با آداب هدیه گرفتن از نگاه اسلام آشنا شوید

دریافت کردن هدیه یک اتفاق خوب و خوشایند است و سبب آرامش روحی هدیه گیرنده می‌شود.
 

یکی از سنت های خوبی که در اسلام به آن سفارش شده، هدیه دادن و هدیه گرفتن است که برای هر کدام از آنها آدابی بیان شده است. چون هدیه رابطه ای دو سویه است. همانگونه که نیکو است دهنده هدیه آدابی را رعایت کند، گیرنده هدیه هم باید آدابی را رعایت کند که سبب تکریم هدیه دهند شود. ما در این نوشتار با توجه به این روایتی که در ذیل خواهد آمد به بررسی آنها می پردازم. 

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند؛ از شرافت و بزرگواری مرد نسبت به برادر مسلمانش این است که هدیه ‏اش را قبول کند، و از آنچه دارد به او هدیه دهد، و خود را به خاطر او به مشقّت نیاندازد و سپس فرمود: من کسانی را که در این باره خود را به زحمت می اندازند دوست ندارم.[1]  قبل از اینکه به آداب هدیه گرفتن بپردازیم لازم است ریشه تحفه و هدیه را بفهمیم که از چه چیزی اشتقاق شده است. 
 

اصل تحفه را از «وَحْفه» به معنی قرب و نزدیکی و اصل هدیه را از «هدی» به معنی ارشاد و هدایت و پراکندن یا فرستادن شیی ء دانسته اند؛ تا در واقع هدیه، ارشاد و نشانه ای بر محبت بین اشخاص باشد و حاکی از دوستی ها و نیکی بین آنان.[2] 
 

وقتی برای شما هدیه آوردند یا برای ترمیم روابط بین شما است، یا برای قدردانی از شماست و یا برای بیشتر شدن محبت و رفاقت در بین شما است. پس شایسته است که به بزرگی و کوچکی، گرانی، ارزانی و یا زیبایی و زشتی هدیه  نگاه نکنید و از پذیرفتن آن ابا نداشته باشید. چون پذیرش هدیه، احترام و محبت و نیز تکریم متقابل ما را به هدیه دهنده نشان می‌دهد. [3] عدم پذیرش هدیه می‌تواند باعث زخمی شدن رابطه شما شود و باعث تخریب و تحقیر شخصیت فرد هدیه دهنده می‌شود و ذهنیت او را نسبت به هدیه دادن تغییر می‌دهد. 

توجه؛ متکبر و مغرور نباشید و خودتان را  برتر از دیگران ندانید، چون این تفکر سبب دور شدن افراد از اطراف شما خواهد شد. 
 

 پذیرش هر هدیه ای نمی‌تواند نیکو باشد؛ مثلا پذیرفتن رشوه که نوعی هدیه محسوب می‌شود، کار بسیار ناپسند و غیر اخلاقی است.
 

دریافت کردن هدیه یک اتفاق خوب و خوشایند است و سبب آرامش روحی هدیه گیرنده می‌شود. کسی برای شما وقت گذاشته تا چیزی را انتخاب کند یا بسازد که شما از آن لذت ببرید، شایسته تشکر و قدردانی کردن است پس مانند یک آدم با شخصیت از فرد هدیه دهنده تشکر کنید و با ذوق و هیجان بالا، کادو را جلوی چشمان او باز کنید و احساسات مثبت خود را به او انتقال دهید. 
 

وقتی کادو و هدیه دریافت کردید، شایسته است که به فکر جبران آن باشید چون سبب استحکام بخشیدن روابط شما خواهد شد و حس خوبی در بین ‌شما ایجاد خواهد کرد. در سنت و روش معصومین (علیهم السلام) ما اینگونه بوده است که هم هدیه را می‌پذیرفتند و هم هدیه می‌دادند. چنانکه که همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) گزارش کرده است که؛ پیامبر هدیه را می‌پذیرفتند و خود نیز هدیه می‌دادند.[4] 
 

دیدگاه های افراد متفاوت است و شکی در آن نیست. گاهی برای شما یک کادویی هدیه می آورند که مطابق میل شما نیست و شما در مقابل شخص هدیه دهنده نباید به مقایسه هدیه ها بپردازید و بگویید که هدیه فلانی را بیشتر دوست داشتم. این حرف ها سبب ناراحتی فرد هدیه دهنده خواهد شد. 
 

وقتی کادو دهند یک خانم است، سعی کنید که اشتیاق خودتان را نشان دهید چون آنها به تمام ریزه کاری هم توجه دارند و حساس هستند. دوست دارند که رضایت را در سیمای شما ببینند. اگر به هدیه‌ای که گرفته‌اید زیاد علاقه‌مند نیستید، انصاف نیست بی‌علاقگی‌تان را به زبان بیاورید. حتی در عمل نیز این چنین نشان ندهید که از گرفتن هدیه خوشحال نشده‌اید، چون صدمه روحی به شخص هدیه دهنده خواهید زد و حس بد را در او ایجاد می کنید. 
 

جالب است بدانید که هدیه دادن افراد به ما یک وظیفه شرعی نیست، بلکه یک خصوصیت خوب اخلاقی است که باعث صمیمیت هدیه دهنده و گیرنده می‌شود. نباید انتظار داشته باشید که بهترین هدیه و گران ترین هدیه را برای شما بیاورند و حتما باید تولد شما را یاد داشته باشند و برای شما کادو بگیرند، چون در میان این همه گرفتاری های ایجاد شده گاهی کارهای مهمتر را فراموش می‌کنند چه برسد به کادو خریدن برای شما. انتظار خود را کاهش دهید. 

نکته انگیزشی: اندازه انسان دوستی و علاقه افراد به یکدیگر سبب احساس خوب و خوش در خودش و به طبع تعالی جامعه  خواهد شد. وقتی شما به کسی کادو می دهید در حقیقت، اول خودتان را و سپس به وی علاقه مندید چون با این کار، احترام و شخصیت را برای خودتان خریدید و بزرگی و دوست داشتن را به دوست تان هدیه دادید و همین باعث ایجاد شادابی و نشاط در جامعه می گردد، چیزی که در میان جوامع نژادپرست وجود ندارد، چون احساس انسان دوستی در بین آنها وجود ندارد. 

پی نوشت :
[1] طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار، صفحه 219، کتابخانه حیدریه، نجف، 1385ق
[2] لغت نامه دهخدا، جلد 14، صفحه 20715
[3] شیخ کلینی ،اصول کافی ،جلد 5، صفحه 148
[4] سنن ابی داوود، جلد 3،صفحه 290، ح3536