آشنایی با بیماری سلیاک در کودکان (بخش اول)

بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که روی دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد. اگر کودک شما بیماری سلیاک دارد، سیستم ایمنی بدنش با حمله به پرزهای پوشش داخلی رودهٔ‌ کوچک او به گلوتن یا پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو واکنش نشان می‌دهد. در نتیجه، بدن کودک قادر به جذب مواد مغذی از غذاهایی که از رودهٔ‌ کوچک آسیب‌دیده می‌گذرد نیست و او ممکن است دچار سوءتغذیه شود.
 

علائم سلیاک ممکن است حتی از شش ماهگی کودک یعنی پس از اینکه غذاهای کمکی حاوی گلوتن را وارد رژیم غذایی کودک تان کردید ظاهر شود. اما داشتن علائم سلیاک برای کودکان کوچک بسیار نادر است و بیماری بیشتر آنها تا دوره‌های بعدی کودکی و اغلب بعد از ۱۰ سالگی تشخیص داده نمی‌شود. علائم این بیماری طیف وسیعی دارد و در هر کودک به میزان زیادی متفاوت با کودکان دیگر است. اما به‌ طورکلی این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اسهال مزمن
- دردهای شکمی
- نفخ شکم
- یبوست
- مدفوع چرب یا خیلی بدبو
- گاز روده
- تحریک‌پذیری
- استفراغ
- کاهش وزن یا وزن‌گیری ضعیف
- تأخیر در رشد

اما برخی از کودکان مبتلا به بیماری سلیاک نیز ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند.
 

حدود سه تا ۱۳ کودک در هر ۱۰۰۰ کودک مبتلا به بیماری سلیاک هستند، هرچند بیماری سلیاک بسیاری از افراد مبتلا تشخیص داده نشده‌ است. دانشمندان بر این باورند که شیوع این بیماری در حال افزایش است. بیماری سلیاک زمینهٔ‌ ارثی دارد، بنابراین برای والدین و خواهر و برادرهای کودک مبتلا به سلیاک نیز مهم است که مورد معاینه قرار بگیرند.
 

بیماری سلیاک، حساسیت به گلوتن و آلرژی گندم اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، زیرا همهٔ‌ آنها شامل عدم تحمل پروتئین‌های گندم هستند و بسیاری از علائم آنها مشابه به نظر می‌رسند. اما آنها عارضه‌های بسیار متفاوتی هستند که تشخیص و مدیریتشان با روش‌های متمایزی انجام می‌شود که به شرح زیر خواهد بود:
 

بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی جدی اما قابل مدیریت است. تا زمانی که کودک به طور کامل از گلوتن پرهیز کند، هیچ گونه علائم یا آسیبی به رودهٔ‌ کوچک خود را تجربه نمی‌کند.
 

این عارضه بخش متفاوتی از سیستم ایمنی بدن را درگیر می‌کند. اگر کودک شما آلرژی گندم دارد، سیستم ایمنی بدن او پروتئین‌های گندم را به عنوان یک مادهٔ‌ آلرژی‌زا شناسایی کرده است. هر بار که کودک غذاهایی را می‌خورد یا موادی را تنفس می‌کند که حاوی گندم هستند، واکنشی آلرژیک دارد که باعث می‌شود بدن او هیستامین‌ آزاد کند. ممکن است علائم معمول آلرژی‌های غذایی مانند کهیر، ورم یا خارش لب‌ها، راش، خارش، خس‌خس سینه، اسهال، تهوع و استفراغ را در کودک ببینید. علائم در عرض چند دقیقه یا چند ساعت پس از خوردن غذا ظاهر می شود، و در برخی موارد می‌تواند به سرعت کشنده شود.

بر خلاف بچه‌های مبتلا به بیماری سلیاک، بسیاری از کودکان مبتلا به آلرژی گندم می‌توانند دانه‌های دیگر مانند چاودار و جو را تحمل کنند. بنابراین، داشتن یک رژیم غذایی بدون گندم کمی ساده‌تر از رژیم غذایی کاملاً فاقد گلوتن است. ضروری است که با متخصص آلرژی دربارهٔ غذاهایی که فرزندتان می‌تواند با خیال راحت و بدون مشکل بخورد صحبت کنید. آلرژی گندم همانند بیماری سلیاک ارثی است، اما بیشتر کودکان تا ۱۸ سالگی از آن خلاصی می‌‌یابند و در مورد آلرژی گندم، کمتر از یک درصد از کودکان آلرژی گندم دارند.
 

این حساسیت که حساسیت به گلوتن غیرسلیاک یا عدم تحمل گلوتن نیز نامیده می‌شود، نوعی از آلرژی‌های غذایی یا یک بیماری خودایمنی نیست. این عارضه اخیراً شناسایی شده است و محققان تازه شروع به مطالعهٔ‌ آن کرده‌اند. افراد مبتلا به حساسیت گلوتن دارای علائمی شبیه به بیماری سلیاک هستند و علائم آنها پس از شروع رژیم غذایی فاقد گلوتن بهبود می‌یابد.

با این حال، بر خلاف مبتلایان به سلیاک، افرادی که حساسیت گلوتن دارند هیچ مشکلی در جذب مواد مغذی ندارند و نباید هیچ آسیبی به رودهٔ‌ کوچک شان وارد شود. خون آنها نیز فاقد آنتی‌بادی‌هایی است که در افراد مبتلا به بیماری سلیاک یافت می‌شود. باز هم برخلاف بیماری سلیاک، به نظر نمی‌رسد که حساسیت گلوتن ژنتیکی باشد و تاکنون دانشمندان ارتباطی بین آن و اختلالات خودایمنی یا سرطان‌های روده نیافته‌اند. پس از خوردن غذاهای حاوی گلوتن، کودکان مبتلا به حساسیت به گلوتن می‌توانند برخی علائم مشابه کودکان مبتلا به بیماری سلیاک یعنی دردهای شکمی، اسهال یا یبوست و نفخ شکم را داشته باشند، اما می‌توانند علائم دیگری مانند خستگی، سردرد و درد مفاصل را نیز تجربه کنند. همچنین برخی ممکن است قبلاً دچار سندرم رودهٔ تحریک‌پذیر؛ IBS، نیز تشخیص شده باشند.

دانشمندان مطمئن نیستند که گلوتن عامل واقعی حساسیت گلوتن باشد. چندین مطالعهٔ‌ تازه نشان می‌دهد که این حساسیت ممکن است ناشی از مواد غذایی‌ای باشد که حاوی مقادیر بالایی از گروه کربوهیدرات‌های فودمپ؛ FODMAP، هستند. فودمپ نام اختصاری کربوهیدرات‌های قابل تخمیر الیگوساکارید، دی‌ساکارید، مونوساکارید و پولیول‌ یا پلی‌ال است. این کربوهیدرات‌ها که شامل لبنیات، گندم، لوبیا و برخی شیرین‌کننده‌ها، میوه‌ها و سبزیجات است، سخت هضم می‌شو‌ند و ممکن است در روده تخمیر شوند و باعث ایجاد ناراحتی‌های شکمی در افراد حساس به آنها شوند. مشخص نیست که آیا افراد مبتلا به حساسیت گلوتن باید به همان شدت و سختگیری افراد مبتلا به بیماری سلیاک از گلوتن پرهیز کنند یا خیر ولی درحالی‌که تحقیقات ادامه دارد، کارشناسان توصیه می‌کنند که بیماران مبتلا به حساسیت گلوتن با کمک و نظارت دقیق پزشک و متخصص تغذیهٔ خود یک برنامهٔ‌ غذایی شخصی‌‌سازی‌شده ایجاد کنند که به آنها کمک کند از بروز علائم پیشگیری کنند.

ادامه دارد...

منبع: سایت مادرشو