فواید مدیتیشن برای سلامتی (بخش اول)

طبق شواهد علمی، مراقبه یا مدیتیشن ظرفیت حافظه‌ی کاری‌تان را بهبود می‌بخشد.
 

این روزها، احساس می‌کنید به یک ربات تبدیل شده‌اید. خودتان را به محل کار می‌رسانید و به خواسته‌های رئیس‌تان رسیدگی می‌کنید. شما امسال هم مجددا فشار زیادی تحمل می‌کنید تا بیش‌تر از سال قبل پول در بیاورید. به خانه بر می‌گردید و باید با بچه‌هایی سر و کله بزنید که همیشه چیزی از شما طلب می‌کنند، و با توجه به تمام کارهایی هم که باید در مدت زمان حضورتان در خانه انجام دهید، به ندرت میتوانید زمانی را برای ارتباط با همسرتان پیدا کنید. شما حتی لحظه‌ای برای خودتان هم وقت ندارید؛ همه‌ی این مسائل آن‌چنان استرسی بر شما وارد می‌آورند که به نقطه‌ای از فرسودگی می‌رسید. ولی زندگی نباید این‌گونه باشد.

آیا راه‌حل ساده‌ای وجود دارد که تاثیر آن بر کاهش سطوح استرس از لحاظ علمی ثابت شده باشد؟ چیزی که ذهن‌تان را از تمام به هم ریختگی‌های زندگی پاک کند و کمک‌تان کند که هر روز صبح احساس شادابی، تمرکز، و انرژی بیش‌تری داشته باشید. چیزی که شما را آماده‌ی فتح جهان کند. مراقبه یا مدیتیشن همان چیزی است که می‌تواند این کارها را انجام دهد.
 

اگر در غالب اوقات دچار استرس باشید، احتمالا در زندگی‌تان گرفتار لحظاتی می‌شوید که در آن‌ها، تصمیم‌های بدی را اتخاذ خواهید کرد. خواه جزییاتی باشند که از یک پروژه‌ی مهم جا انداخته‌اید، و خواه ارتکاب یک اشتباه بزرگی که تاثیری منفی بر سایر آدم‌ها بگذارد، یا هر پیامد دیگری که خودتان به خوبی می‌دانید، وقتی در بهترین وضعیت برای تصمیم‌گیری نباشید، گرفتار آن‌ها خواهید شد.

آن‌چه، در لحظاتی از این قبیل، در وجودتان دچار اختلال شده است، مهارتی است به نام کارکرد اجرایی. به زبان ساده، کارکرد اجرایی بخشی از مغز است که کمک‌تان می‌کند از اهدافی که برای رسیدن به آن‌ها تلاش می‌کنید، نتیجه‌ی مثبتی به دست بیاورید. کارکرد اجرایی در انجام برخی کارها نظیر مدیریت زمان، توجه به یک مسئله، برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، و یادآوری جزییات کمک‌تان می‌کند.

دانشمندان طی مطالعات علمی به شواهد قانع کننده‌ای دست یافته‌اند که نشان می‌دهند، مراقبه از آدم‌هایی که دچار اختلال در مهارت کارکرد اجرایی هستند در برابر ابتلا به وضعیت‌هایی نظیر اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD) محافظت خواهد کرد. مطالعه‌ای که توسط دکتر لیدیا زیلووسکا به عمل آمد نشان داد، ۷۸ درصد از شرکت کنندگان بزرگسال مبتلا به اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی با حضور مرتب در تمرین‌های مراقبه، شاهد کاهش علائم عمومی اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی در خود بودند.
 

لحظات پر استرس بخش آمیگدال را تحریک می‌کنند؛ آمیگدال بخشی از مغز است که به آن “‌مغز مارمولک، lizard brain‌”‌ گفته می‌شود. آمیگدال یکی از بخش‌های اساسی مغز است که با ترس و هیجان در ارتباط است و کارکرد اولیه‌ی آن کمک به بقای انسان است.

سطوح بالای استرس می‌توانند انسان را وارد حالت “‌مغز مارمولک‌”‌ کنند که تحت کنترل آمیگدال است. این حالت را می‌توان با اصطلاحاتی نظیر “‌مثل سیر و سرکه جوشیدن‌”‌ یا “‌از کوره در رفتن‌”‌ توصیف کرد؛ در این حالت کنترل انسان به دست هیجان‌های بسیار شدیدی نظیر ترس یا خشم می‌افتد. مثلا شرایطی را تصور کنید که در یک بگو مگوی پر حرارت هستید یا تا حد مرگ از چیزی می‌ترسید که ممکن است به شما آسیب برساند.

وقتی در این حالت قرار دارید، سایر بخش‌های مهم مغز از قبیل قشر پیش‌پیشانی، بخشی از مغز که قادر به کنترل سطوح بالاتری از تفکر نظیر تصمیم‌گیری، آگاهی از خویشتن، همدلی، و اخلاقیات است، غیر فعال می‌شوند.

از آن‌جا که آمیگدال برای تفکر منطقی در موقعیت‌های دشوارتر جاری در زندگی روزمره آن‌چنان قدرتمند نیست، مراقبه، در نخستین گام، با خارج کردن انسان از حالت “‌مغز مارمولک‌”‌ و بازگرداندن وی به لحظه‌ی کنونی، می‌تواند به کاهش سطوح استرس کمک کند؛ و بدین ترتیب، به انسان قدرت دهد تا به شیوه‌ی بهتری در برابر استرس واکنش نشان دهد.

برای مثال، در حالت “‌مغز مارمولک‌”‌ دائما به این موضوع فکر کنید که چگونه با کسب پول بیش‌تر باعث بقای زندگی‌تان شوید، ولی از طریق مراقبه (مدیتیشن)، علی‌رغم وجود تمام استرس‌ها، به آن‌چه از همه چیز در زندگی‌تان مهم‌تر است، ‌متصل می‌شوید. با انجام مراقبه، پیش از آن‌که خیلی دیر شود،‌ به این مسئله آگاه خواهید شد که در زندگی‌تان،‌ چیزهایی مهم‌تری را نظیر اتصال به فرزندان و حفظ صمیمیت لازم با همسر، نادیده گرفته‌اید.

اسکن‌های MRI نشان داده‌اند، بعد از یک دوره‌ی هشت هفته‌ای تمرین ذهن‌آگاهی، به نظر می‌رسد حجم آمیگدال کوچک‌تر شده باشد. و با کوچک شدن آمیگدال، قشر پیش‌پیشانی مغز ضخیم‌تر می‌شود. اساسا، علم نشان داده است مراقبه با فعال کردن بخشی از مغز که تصمیمات بهتری را اتخاذ می‌کند، می‌تواند در کنترل بهتر استرس به انسان کمک کند.
 

تصور کنید فهرستی از کالاهایی را که می‌خواهید از فروشگاه مواد غذایی بخرید، بدون آن‌که واقعا آن‌ها را در جایی بنویسید، فقط در ذهن‌تان ثبت کرده باشید. ولی وقتی که وارد فروشگاه می‌شوید، برخی از این کالاها را فراموش کرده‌اید.

در این شرایط، ظرفیت حافظه‌ی کاری‌تان دچار کمبود شده است. وقتی می‌خواهید یک برگه‌ی یادداشت چسب‌دار را داخل ذهن‌تان بچسبانید تا بتوانید در آینده‌ی نزدیک از آن استفاده کنید، حافظه‌ی کاری‌تان را فعال کرده‌اید. گاهی اوقات، مشکل هنگامی ایجاد می‌شود که این برگه‌ی یادداشت، در موقع نیاز، از ذهن‌تان کنده می‌شود.

اگر حافظه‌ی کاری‌تان شامل اطلاعاتی باشد که بر روی این برگه‌ی یادداشت چسب‌دار ذهنی‌تان قرار دارند، آن‌گاه ظرفیت حافظه‌ی کاری‌تان به اندازه‌ی مدت زمانی است که این برگه‌ی یادداشت بتواند قابلیت چسبندگی خود را حفظ کند. هر چه مدت زمان نگهداری از این اطلاعات بیش‌تر باشد، زمان بیش‌تری برای انجام فرایند درک و استدلال در اختیار خواهید داشت.

طبق شواهد علمی، مراقبه یا مدیتیشن ظرفیت حافظه‌ی کاری‌تان را بهبود می‌بخشد. طی یک مطالعه، از حدود ۲۰۰ نوجوان خواسته شد که برخی به انجام تمرین مراقبه‌ی ذهن‌آگاه، و برخی دیگر به یوگا بپردازند، و عده‌ی دیگر نیز به عنوان گروه کنترل، در لیست انتظار بمانند. نتایج این مطالعه نشان دادند، ظرفیت حافظه‌ی کاری نوجوانان متعلق به گروه مراقبه در مقایسه با دو گروه دیگر، به اندازه‌ی قابل توجهی بیش‌تر شد.
 

اگر موقعیتی برای‌تان پیش آمده باشد که با فرد دیگری در حال صحبت هستید و در پیدا کردن واژه‌های درست و در تلاش برای بیان دقیق آن‌چه در ذهن‌تان دارید دچار مشکل شده‌اید، در این موقعیت ‌”‌روانی کلام‌تان‌”‌ در وضعیت ایده‌آل نیست. طبق تعریف یک متخصص مهارت‌های کلامی به نام مین لیو، روانی کلامی یعنی “‌قابلیت پیدا کردن واژه‌های درست در زمان درست یا در موقعیت درست.‌”

شصت و سه دانشجوی دانشگاه کارولینای شمالی در شارلوت که پیش‌تر هیچ‌گونه تجربه‌ی مراقبه نداشتند، برای شرکت در مطالعه‌ای در خصوص اثرات مراقبه بر روانی کلام داوطلب شدند. نتایج این مطالعه نشان دادند،‌ روانی کلام دانشجویانی که در جلسات مراقبه‌ی ذهن‌آگاه شرکت کرده بودند، در مقایسه با گروهی که در این جلسات حضور نیافتند، به اندازه‌ی قابل توجهی بهبود یافت. نکته‌ی جالبی که باید به این نتایج مهم اضافه شود این است که گروه مراقبه در این مطالعه، تنها روزی ۲۰ دقیقه،‌ به مدت یک دوره‌ی چهار روزه، به انجام این کار پرداخته بودند.

ادامه دارد...

منبع: تحریریه سایت کسب و کار بازده- امیر رضا مصطفایی