تاثیر تنبیه بدنی در تربیت کودکان

تنبیه بدنی و زدن کودکان تنها از آنان شخصی با عزت نفس و روحیه پایین می‌سازد که تا آخر عمر با آنها همراه می‌شود. 
 

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : انَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَرْحَمُ الرَّجُلُ لِشِدَّةِ حُبِّه لِوَلَدِهِ.امام صادق - علیه السلام - فرمود: همانا خداوند متعال نسبت به شخصی که نسبت به فرزند خود محبت بسیار دارد رحمت و عنایت می‌کند. [1] همانطور که در روایت بالا آمده است محبت کردن و مهر ورزیدن به فرزندان همیشه از سوی خداوند و ائمه توصیه شده است و برای آن اجر و پاداش نیز در نظر گرفته شده است.

کودکان از ذات و سرشت پاک و بدون ذره ای ناپاکی برخوردار هستند.  تربیت و پرورش شما می تواند تاثیر بسیار زیادی در ذات کودک تان بگذارد. امروزه در کلاس های مشاوره، برنامه های تلویزیونی یا کتاب های آموزشی روش های صحیح تربیت فرزندان و راهکارهای مناسب برای آن بسیار آمده است و خیلی از والدین در تربیت کودکان خود رشد کرده‌اند و از راهکارهای بهتری استفاده می‌کنند. اما هستند برخی افراد که در شرایط خاص بر اعصاب خود مسلط نبوده و از راه کار اشتباهی در تربیت استفاده می‌کنند، از جمله تنبیه بدنی که در این بحث به تاثیرات آن می‌پردازیم. 
 

امروزه در خانواده ها شاهد تغییراتی در کودکان شان هستیم به گونه‌ای که دیگر والدین نمی‌توانند به روش گذشته تربیت های بدنی یا خشن را به کار ببرند، زیرا کودکان با کودکانه نسل گذشته بسیار متفاوت رفتار می کنند و در برابر والدین خود فرمان پذیر نبوده، در حالی که والدین امروزه به خواسته های کودکان شان بسیار توجه می کنند و سعی در انجام تمام آنها را دارند. این تغییرات و گذشت زمان باعث شده است که فرزندان دیگر با تربیت خشن و تنبیه های بدنی تاثیر پذیر نباشند و حتی امکان دارد کار اشتباه خود را به شکلی دیگر و به شدت بیشتری انجام دهند. 

امروز کودکان تا زمانی که خودشان اراده نکنند دست به انجام کاری نمی زنند، حتی اگر والدین اصرار بر انجام آن داشته باشند، بنابراین تربیت کردن همچین کودکانی برای والدین بسیار سخت بوده و در مواردی حتی بین پدر و مادر نیز مشکل ساز می شود. در بعضی از مواقع والدین دست به تنبیه بدنی کودکان شان می زنند که در اینجا باید گفت این تنبیه کودکی به جز افسرده و پرخاشگر کردن کودکان تان هیچ تأثیر دیگر در تربیت آنها نخواهد داشت. چرا که کودک به مرور زمان به تحمل این تنبیه ها عادت می کند و از طرفی از نظر روحی افت کرده و اعتماد به نفس خود را از دست می دهد و حالت ناامیدی و افسردگی همراه با پرخاشگری نسبت به بقیه را در پیش می گیرد. 

قال الامام الصادق - عَلَیْهِ السَّلامُ - : دَعِ ابْنَکَ یَلْعَبْ سَبْعَ سِنینَ. امام صادق - علیه السلام - فرمود: فرزند خود را هفت سال آزاد بگذار تا بازی کند.[ 2]  بنابر سخن امام صادق علیه السلام  قبل از هفت سال کودک باید بازی و شادی کودکی خود را انجام دهد و والدین‌ در این سن از قوانین تربیتی سخت در آنها استفاده نکنند. از طرفی هم نباید آنها را زیادی آزاد و به اختیار خودشان بگذارند، بلکه تحت اختیار و اراده خودتان آزادی لازم را داده و طبق روش صحیح، تربیت خود را پیش بگیرید. 

شاید در اینجا شما بگویید که من با فرزند خود انواع اقسام روش‌های تربیتی از جمله قهر، تنبیه، هدیه، تشویق، نادیده گرفتن و خشونت یا حتی مقایسه و عبرت گرفتن را به کار برده ام؛ اما هیچکدام جوابگوی ترک کار نادرست کودک من نبوده است. در اینجا باید از چه روشی استفاده کرد که تاثیر گذار باشد.  ابتدا باید تکرار کنم که تنبیه بدنی و زدن آنها تنها از کودکان شما شخصی با عزت نفس و روحیه پایین می‌سازد که تا آخر عمر با آنها همراه می‌شود. 

در اولین مرحله پس از مرتکب شدن کار اشتباهی از سوی کودک تان شما با چند تنفس عمیق خود را آرام کنید و سکوت کنید. حتی شما نباید ادای زدن و تنبیه کردن را در آورید، چراکه برای کودکان همان تاثیر و همان ترس را وارد روحشان می کند. پس باید ابتدا خونسردی و سکوت خود را حفظ کنید. در مرحله بعد در چهره خود ناراحتی خود را نسبت به روبرو شدن با آن مشکل نشان دهید و علت انجام آن کار را از کودک خود جویا شوید. در مرحله آخر اگر با گستاخی و ادامه کار کودک مواجه شدید، واکنش ترک محل و نادیده گرفتن رفتارها را در برابر کودک خود داشته باشید و در فرصتی مناسب درباره آن کار اشتباه و عواقب آن با کودک تان صحبت کنید. 

این کار شما باعث می شود کودک در این فرصتی که تنها می‌شود و واکنش ناراحت کننده شما را می‌بیند، درباره کار خود به فکر فرو برود و به اشتباه خود پی ببرد. ما اگر شما دست به تنبیه بدنی بزنید، خودتان شاهد افت درسی، افت رفتاری و شخصیتی در کودک تان می شوید؛ چرا که کودک شما با دیدن این رفتار از سوی شما با خود می پندارد که حتما همیشه حق با والدین است که از وسیله های تنبیه برای رسیدن به حق خود استفاده می‌کنند، بنابراین خود نیز این راهکار را برای گرفتن حق خود از دوستان و اطرافیان خود استفاده می کند و در آینده به یک عادت نادرست در آن تبدیل می شود. 

در ابتدا استفاده از این روش که در مقابل کودک تان خونسردی و سکوت خود را حفظ کنید، شاید بسیار سخت به نظر بیاید‌؛ اما شما ابتدا باید به تربیت خود بپردازید تا در مرحله بعد بتوانید کودک خود را تربیت کنید. منظور از تربیت خودمان این است که یک سری از رفتارهای نادرست در برابر کودکان مان را کنار بگذارید. از جمله :
- فریاد زدن های ناگهانی بعد از دیدن خرابکاری ها و رفتار نادرست آنان. 
- مقایسه کردن کودک مان با کودکان اطرافیان. 
- «نه» گفتن های به موقع و کم، در برابر خواسته های کودکان. تا آنها «نه» گفتن های شما را جدی بگیرند. 
- قهر کردن های بی مورد، با کودکان تان بدون آنکه دلیل آن را برای کودکانتان گفته باشید. 
- غر زدن در برابر انجام ندادن کارها توسط فرزندمان. 
- تبعیض بین کودکان تان به دلیل آن که یکی از آنها کار اشتباهی را انجام داده است. این کار نه تنها باعث تربیت کودک تان می شود بلکه باعث عصبانیت و بدبینی آن‌ها نسبت به شما می شود. 

همانطور که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در این باره می فرمایند: قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : إنَّ اللَّهَ تَعالی یُحِبُّ أن تَعدِلُوا بَینَ أولادِکم حَتّی فی القُبَلِ. پیامبر اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: خداوند دوست دارد که میان فرزندانتان عادلانه رفتار کنید، حتی در بوسیدن آنها. [3]

پی نوشت :
[1] حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق ، ترجمه میر باقری، ابراهیم ، تهران : ناشر فرهانی، 1365، صفحه 113
[2] الکافی، جلد 6، صفحه 46
[3] محمدمحمدی ری شهری، میزان الحکمه،، قم: انتشارات قرآن و حدیث، 1385 ، حدیث 22665