چگونه بچه حرف گوش نکن را تربیت کنیم؟

اغلب والدین برای تربیت کودک، از جملات دستوری استفاده می­ کنند. آنها از صبح تا شب، دستورات زیادی را به فرزند خود می دهند. اما چقدر از این دستورات در حرف گوش نکردن بچه ها اثر دارد؟ چرا گاهی لازم است یک دستور را چند بار به کودک بدهیم تا آن را انجام دهد. آیا تا به حال پیش آمده که هر روز دستوری را تکرار کرده اید تا شاید فرزندتان آن را انجام دهد؟ چرا گاهی کودک در مقابل دستورات از خود مقاومت نشان می­ دهد؟ برای اینکه کاری کنیم که کودک دستورات را انجام دهد، باید شرایط خاصی را در دستور دادن رعایت کنیم. قبل از بررسی شرایط دستور دادن ابتدا لازم است انواع دستور را بشناسیم.
 

دستور لازم: دستوری است که در صورتی که کودک آن را انجام ندهد، ممکن است اتفاق مهم و یا خطرناکی برای وی، دیگران و یا وسایل اطراف بیفتد. مثال: اگر در وسط خیابان به کودک خود دستور دهید که ندود، این دستور دستوری لازم است، زیرا اگر کودک این دستور را گوش نکند، ممکن است آسیبی به او برسد.
دستور اضافی (غیر لازم): دستوری است که اگر کودک آن را انجام ندهد، مشکل خاصی به وجود نمی ­آید و فقط باعث می ­شود تعداد دستورات ما به کودک زیاد شود. مثال: دستورات روزمره ای مانند پسرم/دخترم صاف بشین، این قدر کارتون تماشا نکن دستورات اضافی هستند که ما به کودک مان می ­دهیم.
 

اگر به دنبال تغییر رفتار کودک هستید، ابتدا برای مدتی فقط به کودک دستورات لازم دهید. وقتی انجام این دستورها تبدیل به عادت شد، زمان مناسبی است که یکی از دستورات اضافه ی درست را جایگزین آن دستور لازم قبل کنیم.
به عنوان مثال برای درک بهتر این مطالب می توان گفت که مغز کودکان مانند انباری است که دستورات در آن جای می ­گیرد، وقتی انبار پر شود، دیگر کودک به حرف مان گوش نمی ­دهد. پس با دستورات غیر لازم این انبار را پر نکنیم و از تعداد دستورات غیر لازم بکاهیم.
دستور باید کوتاه باشد. از دادن دستورات طولانی بپرهیزید. زیرا ظاهرا کودکان دستوراتی را که بیش از 3 جمله باشند، نمی شنوند و یا ارتباط بیش از 3 جمله را درک نمی ­کنند. وقتی به کودک این گونه دستور می ­دهید که : ”برو اتاقت را جمع کن، هر روز باید به تو بگویم اتاقت را جمع کن، چرا اتاقت را خودت جمع نمی ­کنی؟ بابات هم مثل تو شلخته است، اگر مامان بزرگ بابا را درست تربیت می ­کرد، او هم مرتب و منظم می ­شد. تو هم از او یاد می ­گرفتی و الان من مسوول جمع کردن اتاق تو نبودم.” این گونه دستور دادن نه تنها باعث نمی شود که کودک دستورتان را انجام دهد، بلکه باعث می ­شود هیچ توجهی به آن نکند. پس شرط اول، کوتاه بودن دستور است.
شرط دوم، واضح بودن دستور است.
گاهی به کودک این گونه دستور می­ دهید: ” اگر در مهمانی پسر خوبی باشی، برایت بستنی می­ خرم” عبارت “پسر خوب بودن” واضح نیست و کودک منظورتان را از خوب بودن نمی فهمد. پس می­ توانید به جای گفتن اگر پسر خوبی باشی، دقیقا بگویید باید چه کاری را انجام دهد و چگونه رفتار کند تا برایش بستنی بخرید.
شرط سوم، وقتی دستوری به کودک می ­دهید، به این نکته بیاندیشید که آیا کودک تان توان اجرای آن دستور را دارد یا نه. به کودک در حد توانش دستور دهید. ما نمی توانیم به کودک 4 ساله دستور دهیم که بند کفشش را خودش ببندد، زیرا توانایی حرکات ظریف انگشتان یک کودک 4 ساله آن قدر رشد نکرده است که بتواند به تنهایی بند کفشش را ببندد.
توجه کودک تان را جلب کنید: شاید کودک تان انقدر غرق در کارهایش است که دستور شما را نمی شنود.
تماس چشمی با کودک تان برقرار کنید و از او بخواهید که دستورات شما را تکرار کند.
مانند بازرسان عمل کنید: او را زیر نظر بگیرید که آیا دستور شما را انجام داده است یا نه اما رفتار خشک و خشن نداشته باشید.
 

گاهی کودکان به این دلیل عادت به بی توجهی نسبت به دستورات والدین می­ کنند که به خوبی متوجه شدند که دستورات، پیش از جواب دادن به آنها، بارها، تکرار خواهند شد. یاد گرفته اند که چه مدت طول می­ کشد تا والدین شان به اندازه کافی عصبانی شوند و آنها را مجبور به اطاعت کنند. همچنین می ­دانند که ممکن است والدین شان تسلیم شوند و خودشان کار را انجام دهند. با این حال، گاهی جواب ندادن صرفا به دلیل سرکشی و نافرمانی، و گاه به دلیل انتظارات زیاده از حدی است که داریم و یا انتظاراتی که به وضوح آنها را بیان نمی­ کنیم. شما والدین گرامی می­ توانید با راهکارهای بالا مشکل را به حداقل ممکن کاهش دهید.

منبع:
تبریزی، علیرضا.(1393). رفتاردرمانی(روش هایی برای تغییر سریع رفتار کودکان 4 تا11ساله). تهران: انتشارات فراروان
گاربر، استفن. گاربر، ماریان دانیلز. فریدمن اسپیزمن، روبین .(1394). چگونه با کودکم رفتار کنم؟ (مترجمان شاهین خزعلی،هومن حسینی نیک،احمد شریف تبریزی) . تهران: انتشارات مروارید.