شادی و نشاط از دیدگاه اسلام

 آرامش با ذکر خداوند سبب می شود دغدغه ها و مشکلات زندگی از انسان دور شود و دیگر اضطراب و ناراحتی او را سرگردان ننماید و با نشاطی درونی و شادی واقعی به انجام امور بپردازد.
 

با یک چشم بر هم زدن، دوران خوب کودکی را پشت سر گذاشتیم و از آن روزها دور شدیم. آن روزهای که هیچ چیز به نظرمان پیچیده نبود. تنها چیزی که به آن فکر می‌کردیم مداد رنگی و شکلات های عیدی و شادی و خوشحالی هایمان بود. به چیزهای که احتمال داشت اذیتمان کند و حال خوبمان را بد کند، بی توجه بودیم و اهمیتی برای آنها قائل نمی‌شدیم.اما آن دوران پایدار نماند و هر چه سن ما بالاتر رفت، نسبت به همه چیز حساس‌تر شدیم و خودمان را درگیر آنها کردیم. مثل زندگی و مرگ، دوست داشتن ها و جدایی ها، موفقیت ها و شکست ها و خنده و ناراحتی ها، هر روز مجبوریم نگران آدم ها و اتفاقات مختلف باشیم.  خودمان را در بند دیگران و اتفاقات اطراف خود کردیم و از نشاط و شادابی که دین اسلام بسیار درباره آن سفارش دارد، دور شدیم. 
 

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند : من هم نماز می خوانم و هم می خوابم، هم روزه می گیرم و هم غذا می خورم، هم می خندم و هم گریه می کنم. پس کسی که از راه و روش من روی گرداند، از من نیست.[1]
مومن باید از پیامبر خود الگو بردارد و از سیره او پیروی کند، پیامبر ما شاد بودند اما از حد تعادل خارج نمی‌شدند. شایسته است که شخص مومن با نشاط و سرور باشد و برای کسب شادی تلاش کند. چون خداوند از افراد ترشرو و اخمو متنفر است.  در سیره پیامبر اکرم آمده است که وقتی یکی از اصحاب خود را غمگین می دید، او را با شوخی کردن شاد می کرد و می فرمود: «خداوند نفرت دارد از ترش رویی فرد در چهره برادرش».[2] 

یک اشتباهی که سبب می‌شود تا سرور و شادی از وجود ما دور شود این است که شادی خود را به چیزهای  خارجی مرتبط می کنیم. زمانی که شادمانی خود را به روابط، مشاغل، امور مالی، بدن و یا نتایج پیش‌بینی شده‌ی خود وابسته می‌کنیم، به مشکل برمی‌خوریم. شادی تجربه‌ ای درونی است که باید خودتان آن را به دست بیاورید؛ همه‌ی چیزهای دیگر ناپایدار هستند.
 

لازم است به این نکته توجه کرده و بدانیم که شادی از منظر قرآن به دو قسم تقسیم می‌شود. شادی ممدوح و شادی نکوهیده. 

1. شادی ممدوح در قرآن شادی‌هایی را شامل می‌شود که بر اساس ارزش‌ها و اهداف قرآن است چنان‌که در این رابطه در قرآن کریم آمده است: «قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِکَ فَلْیَفْرَحُواْ هُوَ خَیْرٌ مِّمَّا یَجْمَعُونَ؛ بگو به فضل و رحمت خدا باید خوشحال شوند که از آن‌چه گردآوری کرده‌اند بهتر است».[3]  با ارتباط سالمی که با خداوند برقرار کرده و بخاطر همین از نعمت های خداوند برخوردار می‌شود، همین امر سبب خوشحالی و نشاط او می‌شود. 

2. شادی نکوهیده در قرآن شادی‌هایی را شامل می‌شود که ضد ارزش‌ها بوده و همراه با گناه، غفلت و فساد است، چنان‌ که در قرآن در این رابطه آمده است: «إِنَّ قَارُونَ کَانَ مِن قَوْمِ مُوسَى فَبَغَى عَلَیْهِمْ وَآتَیْنَاهُ مِنَ الْکُنُوزِ مَا إِنَّ مَفَاتِحَهُ لَتَنُوءُ بِالْعُصْبَةِ أُولِی الْقُوَّةِ إِذْ قَالَ لَهُ قَوْمُهُ لَا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ؛ قارون از قوم موسی بود اما بر آن‌ها ستم کرد، ما آن‌ قدر از گنج‌ها به او داده بودیم که حمل صندوق‌های آن برای یک گروه نیرومند مشکل بود، به‌خاطر بیاور هنگامی را که قومش به او گفتند: این همه شادی مغرورانه مکن که خداوند شادی کنندگان مغرور را دوست نمی ‌دارد».[4] 

نکته: نباید شادی های که برخی افراد در شبکه های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند شما را بفریبد و باعث آزار شما شود، چون آن خوشحالی ها ممدوح نیست بلکه مذموم است. نگرش خودتان را نسبت به خوشحالی تغییر دهید چون اتفاقات و موقعیت ها نیستند که آزارتان می‌دهند، این نگرش شما به آنهاست که چنین حسی را بوجود می‌آورد.
 

پدیده شادی و نشاط و عوامل آن به عنوان یک نیاز اساسی و ضروری تا حدی روا و مجاز می باشد که علاوه بر آن که مانع نیل انسان به هدف اصلی اش نگردد، بلکه در رسیدن به آن مددکار وی باشد؛ از این رو بسیاری از اندیشمندان مسلمان معتقدند: از آن جا که انسان در انجام هر رفتار ارادی، انگیزه و هدفی را پی می گیرد. [5] 
 

1. توکل به خدا.     . 
2. اعتقاد به ارزش ها
3. راضی بودن از زندگی
 4. داشتن امید و تصویری زیبا از آینده
5.هدفمندی در زندگی
6. برنامه‌ ریزی و نظم در زندگی

از دیگر راه هایی که برای شاد زیستن در اسلام توصیه می شود که در واقع مهمترین راه و اطمینان بخش ترین راهکار است، ذکر خدا و یاد الهی است همچنان که آیه شریفه می فرماید: ألا بذکر الله تطمئنّ القلوب؛ آگاه باشید که تنها با یاد خدا دلها آرامش می یابد. [6] اطمینان قلب و آرامش با ذکر خداوند سبب می شود دغدغه ها و مشکلات زندگی از انسان دور شود و دیگر اضطراب و ناراحتی او را سرگردان ننماید و با نشاطی درونی و شادی واقعی به انجام امور بپردازد.

پی نوشت :
[1] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ، جلد 1، صفحه 319.
[2] میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، جلد 8، صفحه 321.
[3] قرآن کریم، سوره یونس، آیه 58.
[4] همان، سوره قصص، آیه 76. 
[5]علی‌اکبر رشاد و دیگران، اخلاق الهی، قم : دانش و اندیشه معاصر، 1385 چاپ چهارم، جلد 5، صفحه 238.
[6] سوره مبارکه رعد، آیه 21.