پیامدهای استرس و راه های مقابله با آن- بخش اول

چکیده: یکی از بزرگترین آسیب هایی که در عصر حاضر متوجه سلامت افراد در ابعاد گوناگون است، استرس می باشد. برای کسب اطلاعات در مورد استرس و راه های مقابله با آن، مطالعه این نوشتار را به شما پیشنهاد می کنیم.

تعداد کلمات: 1096 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

مقدمه

پیشرفت علم و حرکت انسان به سوی زندگی مدرنیته سبب شد تا سبک زندگی انسان ها روز به روز تغییر نماید. ماشینی شدن کارها گرچه زندگی را آسان می کرد، اما سبب بروز آسیب هایی روانی و جسمی برای انسان ها گردید تا جایی که عصر حاضر را عصر استرس نامیدند.
استرس؛ برایندی است از تعامل فرد و محیط که سازگاری فرد را بر هم زده و ضرورت سازگاری مجدد را ایجاب می کند. شواهد فراوانی وجود دارد که استرس می تواند به طور جدی سلامت افراد را تهدید نماید.
در واقع، هر وضعیتی که سبب تغییراتی در محیط بیرونی و یا درونی فرد شود و باعث شود تا فرد، برای رسیدن به حالت تعادل پیشین خود انرژی صرف نموده و فشاری را متحمل شود، استرس نامیده می شود.

فرآیند استرس

1- محرک از طریق حواس پنج گانه به مغز فرستاده می شود(مانند صدای افتادن شیء، بوی سوختگی، رد شدن اتومبیل از نزدیکی فرد و...).
2- در این مرحله، مغز وارد عمل شده و به بررسی دقیق موقعیت می پردازد. اگر محرک دریافتی را تهدیدزا تشخیص داد، با دستوراتی که به غدد برای ترشح هورمونهای خاصی می دهد، بدن را آماده دفاع و گریز می کند. اما اگر موقعیت را غیرتهدیدآمیز تشخیص داد، واکنش پایان می یابد.
3-بدن به صورت فعال و آماده و گوش به زنگ باقی می ماند تا تهدید به پایان برسد.
4- با به پایان رسیدن تهدید، بدن با حالت تعادل قبلی بازمی­گردد.

انواع استرس

1- استرس خوب: هر موقعیتی که فرد، آن را انگیزه دهنده ارزیابی نماید. مانند قبولی در دانشگاه، ازدواج و یافتن شغل خوب.
2- استرس خنثی: این نوع استرس، تاثیری بر جای نگذاشته و نه خوب است و نه بد. مانند شنیدن خبر زلزله در یکی از نقاط جهان.
3- استرس بد: نوعی حالت پریشانی و کلافگی است که بر اثر رویدادهای مهمی مانند: مرگ عزیزان، طلاق، بیماری و ... رخ می دهد.

نشانگان استرس

الف) نشانگان جسمانی:

1- لرزش
2- سرگیجه
3- تعریق
4- تیک عصبی
5- انقباض عضلانی
6- تپش قلب
7- بالارفتن فشار خون
8- تندی تنفس و ...

ب) نشانگان شناختی:

1- عدم تمرکز
2- فراموشی
3- افکار منفی
4- ضعف در تصمیم گیری و ...

ج) رفتاری:

1- پر اشتهایی و پرخوری
2- انجام رفتارهای پرخطر
3- وسواس عملی(بررسی مکرر قفل در و شیر آب و...)
4- غفلت از وضع ظاهری
5- انجام مکرر رفتارهای عادتی مثل سیگار کشیدن، ناخن جویدن، کندن مو و گوشه های پوست

د) نشانگان هیجانی:

1- دلهره و دلشوره
2- وحشت
3- پرخاشگری
4- بدبینی
5- گوشه گیری و عدم تمایل به همکاری با دیگران
6- افسردگی و ...

عوارض تداوم استرس

وقتی استرس کوتاه مدت باشد، این علائم به زودی برطرف می شوند. اما اگر ادامه دار و بلند مدت و به نوعی مزمن باشد، مداوم این علائم بر روح و جسم شما تحمیل شده و مسلم است که بدن شما به تدریج دچار مشکلاتی خواهد شد. بیماری هایی که بوسیله استرس ایجاد می شوند را بیماری های روان تنی می نامند. معمولا تحت استرس مزمن، یکی از اعضای بدن که از همه ضعیف تر است درگیر شده و با مشکل جدی مواجه می گردد.
برخی بیماری های مرتبط با استرس عبارتند از:
1- آلرژی ها
2- سردردهای عصبی و میگرنی
3- بیماریهای گوارشی(زخم معده و کولیت)
4- بیماری های قلبی و عروقی
5- آسم
6- سرطان و ...

راه های مقابله با استرس

1- اصلاح رفتار و نگرش: در بسیاری موارد، ریشه استرس در بینش غلط فرد به مساله و به دنبال آن، رفتار غلطی است که فرد اتخاذ می کند. برای نمونه فردی که برادرش خودرویی را خریداری می کند، اگر در او احساس حسادت بوجود آید و روش مقابله و رقابت را پیشه خود نماید، حتما در او استرس بالایی بوجود خواهد آمد چون اولا دوست دارد با رقابت با برادر خود، خودرویی بهتر از او تهیه نماید و این او را به تلاش بسیار بالا و آزار دهنده ای وادار می کند که همین تغییر چشمگیر در فعالیتهای زندگی، سبب استرس بالای او خواهد شد.
ثانیا؛ فرد حسود اگر نتوانست در رقابت پیروز شود، به دنبال پایین کشیدن حریف از موقعیتش خواهد بود. یعنی کاری انجام دهد که آن نعمت از حریف گرفته شود. عوارض از بین بردن موقعیت برادر و اقداماتی که در این زمینه انجام می دهد و اینکه این رفتارهای او مخالفت مستقیم با عقاید مذهبی او دارد، او را با استرس فراوان و احساس گناه مواجه خواهد کرد.
اما اگر این فرد، دید خود به مساله را اصلاح کند و به نعمتی که به برادرش رسیده غبطه بخورد. یعنی "ای کاش من هم خودروی این چنینی داشتم". پس اولا به داشته برادر خود افتخار می کند و این دارایی سبب آزار او نخواهد شد. ثانیا با رقابتی سالم و بدون حرص و به زحمت فراوان انداختن خود، به فکر پیشرفت مادی می افتد و به دنبال این نخواهد بود که خودرویی که من تهیه می کنم حتما باید از خودروی برادرم بهتر باشد. لذا زاویه نگاه انسان به مساله، سبب آرامش و پیشرفت او خواهد بود.
فیلسوف یونانی اپیکنتوس می گوید: این رویدادها و مشکلات نیستند که ما را آشفته می کنند بلکه نوع نگرش ما به آنها است که ما را ناراحت می کند.
بنابراین، وجود رذایل اخلاقی مانند بخل، حسد، طمع و کینه سبب ناآرامی فرد و ایجاد استرس در او خواهد شد. پیشوایان دین ما نیز بر دوری پیروان خود از رذایل اخلاقی تاکید بسیاری داشته و در بیاناتی نورانی به برخی آثار این خصیصه های اخلاقی پرداخته اند:
1- امام علی (ع) فرمودند: « ألحسد عیب‏ فاضح‏ و شحّ فادح لا یشفی صاحبه إلّا بلوغ آماله فیمن یحسده‏»[1] حسادت، عیبی رسوا و بخلی سهمگین است و حسود تا به آرزوی خود درباره محسودش نرسد، آرام نمی گیرد.
2- امام علی (ع) فرمودند: « الْحَاسِدُ یَرَى أَنَ‏ زَوَالَ‏ النِّعْمَةِ عَمَّنْ‏ یَحْسُدُهُ نِعْمَةٌ عَلَیْه‏»[2] حسود، زوال نعمت از محسود را برای خود نعمت می داند.
3- پیامبر(ص) فرمودند: «اقل الناس راحة البخیل»[3] کم آسایش ترین مردم، فرد بخیل است.
4- امام علی(ع) فرمودند: «الحقود معذَب النفس، متضاعف الهم»[4] جان کینه توز در عذاب است و اندوهش دوچندان.
ادامه دارد ...

بیشتر بخوانید
استرس و اضطراب
مقابله با استرس از دیدگاه قرآن و علم
استرس محیط کار