اجازه دهید کودکان، هیجانات خود را ابراز کنند.
3. به کودکان کمک کنید تا هیجانات خود را ابزار کنند.
الف. به فرزندان خود کمک کنید تا مطمئن شوند طلاق شما به خاطر اشتباه آن ها رخ نداده است. بسیاری از بچه ها ممکن است به هر دلیلی گمان کنند طلاق والدین به خاطر رفتارها و یا برخی مشکلاتی که آن ها در زندگی بوجود آورده اند، اتفاق افتاده است و در یک کلام خود را مقصر این اتفاق بدانند[1]. پس سعی کنید هر طور که شده آن ها را به حرف درآورده و از آن ها بخواهید نظر و احساسشان را در این رابطه با شما در میان بگذارند و در صورتیکه از صحبت هایشان به این نتیجه رسیدید که خود را مقصر می دانند، به آن ها تأکید کنید که نباید خودشان را سرزنش کنند چرا که تصمیم به جدایی، هیچ ارتباطی با آن ها نداشته و تنها به خاطر مشکلاتی که بین شما و همسرتان بوجود آمده، گرفته شده است.
این نکته را به خاطر داشته باشید که باید هر طور شده به آن ها بفهمانید جدایی شما از همسرتان به هیچ عنوان تقصیر آن ها نیست. برای این منظور می توانید از جملاتی نظیر این عبارت استفاده کنید: "ما به دلایلی تصمیم به جدایی گرفته ایم، اما شما باید بدانید این موضوع هیچ مشکلی در ارتباط ما با شما ایجاد نمی کند و ما برای همیشه پدر و مادرتان هستیم و در کنارتان خواهیم بود.
ب. به دقت به حرفهای بچه ها گوش دهید. ممکن است بچه های شما در مواجهه با جدایی شما از همسرتان، چندین هیجان قوی و حتی مختلف را تجربه کنند. برخی کودکان در چنین مواقعی خودخوری کرده و از بیان هیجانات خود اجتناب می کنند و برخی دیگر تلاش می کنند هیجاناتشان را بیان کرده و به نوعی برون ریزی می کنند. به کودک خود کمک کنید تا هجانات خود ماند ناراحتی، غم، خشم و تغییرات خلقی را با واژگان مناسب، ابراز نماید.
بدانید ممکن است هیجانات فرزندتان در این دوران نوسانات زیادی داشته باشد. ممکن است در یک روز کاملاً ریلکس و آرام باشند و در روز بعد خیلی به هم ریخته و ناراحت به نظر برسند.
علاوه بر اینکه باید رفتارها و هیجانات فرزندانتان را به دقت زیر نظر بگیرید، لازم است به آن ها بفهمانید که این هیجانات کاملاً طبیعی بوده و نباید با پنهان کردن و ابراز نکردن آن ها کار را خرابتر کنند. آن ها باید به قدری با شما راحت باشند که تمام مشکلات، احساسات و هیجانات خود را صادقانه با شما در میان بگذارند.
ج. با مهربانی و حمایت، به احساسات فرزندان خود واکنش نشان دهید. به فرزندان خود نشان دهید که به آن ها کاملاً اطمینان دارید و آن ها نیز می توانند به شما اطمینان کنند. این اطمینان از آن جا حاصل می شود که به آن ها بفهمانید که هیجانات و احساساتی را که در این موقعیت تجربه می کنند، بسیار طبیعی بوده و ابراز آن ها نیز لازم است. هیچگاه به آن ها نگویید که لازم است فلان هیجان خود را به این شیوه خاص ابراز کنید[2]. مثلاً نگویید مرد که گریه نمی کند و یا وقتی عصبانی هستی نباید داد بزنی، و اگر در نزد شما به اظهار هیجان و احساس خود پرداختتند، به هیچ عنوان نسبت به آن ها بی توجهی نکرده و تلاش کنید با تمام وجود حواستان را به آن ها جلب کزده و تا حد امکان با آن ها همدلی کنید. می توانید از جملاتی نظیر این عبارت استفاده کنید: "می فهم چرا حال و روزت اینجوریه، واقعاً از شرایط ایجاد شده متأسفم، برای همه ما سخته، ولی حتماً این روزای سخت می گذره."
د. بدانید که حمایت شما، حال فرزندتان را خوب خواهد کرد. اگر شما به صورت مستمر و بدون وقفه، عشق و حمایت خود را از کودکتان دریغ نکنید، آن ها نیز قادر خواهند بود بحران طلاق پدر و مادرشان را به خوبی پشت سر بگذارند. در ابراز عشق و محبت خود به فرزندانتان، تردید و درنگ نکنید و مرتباً به آن ها اطمینان دهید که دوستشان دارید و برای همیشه در کنارشان خواهید بود[3].
مهمترین چیز برای فرزندان این است که در دسترس آن ها باشید. یعنی برای آن ها وقت بگذارید و اجازه دهید حرفهایشان را به راحتی هر چه تمام تر با شما در میان بگذارند.
ه. از یک روانشناس کمک بخواهید. گاهی اوقات پس از طلاق والدین، اوضاع هیجانی فرزندان، بیش از حد خراب می شود.این وضعیت ممکن است برای کودکان در هر سنی اتفاق بیافتد. در این مواقع معمولاً کار خاصی از دست پدر و مادر بر نمی آید و بهتر است با مراجه به یک مشاور و یا رواندرمانگر که در حوزه کودک و نوجوان تخصص دارد، در پی حل مشکل برآیید[4].
این نکته را مد نظر داشته باشید که ممکن است حتی فرزندان بزرگسال نیز پس از طلاق و جدایی پدر و مادر، دچار مشکلات جدی روحی، روانی شوند. پس نباید از آن ها غافل شده و در صورت لزوم، از یک روانشناس، کمک بخواهید.
این نکته را به خاطر داشته باشید که باید هر طور شده به آن ها بفهمانید جدایی شما از همسرتان به هیچ عنوان تقصیر آن ها نیست. برای این منظور می توانید از جملاتی نظیر این عبارت استفاده کنید: "ما به دلایلی تصمیم به جدایی گرفته ایم، اما شما باید بدانید این موضوع هیچ مشکلی در ارتباط ما با شما ایجاد نمی کند و ما برای همیشه پدر و مادرتان هستیم و در کنارتان خواهیم بود.
ب. به دقت به حرفهای بچه ها گوش دهید. ممکن است بچه های شما در مواجهه با جدایی شما از همسرتان، چندین هیجان قوی و حتی مختلف را تجربه کنند. برخی کودکان در چنین مواقعی خودخوری کرده و از بیان هیجانات خود اجتناب می کنند و برخی دیگر تلاش می کنند هیجاناتشان را بیان کرده و به نوعی برون ریزی می کنند. به کودک خود کمک کنید تا هجانات خود ماند ناراحتی، غم، خشم و تغییرات خلقی را با واژگان مناسب، ابراز نماید.
بدانید ممکن است هیجانات فرزندتان در این دوران نوسانات زیادی داشته باشد. ممکن است در یک روز کاملاً ریلکس و آرام باشند و در روز بعد خیلی به هم ریخته و ناراحت به نظر برسند.
علاوه بر اینکه باید رفتارها و هیجانات فرزندانتان را به دقت زیر نظر بگیرید، لازم است به آن ها بفهمانید که این هیجانات کاملاً طبیعی بوده و نباید با پنهان کردن و ابراز نکردن آن ها کار را خرابتر کنند. آن ها باید به قدری با شما راحت باشند که تمام مشکلات، احساسات و هیجانات خود را صادقانه با شما در میان بگذارند.
ج. با مهربانی و حمایت، به احساسات فرزندان خود واکنش نشان دهید. به فرزندان خود نشان دهید که به آن ها کاملاً اطمینان دارید و آن ها نیز می توانند به شما اطمینان کنند. این اطمینان از آن جا حاصل می شود که به آن ها بفهمانید که هیجانات و احساساتی را که در این موقعیت تجربه می کنند، بسیار طبیعی بوده و ابراز آن ها نیز لازم است. هیچگاه به آن ها نگویید که لازم است فلان هیجان خود را به این شیوه خاص ابراز کنید[2]. مثلاً نگویید مرد که گریه نمی کند و یا وقتی عصبانی هستی نباید داد بزنی، و اگر در نزد شما به اظهار هیجان و احساس خود پرداختتند، به هیچ عنوان نسبت به آن ها بی توجهی نکرده و تلاش کنید با تمام وجود حواستان را به آن ها جلب کزده و تا حد امکان با آن ها همدلی کنید. می توانید از جملاتی نظیر این عبارت استفاده کنید: "می فهم چرا حال و روزت اینجوریه، واقعاً از شرایط ایجاد شده متأسفم، برای همه ما سخته، ولی حتماً این روزای سخت می گذره."
د. بدانید که حمایت شما، حال فرزندتان را خوب خواهد کرد. اگر شما به صورت مستمر و بدون وقفه، عشق و حمایت خود را از کودکتان دریغ نکنید، آن ها نیز قادر خواهند بود بحران طلاق پدر و مادرشان را به خوبی پشت سر بگذارند. در ابراز عشق و محبت خود به فرزندانتان، تردید و درنگ نکنید و مرتباً به آن ها اطمینان دهید که دوستشان دارید و برای همیشه در کنارشان خواهید بود[3].
مهمترین چیز برای فرزندان این است که در دسترس آن ها باشید. یعنی برای آن ها وقت بگذارید و اجازه دهید حرفهایشان را به راحتی هر چه تمام تر با شما در میان بگذارند.
ه. از یک روانشناس کمک بخواهید. گاهی اوقات پس از طلاق والدین، اوضاع هیجانی فرزندان، بیش از حد خراب می شود.این وضعیت ممکن است برای کودکان در هر سنی اتفاق بیافتد. در این مواقع معمولاً کار خاصی از دست پدر و مادر بر نمی آید و بهتر است با مراجه به یک مشاور و یا رواندرمانگر که در حوزه کودک و نوجوان تخصص دارد، در پی حل مشکل برآیید[4].
این نکته را مد نظر داشته باشید که ممکن است حتی فرزندان بزرگسال نیز پس از طلاق و جدایی پدر و مادر، دچار مشکلات جدی روحی، روانی شوند. پس نباید از آن ها غافل شده و در صورت لزوم، از یک روانشناس، کمک بخواهید.
سید مصطفی سید آقامیری
پی نوشت:
[1] Gina Kemp and others, Children and Divorce Helping Kids Cope with Separation and Divorce, (October 2018), site: helpguide.
[2] Emily Doskow, Divorce and Children: Helping Kids Deal With the EffectsHow to ease the pain of divorce for your children -- young and old, (July, 2015), site: nolo.
[3] Jack Dayan and others, Single parent? Tips for raising a child alone (September, 2013), site: mayoclinic
[4] Kenneth R. Ginsburg and others, How to Talk to Your Children about Divorce, (December, 2017), site: healthychildren
بیشتر بخوانید:
چه کنیم فرزندانمان، از طلاق آسیب کمتری ببینند؟ (بخش اول)
چه کنیم فرزندانمان، از طلاق آسیب کمتری ببینند؟ (بخش دوم)
پیش بینی طلاق های ناخواسته
