مقدمه
موضوعی که سلامت بیشتر کودکان را به خطر می اندازد و ممکن است ظاهر او را خسته نشان دهد، کم خونی کودک است. کم خونی دارای اثرات بسیار دیگری بر سلامت کودک شما خواهد داشت. منظور از کم خونی کم بودن مقدار هموگلوبین در خون است، اهمو گلوبین رنگدانه ها در سلول های قرمز خون هستند که اکسیژن را از ریه به بافت‌های بدن حمل می‌کند. اگر هموگلوبین کم باشد بافت ها و سلول های بدن به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی کنند.کمبود آهن یک بیماری است، که امروزه شناخته شده و به طور کلی بیشتر زنان را تحت تاثیر قرار می دهد؛ اما بسیاری از کودکان و نوجوانان نیز ممکن است در طول دوران کودکی خود در معرض ابتلا به کم خونی باشند، این مشکل در سال های بعد زندگی آن ها هم ادامه خواهد داشت. هر چند ممکن است بروز کم خونی کودک برایتان عجیب باشد، ولی در واقع مشکل عمده ای است که از رعایت نکردن بهداشت عمومی اتفاق می افتد، و حتی ممکن است باعث افزایش خطر مرگ و میر در کودکان شود. همچنین، کم خونی دارای اثرات بسیار دیگری بر سلامت کودک شما خواهد داشت.
علت کم خونی
- علل کم خونی متفاوت است و درصد کمی از کودکانی که مبتلا به کم خونی هستند، تحت تاثیر عوامل جغرافیای منطقه محل سکونت خود بوده اند. مشخص شده است که برخی از اشکال کم خونی مربوط به استعداد ژنتیکی بوده و گروه های نژادی خاصی را در معرض خطر ابتلا به کمبود آهن قرار می دهد. فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است.- سلول های قرمز خون در مغز استخوان تولید و سپس وارد جریان خون می‌شوند. این سلول ها تقریبا ۱۲۰ روز در جریان خون حضور دارند و سپس نابود می‌شوند. کم‌خونی یا از عدم تولید کافی این سلول ها به وجود می‌آید و یا از نابودی بیش از حد آنها و یا از خونریزی.
- اگر کم خونی از عدم تولید کافی باشد، این عارضه از کمبود ماده‌ای ناشی می شود که برای تشکیل سالم سلول های قرمز خون لازم است. در این عارضه شایع ترین نمونه کم خونی از نوع فقر آهن است.
- نابودی بیش از حد سلول ها اغلب در اثر یک نقص ژنتیکی رخ می دهد این نقص موجب تولید سلول های قرمز غیر عادی می شود که با سرعت بالاتری در مدت کمتری نابود می‌شود. در این عارضه شایع ترین نمونه کم خونی سلول های داسی شکل و تالاسمی هستند.[1]
علائم کم خونی
اگر کم خونی خفیف باشد عموما علامتی ندارد ولی در شدیدتر ها علائمی دیده می شود، مانند:- رنگ پریدگی پوست و چهره.
- کم توانی و بی حالی.
- خواب آلودگی.
- تنگی نفس هنگام فعالیت های بدنی.
- کم آوردن بدن و سستی.
- سرد بودن دست و پا.
- گاهی کبود شدن نوک انگشتان.
راه های درمانی کم خونی
- هفته چند وعده سوپ گندم با روغن زیتون عسل موم دار برای کودک خود درست کرده. چراکه هم غذای مفید برای کم خونی است و هم ساده و راحت هضم می باشد.- یکی از بهترین درمان های کم خونی خوردن لبو است. به خصوص در فصل زمستان، لبو را به صورت بخار پز یا آب پز بپزید و کودک خود را عادت به خوردن اینجور غذا ها بدهید..
- روزی هفت تا ۱۴ عدد بادام را بشکنید و مغزش را دانه دانه به کودک خود بدهید. هر کدام از این دانه ها را به صورت کامل بجود تا جذب بدن شود.
- روزی یک قاشق غذاخوری پودر زیره سیاه را در آب ریخته کمی کنار بگذارید بعد از آن میل شود.
- مقداری کاهو را با چوب وسط، داخل آبمیوه گیری آب بگیرید و مقداری عسل در آن اضافه کنیم این مخلوط سرشار از آهن است. [2]
- یکی از مفید ترین میوه ها برای رفع کم خونی انار است، اگر کودک شما خوردن انار برایش سخت می باشد، می توانید روزی یک فنجان آب انار طبیعی را به آن بدهید.
- گوشت قرمز یکی دیگر از خوراکی هایی است که می تواند جایگزین کم خونی باشد و آن را از بین ببرند. خوردن پنج پیاله حلیم گوشت در هفته برای کودکی که دچار کم خونی است بسیار مفید می باشد.
- مخلوط ترکیب سه شیره انگور خرما و توت را به عنوان صبحانه به کودک خود دهید، تا از مواد مغذی درون آن جذب بدن کودک شود.
- عصاره گوشت گوسفند تازه برای رفع کمبود آهن بسیار مفید می باشد. به شکلی که ماهیچه گوسفند را به طور آب پز یا بخار پز در آورده و عصاره آن را به کودک خود بدهید.
- ارده طبیعی کنجد با عسل ۲ تا ۴ عدد در هفته می توانند تغذیه بسیار سالم و مفید سرشار از آهن برای کودک شما باشد.
- برگ های تازه یا خشک گزنه را در آب جوش بریزید و بگذارید به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد و دم کشیده آن را صاف کرده و با عسل مخلوط کنید و به صورت نوشیدنی و دمنوش به کودک خود بدهید.
توصیه های غذایی
- مواد خون ساز مانند آب انار، جگر گوسفند و گوشت تازه بره، حلیم گندم، حلیم گوشت، لبو، کاهو، اسفناج، مغز خشکبار، زیتون و عسل به کودک خود بدهید.- امام صادق (ع) : بر شما باد کاهو چرا که خون را تصفیه می کند. (در المحاسن به جای تصفیه می کند فرو می نشاند آمده است) [3]
- شیر بادام، جوانه گندم، جوانه جو، جوانه عدس، جوانه ماش، انواع لوبیا، نخود، هلو، زردآلو، شاه توت، انبه، آناناس، بادام درختی تازه، ریواس، پرتقال، طالبی، گلابی، خربزه، لیمو ترش، توت فرنگی، گریپ فروت، گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، برای رفع کم خونی مفید هستند.
- سوپ یا آب پز‌شده گوشت بلدرچین بسیار مفید است؛ این غذا از آهن زیادی برخوردار است، حتی برای کسانی که سنگ یا شن کلیه دارند مفید است؛ نام این پرنده در چند سوره قرآن کریم آمده است.
- خرما و پسته، جعفری، ریحان سبز و بنفش، تره، شاهی، ترخون، مرزه، برگ تربچه، خیارسبز، گوجه فرنگی، هویج، سیب‌زمینی، چغندر قند، کلم پیچ، کلم بروکلی، شلغم و انواع دیگر سبزیجات دارای برگ سبز تیره هستند، دارای آهن فراوان هستند که باید میزان مصرف آن را برای افراد دارای کم خونی بالا برد.
- چای، قهوه و شیر و غذاهای کافئین دار را بعد از صرف غذا مصرف نکنید.
پی نوشت :
[1] سید هادی فاطمی، بیماری های کودکان، قم: نشر شهید کاظمی، 1396، صفحه 218.
[2] خدادای، مصطفی، طب سنتی، جلد یک، قم: سپهر اندیشه، 1396 ، صفحه 26.
[3] محمدبن یعقوب، کلینی، اصول کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1388، جلد 6، صفحه367، حدیث1 _ المحاسن: جلد 2 صفحه 321 حدیث 2084.
