعکاسی.
 

حالت درگیر بودن، تحرک جسمانی مناسب، تماس چشمی و...، از مهارت های توجه شمرده می شوند.
حالت درگیر بودن؛ حالت درگیر بودن، برای گوش کردن اهمیت زیادی دارد؛ زیرا زبان بدن یا تن، اغلب با صدایی رساتر از واژه ها صحبت می کند و می تواند تأثیرگذارتر باشد. هر ناحیه بدن را می توان به گونه ای جهت داد که دعوت کننده ارتباط یا تسهیل کننده آن باشد و رابطه بین فردی را حفظ کند و نیز می توان به شکلی جهت داد که باز دارنده یا دلسرد کننده باشد و از ارتباط تأثیرگذارتر مانع شود.
ارتباط، هنگامی توسعه و تعمیق می یابد که شنونده با بدنی متمایل به جلو و در فاصله ای مناسب، رو در روی طرف مقابل قرار گیرد و با وضعیتی گرم و پذیرا، هشیاری همراه با آرامش خود را به او انتقال دهد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هر گاه می خواست به حرف و سخن دیگری گوش فرا دهد، تمام چهره و روی خود را به سمت او می چرخاند و روبه روی او قرار می گرفت.
 

تحرک جسمانی مناسب، برای خوب گوش کردن، ضروری است. تجربه نشان داده که مردم ترجیح می دهند برای شنوندگانی حرف بزنند که بدنشان خشک و بی حرکت نباشد. شنونده ای که فعال تر است، به عنوان فردی صمیمی، گرم و خودمانی تلقی می شود و مردم نیز دوست دارند با چنین افرادی ارتباط برقرار کنند و نه با افرادی که خونسرد، کناره گیر و گوشه گیر می باشند و همین امر در تأثیرپذیری شان نقش آفرین است.
بدیهی است که از حرکات و رفتارهای غافل کننده، نظیر بازی کردن با کلید و سکه، جا به جا شدن مکرر، تماشای برنامه تلویزیون، سر تکان دادن برای عابران آشنا، خواندن روزنامه و...، باید پرهیز کرد؛ زیرا این عوامل در هنگام صحبت فرد مقابل، موجب حواس پرتی شدید می شوند و در ایجاد ارتباط منطقی و مستمر، نقش منفی ایجاد می کنند.
 

تماس چشمی اثربخش، بیان گر میل و علاقه فرد به گوش کردن است. تماس چشمی، گوینده را قادر می سازد تا میزان پذیرش خود و پیامش را از جانب شنونده، ارزیابی کند. این کار، کمک می کند تا او مشخص سازد که وقتی در کنار شنونده قرار می گیرد، تا چه حد امنیت دارد. از طریق تماس چشمی، شنونده می تواند معانی عمیق تر کلام گوینده را بشنود. در واقع، گوش کردن، به معنای راه یابی به اعماق وجود گوینده و درک تجربه او از دیدگاه خودش تلقی می شود. یکی از بهترین راه های ورود به دنیای درونی طرف مقابل، دریچه چشم افراد است. چشم انسان ها، به اندازه زبانشان حرف می زند؛ با این تفاوت که زبان چشم این مزیت را دارد که بدون نیاز به فرهنگ لغت، در سراسر جهان، قابل درک است.

نگاه کردن به چشم های گوینده (تماس چشمی)، یکی از صمیمانه ترین راه های برقراری ارتباط با دیگران است. در ویژگی های پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله آمده است که وی هنگام گفت وگو با مخاطبین خود و شنیدن سخنان مخاطب خود، با گوشه چشم یا زیر چشمی به وی نگاه نمی کردند؛ بلکه با نگاه کردن به طرف مقابل، به شکل دقیق و مناسب، با او ارتباط صمیمی برقرار می کرد.
فقدان تماس چشمی می تواند نشانه بی تفاوتی یا خشم باشد و نوعی تحقیر یا کوچک شمردن تلقی شود. هر چند گاهی اوقات دیگران از تماس چشمی احساس ناراحتی می کنند و تحت تأثیر خرده فرهنگ ها یا ویژگی های فردی نتوان از توانایی ایجاد تماس چشمی مناسب بهره جست، ولی همان طور که گفته شد، تماس چشمی در اغلب موارد، یکی از مؤثرترین مهارت های گوش دادن است.
 

بیشترین چیزی که از یک شنونده انتظار می رود، حضور روان شناختی اوست و از او انتظار می رود که به خاطر گوینده، در آن موقعیت، حاضر شود. هنگام گوش کردن به سخنان دیگری، نباید تظاهر به توجه کرد و تنها به توجه فیزیکی، تماس چشمی و حرک جسمانی اکتفا کرد؛ بلکه باید با حضور روان شناختی، تمام مهارت های فوق را معنی دار کرد و به گوینده این پیام منتقل شود که قلب و ذهن شنونده نیز به او توجه کافی دارد و در فضای روانی گوینده قرار دارد.
 

یکی از وظایف ابتدایی شنونده آن است که خود را در مسیر فرد دیگری، بیرون نگه دارد و دریابد که گوینده موقعیت خود را چگونه می بیند. طبیعی است که شنونده نباید با پرسیدن سؤال های متعدد و بیان جملات مکرر، باعث قطع یا منحرف شدن سخن گوینده شود. همچنین نباید شنونده با پرسش های مکرر خود، یک مکالمه را هدایت کند و یا به آن جهت دهد. همچنین نباید شنونده آن قدر حرف بزند که سخن گفتن را به خود اختصاص دهد.
در عین حال، در مواردی که آمادگی کافی برای گفت وگو و ایجاد ارتباط ابتدایی در طرف مقابل یافت نمی شود، می توان از سرنخ های غیر کلامی زیادی که در احساسات و چهره ظاهری اوست، استفاده کرد و او را به گفت وگو و صحبت کردن دعوت کرد؛ مثلاً فرد شاد و با نشاطی که چند روز است در صحبت ها و گفت وگوها شرکت نمی کند، باید با راه های زیر او را به ایجاد ارتباط و سخن گفتن تشویق کرد:
1. توصیف زبان بدن شخص دیگر؛ مثل «امروز خیلی بشاش به نظر نمی رسی» و «مثل روزهای قبل سرحال نیستی».
2. دعوت به صحبت کردن یا ادامه دادن به صحبت؛ مانند «مایلی در موردش صحبت کنی» و یا «لطفاً ادامه بده».
3. سکوت و فرصت دادن به فرد دیگر که تصمیم بگیرد صحبت کند و یا راجع به چیزی که می خواهد از آن حرف بزند، فکر کند.

ادامه دارد ...

منبع : حوزه نت