افرادی که عزت نفس سالم دارند بر این باورند، انسان‌ها دارای هوش، استعداد و مهارت‌های متفاوتی هستند و هیچ دو نفری را نمی‌توان و نباید با هم مقایسه کرد.

چکیده : افزایش عزت نفس جمله‌ای است که از خیلی ها می شنویم و اکثر آنها بیان می‌کنند که عزت‌ نفس‌شان کم است و به این جهت احساس ناراحتی می‌کنند و خواهان افزایش عزت نفس در خود هستند. اما مفهوم علمی عزت نفس چه می‌باشد و بعبارت ساده تر عزت نفس یعنی چه و کمبود و یا افزایش عزت نفس چه تآثیری بر روی فرد می‌گذارد.

تعداد کلمات 1152 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

فردی که دچار کمبود عزت نفس است تعدادی از ویژگی‌های زیر را دارد:
۸. احساس نیاز شدیدی به تایید دیگران و دوست داشته شدن از طرف آنها دارند. تمام تلاش آنها جهت جلب رضایت دیگران است تا شاید به این ترتیب اندکی احساس بی‌ارزشی و دوست نداشتنی بودن خود را تسکین بخشند. به همین دلیل، آنها بیش از اندازه درباره آنچه دیگران درباره آنها فکر می‌کنند و نظر آنها راجع به خود نگرانند. از خود مدام می‌پرسند که نکند با دیگری رفتار خوشایندی نداشته است و یا حرف نامعقولی زده است که کسی را رنجانده است.
۹. مهارت‌های اجتماعی آنها پایین است و از ترس آنکه اگر دیگران حقیقتاً آنها را بشناسند، از آنها فاصله خواهند گرفت؛ نمی‌توانند با دیگران روابط صمیمانه برقرار کنند.
۱۰. توجهی به مراقبت کردن از خود نشان نمی‌دهند. در هنگام بیماری استراحت نمی‌کنند، با وجود آگاهی بر مضرات سیگار یا مواردی دیگر همچنان به استفاده از آن ادامه می‌دهند و بیشتر خود را در معرض سوءاستفاده روانی، روحی و جسمی قرار می‌دهند، زیرا ناخودآگاه خود را شایسته و ارزشمند نمی‌دانند.
۱۱. افکار منفی بسیاری در ذهن آنها جریان دارد که خود را به‌صورت انتقاد از خود و خودسرزنش‌گری نشان می‌دهد و به همین دلیل احساس گناه و شرم در آنها زیاد است.

نشانه‌های عزت‌ نفس سالم

افرادی که دارای عزت‌ نفس سالم هستند و یا به عبارتی دیگر، عزت نفس آنها بالا است، داری ویژگی‌های زیر هستند:
۱. از خطا و اشتباه نمی‌ترسند و ریسک‌پذیر هستند.
۲. باور دارند که همه‌ی انسان‌ها فارغ از رنگ، نژاد، مذهب، جنسیت و ملیت با هم برابر هستند و دارای حقوق یکسانی هستند. فردی که از لحاظ جنسیتی زنان را نمی‌پذیرد، از زن‌ها هراس دارد؛ زیرا به توانمندی خود ایمان ندارد و به واسطه تحقیر زنان سعی در جبران احساس حقارت خویش دارد.
۳. آنها باور دارند که انسان‌ها دارای هوش، استعداد و مهارت‌های متفاوتی هستند و هیچ دو نفری را نمی‌توان و نباید با هم مقایسه کرد.
۴. آنها باور دارند از آنجایی که میزان استعداد افراد برای ما ناشناخته است، پس هیچ کس را نمی‌توان و نباید مورد قضاوت قرار دارد.
۵. با توجه به اصل برابری و تفاوت، فردی که دارای عزت نفس سالم است باور دارد که من از شما نه بهترم و نه بدتر. من با شما متفاوت هستم. همانگونه که نمی‌توان چشم و گوش را با یکدیگر مقایسه کرد و بهتری و بدتری میان آنها را مشخص کرد، میان انسان‌ها نیز نمی‌توان مقایسه به‌عمل آورد.
۶. انسان دارای عزت نفس سالم باور دارد که من و شما به‌عنوان انسان، ارزشمند هستیم؛ زیرا دارای اندیشه هستیم و می‌توانیم با استفاده از آن و فراگیری دانش و مهارت به اهداف خود برسیم.
۷. فرد دارای عزت نفس سالم با احتمال بیشتری در برابر مشکلات می‌ایستد، چه که به توانایی خود باور دارد.
۸. با دیگران با احترام بیشتری برخورد می‌کند، زیرا خود را با دیگران مقایسه نمی‌کند و بنابراین آنها را تهدیدی علیه خود نمی‌داند. حقیر دانستن دیگران نشانه کمبود عزت نفس است. عزت نفس سالم می‌گوید: او بسکتبالش خوب است و من پیانو خوب می‌نوازم.
۹. روابط خوب و گرمی با دیگران دارد، زیرا از آنجایی که خود را دوست داشتنی می‌داند، دائم نگران نظر و تآیید دیگران نمی‌باشد.
۱۰. به‌راحتی نظر و عقیده خود را به دیگران ابراز می‌کند و از بیان آن احساس شرم و خجالت نمی‌کند. فرد دارای عزت نفس سالم بر اساس قدرت اختیار و انتخاب خود کار مناسب و درست را انجام می‌دهد و نگراننظر و تایید دیگران نمی‌باشد.
۱۱. او به نقاط ضعف و قدرت خود شناخت و اشراف دارد. ضعف‌های خود را بدون احساس شرم و گناه می‌پذیرد، زیرا باور دارد انسان در ابتدای جاده کمال است و هیچکسی کامل نمی‌باشد. بنابراین در مواردی که می‌تواند برای کمبودها و نقص‌های خود کاری انجام دهد، با شادی و نشاط در جهت آن اقدام می‌کند و برای خود حق اشتباه کردن قائل است.

دلایل کمبود عزت نفس

۱. والدین انتقادگر و والدینی که استانداردهای بالایی را برای کودک تعیین می‌کنند، مانع رشد و افزایش عزت نفس کودک می‌شوند. این کودکان در بزرگسالی نیز احساس می‌کنند با تمام تلاشی که می‌کنند، بازهم به‌ جایی نرسیده‌اند.
۲. از دست دادن یکی از اشخاص مهم زندگی در کودکی.
۳. بهره‌کشی از ناحیه والدین.
۴. اعتیاد والدین به مواد مخدر.
۵. قصور و بی‌توجهی والدین به کودک از جمله عواملی است که مانع رشد و افزایش عزت نفس کودک می‌گردد. کودکانی که والدین شان با کار خود درگیر هستند و یا با یکدیگر دارای اختلاف و مشکل هستند و وقت و انرژی برای کودک ندارند، باعث می‌شوند کودک فکر کند ارزشمند و دوست داشتنی نیست، زیرا در غیر این صورت والدین او حتماً به او توجه می‌کردند.
۶. حمایت بیش از اندازه والدین از کودک (چنین فردی برای مستقل شدن ریسک نمی‌کند و به تبع آن، احساس توانمندی در او شکل نمی‌گیرد).
۷. نرمش بیش از حد والدین در برابر کودک (در این صورت کودک به‌ دلیل آنکه همواره به خواسته‌های خود رسیده است، برای رسیدن به خواسته‌های خود تلاش کردن و صبوری را فرا نگرفته است و از آنجایی که در بزرگسالی شرایط، دیگر مانند دوره کودکی نمی‌باشد آنها احساس فریب‌خوردگی می‌کنند).

راه‌های افزایش عزت‌ نفس

اگر همانگونه که گفتیم، عزت نفس عبارت از نظر و باور من درباره خودم باشد، پس مهمترین و کلیدی‌ترین عامل در افزایش عزت نفس ، تلاش از طریق تصحیح باورها و عقاید غلط و منفی خود می‌باشد. عقاید و باورهایی مبنی بر دوست‌نداشتنی بودن، بی‌ارزشی و ناتوانی که در کودکی به‌کرات از والدین و اطرافیان مهم و تاثیرگذار خود شنیده‌ایم و اکنون به‌عنوان صدایی در درون ذهن ما جریان دارد.
برای افزایش عزت نفس می‌توان مسیر ذیل را دنبال کرد: ۱) شناسایی پیام‌های درونی که به‌صورت گفتگوهای آشکار و پنهان در درون فرد جریان دارد، ۲) متوقف کردن افکار منفی، ۳) شناسایی نقاط قوت، ۴) پذیرش خود، ۵) تقویت صدای سالم درون، ۶) ارتباط با کودک درون.

ادامه دارد ...

منابع
۱. مک کی، ماتیو و فنینگ، پاتریک (۱۳۹۴). رشد و افزایش عزت نفس. ترجمه: مهرناز شهرآرای. نشر آسیم.
۲. جی بورن، ادموند (۱۳۹۳). تمرینات عملی برای درمان اضطراب و فوبیا. ترجمه: مهدی قرچه‌داغی. نشر آسیم.
۳. براندن، ناتانیل (۱۳۹۵). روان‌شناسی عزت نفس. ترجمه: مهدی قرچه‌داغی. نشر نخستین.

بیشتر بخوانید :
تقویت عزت نفس در خود
چگونه عزت نفس بالایی داشته باشیم ؟
چرا احساس کمبود عزت نفس می کنیم؟
عزت نفس با هدف گذاری خلق می شود نه با رویا
هفت گام سریع برای تقویت عزت نفس
خودباوری و اعتماد به نفس